Κοντινό σουπερνόβα θαμπώνει τους αστρονόμους!

Το σουπερνόβα ανακαλύφθηκε από έναν καθηγητή που έδειχνε τον ουρανό στους φοιτητές του.

(Πηγή: University College London)

Λονδίνο 

H θερμοπυρηνική έκρηξη ενός γερασμένου άστρου στις 21 Ιανουαρίου συνέβη τόσο κοντά στη Γη ώστε έγινε ορατή με ένα μικρό τηλεσκόπιο στο συννεφιασμένο Λονδίνο -και δεν αποκλείεται να γίνει τόσο λαμπρή ώστε να είναι ορατή με απλά κυάλια. Το σουπερνόβα, το πιο κοντινό που έχει γίνει αντιληπτό από το 1987, βρίσκεται σε έναν γειτονικό γαλαξία σε απόσταση μόλις 11,4 εκατομμυρίων ετών.

Η ανακάλυψη

Ο νέος υπερκαινοφανής εντοπίστηκε από τον Στιβ Φόσει, αστρονόμο του University College London, την ώρα που έδειχνε τον ουρανό στους φοιτητές του με ένα εκπαιδευτικό τηλεσκόπιο διαμέτρου 35 εκατοστών.

Η φωτεινή κουκκίδα που είδε στον γειτονικό γαλαξία M82, γνωστό και ως «γαλαξίας πούρο», τον έκανε να ενημερώσει συναδέλφους του στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια (Caltech). Από εκεί ζητήθηκε η συνδρομή ενός τηλεσκοπίου των 3,5 μέτρων στο Νιου Μέξικο, το οποίο έδειξε ότι η φασματική υπογραφή της κουκκίδας ταιριάζει με την υπόθεση του σουπερνόβα.

Το φαινόμενο

Σε γενικές γραμμές, τα σουπερνόβα ή υπερκαινοφανείς αστέρες είναι εξαιρετικά φωτεινές εκρήξεις γερασμένων άστρων τα οποία έχουν εξαντλήσει τα καύσιμά τους και καταρρέουν κάτω από το ίδιο τους το βάρος. Η ακτινοβολία τους είναι τόσο ισχυρή ώστε επισκιάζει τον μητρικό γαλαξία του σουπερνόβα και ισοδυναμεί με την ενέργεια που εκπέμπει ένα άστρο σαν τον Ήλιο σε όλη τη διάρκεια της ζωής του.

Το σουπενόβα του γαλαξία M82, το οποίο εκτιμάται ότι θα γίνεται όλο και λαμπρότερο τις επόμενες δύο εβδομάδες, ανήκει σε μια ιδιαίτερη κατηγορία που ονομάζονται υπερκαινοφανείς Τύπου 1α.

Τα σουπερνόβα αυτής της κατηγορίας πιστεύεται ότι δημιουργούνται όταν ένας λευκός νάνος (ένα είδος εξαντλημένου άστρου) απορροφήσει υλικό από ένα γειτονικό άστρο ή έναν άλλο λευκό νάνο. Η μάζα του έτσι αυξάνεται, φτάνει σε ένα κρίσιμο όριο και τελικά προκαλεί μια αλυσιδωτή θερμοπυρηνική αντίδραση που εκτοξεύει τα πάντα στο Διάστημα.

Τα σουπερνόβα Τύπου 1a έχουν κρίσιμη σημασία για τις μετρήσεις κοσμικών αποστάσεων επειδή έχουν πάντα την ίδια εγγενή φωτεινότητα. Οι αστρονόμοι μπορούν για παράδειγμα να υπολογίσουν την απόσταση ενός γαλαξία μετρώντας πόσο έχει εξασθενίσει το φως ενός σουπερνόβα μέσα σε αυτόν τον γαλαξία μέχρι να διανύσει την απόσταση μέχρι στιγμής.

Μάλιστα η ακριβής μέτρηση των διαγαλαξιακών αποστάσεων χάρη στα σουπερνόβα Τύπου 1α έπαιξε κρίσιμο λόγο στην ανακάλυψη της «σκοτεινής ενέργειας», μιας μυστηριώδους δύναμης που δρα αντίθετα από τη βαρύτητα και αναγκάζει το Σύμπαν να διαστέλλεται με ολοένα μεγαλύτερη ταχύτητα.

Τι συνέβη

Σε μια προσπάθεια να κατανοήσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια το μηχανισμό γέννησης του σουπερνόβα, οι αστρονόμοι θα ανατρέξουν τώρα σε παλαιότερες φωτογραφίες του γαλαξία M82, στις οποίες θα αναζητήσουν την εικόνα του άστρου που εξερράγη.

Το πλησιέστερο σουπερνόβα που έχει καταγράψει η σύγχρονη αστρονομία εμφανίστηκε το 1987. Βρισκόταν μέσα στον δικό μας Γαλαξία σε απόσταση μόλις 170.000 ετών φωτός. Η τελευταία ανακάλυψη δεν έχει δημοσιευτεί ακόμα στον επιστημονικό τύπο.

Πηγή