Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΧΡΩΜΑΤΩΝ ΣΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ

Η παιδική ηλικία, όπως όλοι μας γνωρίζουμε, είναι η περίοδος που διαμορφώνει την προσωπικότητα  των  παιδιών. Γι αυτόν το λόγο είναι πολύ σημαντικό να επιστήσουμε την προσοχή μας στα βιβλία και ιδιαίτερα στα παιδικά παραμύθια που είναι υπεύθυνα  για την ψυχική υγεία  των παιδιών όπως επίσης για την συμβολή τους στην διαμόρφωση του χαρακτήρα τους.

Αν κάποιος  προσπαθήσει να δώσει ορισμό τι είναι παιδικό βιβλίο, τι παιδική λογοτεχνία, θα έλεγα ότι είναι δύσκολο να το ορίσουμε, γιατί  ο ρόλος των ενηλίκων είναι καθοριστικός αφού αυτοί τα γράφουν, το εκδίδουν, το κρίνουν, το προβάλουν, το διαθέτουν, το αγοράζουν, το διδάσκουν. Αυτό που  απομένει στα παιδιά είναι η τελική επιλογή και  φυσικά εάν αυτό διαβαστεί με ευχαρίστηση και αν  θα αγαπηθεί .

Η πλοκή και οι χαρακτήρες αποτελούν ένα σημαντικό στοιχείο .Οι λογοτεχνικοί χαρακτήρες στα παιδικά αναγνώσματα είναι άνθρωποι, δράκοι, μάγισσες, γοργόνες, λύκοι, γίγαντες. Η παρουσία ζώων και πραγμάτων σε πρωταγωνιστικό ρόλο και η παρουσία χαρακτήρων με λίγα και ξεκάθαρα χαρακτηριστικά είναι ένα προνόμιο της παιδικής λογοτεχνίας και ένα σημαντικό διαφοροποιό στοιχείο με την Λογοτεχνία. Χρονικά μια παιδική ιστορία μπορεί να αναφέρεται στο παρελθόν, στο παρόν, στο μέλλον, σε ένα κόσμο εντελώς φανταστικό και να ασχολείται με σχέσεις και προβλήματα των παιδιών, με την ιστορία, την οικολογία, την ειρήνη.

Οι συγγραφείς του παιδικού  βιβλίου εξαιτίας του ειδικού κοινού που απευθύνονται, υπόκεινται σε ορισμένους περιορισμούς και κανόνες. Οι περιορισμοί αυτοί αφορούν κυρίως το λεξιλόγιο, το ύφος και το περιεχόμενο που πρέπει να είναι απλό και να συμβαδίζει με την ηλικία του αναγνώστη. Όπως όμως και στην καθημερινότητα μας σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να πέσουμε στην παγίδα της  μωροδιακής ομιλίας ή στους νηπιασμούς. Δεν θα πρέπει ο γονιός να νηπιάζει, να εκφράζεται δηλαδή με το λεξιλόγιο του νηπίου, αν βέβαια θέλει καθημερινά να εμπλουτίζεται και όχι να υποβαθμίζεται ο γλωσσικός κώδικας του παιδιού του το ίδιο πρέπει να συμβαίνει και με τα βιβλία δηλαδή όταν ένα βιβλίο απευθύνεται σε παιδιά βρεφικής και νηπιακής ηλικίας δεν θα πρέπει να έχει λεξιλόγιο όπως μαμ για φαγητό, ντα για το κακό αφού το παιδί έχει την ανάγκη να ακούει την πραγματική διάσταση της λέξης  αφού συμβάλει όπως έχουν δείξει επιστημονικές έρευνες ποικιλοτρόπως στην μεταγενέστερη γλωσσική, νοητική και συναισθηματική ανάπτυξη του. Άρα χρησιμοποιούν απλή γλώσσα, σαφήνεια, συγκεκριμένη θεματολογία. Η συντακτική ανάπτυξη που μας ενδιαφέρει περισσότερο παρουσιάζει σημαντική πρόοδο από την ηλικία των τριών έως πέντε ετών. Εδώ έχουμε ταχεία πρόοδο τόσο στην κατανόηση όσο και στην παραγωγή λέξεων. Την περίοδο αυτή αρχίζουν και διαμορφώνονται οι πρώτοι γλωσσικοί μετασχηματισμοί. Έχουμε ερωτήσεις, αρνητικές προτάσεις και προτάσεις πιο σύνθετες. Τι χρειάζεται να γίνεται αυτή την περίοδο; Συζήτηση, διήγηση ιστοριών, παραμύθια, εικόνες, ονομασία των πραγμάτων, πλούσια ερεθίσματα κυρίως γλωσσικά, σωστή εκφορά του λόγου, ενθάρρυνση, όχι ειρωνικά σχόλια. Πολλές φορές η επιλογή των θεμάτων και η αντιμετώπιση τους χαρακτηρίζεται από έντονο διδακτισμό που ευτυχώς οι σύγχρονοι συγγραφείς κάνουν αξιότιμες προσπάθειες να τον αποφύγουν.

Τέλος κάτι ακόμη που παίζει ρόλο στην τελική επιλογή ενός βιβλίου από το παιδί είναι το εξώφυλλο και ο τίτλος του. Τα έντονα χρώματα ή ακόμη η παρουσία του αγαπημένου χρώματος είναι  ένας σημαντικός παράγοντας και ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες  για την επιλογή του βιβλίου. Μην ξεχνάμε πως τα χρώματα και ιδιαίτερα η επιλογή τους σε μια ζωγραφιά μπορεί να μας δώσουν αρκετές πληροφορίες για την ψυχική υγεία του παιδιού. Ένα χρώμα που δεν προσελκύει εύκολα ένα παιδί είναι το μαύρο αφού του θυμίζει το σκοτάδι, τη νύχτα, ένα σκοτεινό δωμάτιο ακόμα και την ίδια την μοναξιά . Ανασταλτικός παράγοντας σε ένα βιβλίο με μαύρο εξώφυλλο μπορεί να είναι ο έξυπνος τίτλος που είναι ικανός  να κάνει το παιδί ακόμα και να ταξιδέψει με τον νου του ή να του θυμίσει κάτι από την ίδια του την ζωή .

Συνεπώς, καταλαβαίνουμε πως η επιλογή ενός βιβλίου από τα παιδιά δεν είναι τυχαία, αλλά έχει να κάνει με την ψυχολογική, κοινωνική και οικογενειακή κατάσταση. 

Μαριλένα Κ.