Ο Γόρτυνος Ιερεμίας: Ποιες είναι οι προεισαγωγικές τελετές στο ιερό βάπτισμα;

Δημητσάνα – Μεγαλόπολη, Κυριακή 11 Μαΐου 2014

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΤΕΛΕΤΕΣ ΣΤΟ ΙΕΡΟ ΒΑΠΤΙΣΜΑ

Στό προηγούμενο κήρυγμα, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, σᾶς μίλησα γιά τό βάπτισμα. Σήμερα θέλω νά σᾶς μιλήσω γιά τίς πρίν ἀπό τό βάπτισμα ἱεροπραξίες, πού εἶναι εἰσαγωγικές στό βάπτισμα. Αὐτές οἱ ἱεροπραξίες εἶναι τρεῖς: Εἶναι, πρῶτον, οἱ εὐχές πού γίνονται ἀπό τόν ἱερέα τήν πρώτη ἡμέρα τοῦ τοκετοῦ. Εἶναι, δεύτερον, ἡ ὀνοματοθεσία τοῦ βρέφους τήν ὄγδοη ἡμέρα, καί, τρίτον, εἶναι ἡ ἐπίσημη εἴσοδος τῆς μητέρας στόν Ναό, τήν τεσσαρακοστή ἡμέρα ἀπό τόν τοκετό της. Ἔχουμε ἐνδείξεις ὅτι οἱ τελετές αὐτές εἶναι παλαιές, ὄχι ὅμως κατά τήν σημερινή τους σύνθεση, ἀλλά σέ μία ἄλλη πρωταρχική μορφή. Θά σᾶς πῶ λίγα λόγια γιά τίς τελετές αὐτές καί παρακαλῶ προσέξατέ τα:

1. Τήν πρώτη ἡμέρα πού γεννήθηκε τό βρέφος καλεῖται ὁ ἱερεύς στόν οἶκο καί διαβάζει τρεῖς εὐχές στήν λεχώ μητέρα, μέ τίς ὁποῖες δέεται νά τήν καθαρίσει ἀπό τόν σωματικό ρύπο καί τίς σπλαγχνικές ἐνοχλήσεις, νά τήν ἀνορθώσει ἀπό τήν κλίνη της καί νά τῆς δώσει τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν της. Δέεται δέ ὁ ἱερεύς στόν Ἰησοῦ Χριστό, πού γεννήθηκε ἀπό τήν Παναγία μας, νά φυλάξει καί τό νήπιον ἀπό κάθε κακό, ἀπό κάθε ἐπήρεια τοῦ πονηροῦ. Οἱ εὐχές αὐτές τοῦ ἱερέα σκανδαλίζουν μερικούς γιατί μιλᾶνε γιά ἁμαρτία τῆς λεχώ γυναίκας μέ τόν τοκετό της, ἐνῶ εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὁ γάμος εὐλογεῖται ἀπό τήν Ἐκκλησία· καί ὁ καρπός τοῦ γάμου, ἡ τεκνογονία, θεωρεῖται ὡς μεγάλη εὐλογία καί φέρει χαρά σέ ὅλους, γιατί γεννήθηκε ἄνθρωπος στόν κόσμο, ὁ ὁποῖος μέ τό βάπτισμά του θά γίνει παιδί τοῦ Θεοῦ. Πῶς λοιπόν θεωρεῖται ἀκάθαρτη ἡ γυναίκα καί γιατί εὔχεται ὁ ἱερεύς γιά τήν ἄφεση τῆς ἁμαρτίας της; Ἀγαπητοί μου, ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖον γεννᾶται ὁ ἄνθρωπος στόν κόσμο εἶναι πτωτικός. Εἶναι, ὅπως τό λέγει ὁ Εὐγγελιστής Ἰωάννης, «ἐξ αἱμάτων καί ἐκ θελήματος σαρκός καί ἐκ θελήματος ἀνδρός» (1,13). Καί ὁ προφήτης Δαυΐδ λέγει: «Ἰδού ἐν ἀνομίαις συνεληφθην καί ἐν ἁμαρτίαις ἐκίσσησέ με ἡ μήτηρ μου» (Ψαλμ. 50,7). Εἶναι δίδαγμα ὅλων τῶν ἁγίων Πατέρων ὅτι, ἄν δέν ἁμάρταναν οἱ πρωτόπλαστοι, θά πολλαπλασιάζονταν μέν, ἀλλά κατά ἅλλο τρόπο πού θά ὑποδείκνυε ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ, κατά παρθενικό τρόπο. Γι᾽ αὐτό καί ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό τήν ἄλλη γέννηση, τήν πνευματική, ἡ ὁποία εἶναι τό βάπτισμα. Καί ὁ ἰερεύς, κατά μία παλαιά διάταξη, τώρα, στό τέλος τῶν εὐχῶν στήν λεχώ γυναίκα κατά τήν πρώτη ἡμέρα τοῦ τοκετοῦ της, ὡς προοίμιο τοῦ βαπτίσματος τοῦ βρέφους, παίρνει νερό τό σφραγίζει μέ τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ καί ραντίζει μέ αὐτό τόν οἶκο καί ἔπειτα φεύγει.

2. Ἄλλη ἱεροπραξία πρίν ἀπό τό βάπτισμα γίνεται τήν ὄγδοη ἡμέρα ἀπό τήν γέννηση τοῦ παιδιοῦ, κατά τήν ὁποία δίδεται τό ὄνομά του. Τώρα τήν ὄγδοη ἡμέρα δίνεται κανονικά τό ὄνομα στό γεννηθέν παιδίον, ὅπως αὐτό τό διαβάζουμε καί στά ἱερά Εὐαγγελια. Ὁ Σωτήρας μας τήν ὄγδοη ἡμέρα ἀπό τήν γέννησή Του ἔλαβε τό ὄνομα «Ἱησοῦς», πού εἰπώθηκε ἀπό τόν ἄγγελο Γαβριήλ (Λουκ. 2,21)· καί ὁ Βαπτιστής πάλι, τήν ὄγδοη ἡμέρα, ὅταν συγκεντρώθηκαν οἱ συγγενεῖς του, ἔλαβε τό ὄνομα «Ἰωάννης», ὅπως τό ὑπέδειξαν οἱ γονεῖς του (Λουκ. 1,59). Ἔτσι λοιπόν, κατά τό ἐκκλησιαστικό Τυπικό, ἡ μαῖα ἤ καί ἄλλο πρόσωπο, τήν ὄγδοη ἡμέρα ἀπό τήν γέννηση τοῦ βρέφους, τό παίρνει καί τό πηγαίνει μπροστά στήν πύλη τοῦ Ναοῦ, στόν πρόναο. Ἐκεῖ ὁ ἱερέας τό σφραγίζει μέ τόν τίμιο Σταυρό καί μέ μία εὐχή πού τοῦ διαβάζει τοῦ δίνει τό ὄνομά του, κατά κανόνα τό ὄνομα πού οἱ γονεῖς του θέλουν. Προσοχή, χριστιανοί μου, στό ὄνομα πού δίνετε στά παιδιά σας. Πρέπει νά εἶναι ὄνομα ἁγίου τῆς Ἐκκλησίας μας, ὥστε τό παιδί, ὅταν μεγαλώσει, νά βλέπει στό σπίτι του τήν εἰκόνα τοῦ ἁγίου του καί νά τόν ἐπικαλεῖται στήν προσευχή ὡς προστάτη του. Γι᾽ αὐτό καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος λέγει στούς ἀκροατές του νά δίνουν στά παιδιά τους ὄχι τυχαῖα ὀνόματα, ἀλλά ὀνόματα «τῶν ἁγίων ἀνδρῶν, τῶν ἀρετῇ διαλαμψάντων, τῶν πολλήν παρρησίαν πρός Θεόν ἐσχηκότων» (MPG 53,179). Γιά τά βαπτιστικά μας ὀνόματα ἤθελα ἀκόμη νά πῶ ὄτι πρέπει νά τά προφέρουμε ὅπως δόθηκαν ἀπό τήν Ἐκκλησία σέ ἱερή Ἀκολουθία, ὅπως εἰπώθηκαν ἀπό τόν ἱερέα στό ἱερό Βἀπτισμα καί νά μήν τά παραλλάσσουμε. Ἀφοῦ ὁ μικρός κατά τό βάπτισμά του ἔλαβε τό ὄνομα «Παναγιώτης», εἰς τιμήν τῆς Παναγίας μας, γιατί τόν λέμε «Τάκη»; Τί σχέση ἔχει τό ἱερό ὄνομα «Παναγιώτης» μέ τό «Τάκης»; Καί ἀφοῦ τό κοριτσάκι βαπτίστηκε μέ τό ὄνομα «Παρασκευή», ὄνομα μιᾶς μεγάλης Ἁγίας, γιατί τό φωνάζουμε «Βοῦλα»; Τί σχέση ἔχει τό ὄνομα «Παρασκευή» μέ τό «Βοῦλα»; Τό κανονικό λοιπόν καί τό σωστό, χριστιανοί μου, εἶναι νά ὀνομάζουμε τόν ἄλλον ἀκριβῶς μέ τό ὄνομα τοῦ ἁγίου του καί ὄχι συντετμημένα καί παραλλαγμένα.

3. Τρίτη προεισαγωγική Ἀκολουθία στό βάπτισμα εἶναι ὁ ἐκκλησιασμός ἤ ὁ σαραντισμός ἤ καθαρισμός τῆς μητέρας πού γέννησε. Τήν τεσσαρακοστή ἡμέρα ἡ μητέρα λουσμένη καί καθαρμένη καί βαστάζουσα ἡ ἴδια τό βρέφος στήν ἀγκαλιά της ἔρχεται γιά πρώτη φορά, μετά τόν τοκετό της, στόν Ναό, πού λέγεται «Ἐκκλησία». Γι᾽ αὐτό καί ἡ πράξη πού γίνεται τώρα λέγεται «ἐκκλησιασμός». Στό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο διαβάζουμε ὅτι καί ἡ Παναγία Μητέρα ἔκανε τήν πράξη αὐτή, ὅταν ἦλθε στά Ἰεροσόλυμα κρατῶντας στήν ἀγκαλιά Της τόν μικρόν Ἰησοῦν, ὅταν, κατά θεία εἰδοποίηση, τούς «ὑπήντησε» ὁ Γέροντας Συμεών. Εἶναι ἡ ἑορτή τῆς Ὑπαπαντῆς τοῦ Κυρίου μας, σαράντα ἀκριβῶς ἡμέρες μετά τήν γέννησή Του. Διάφορα αἰσθήματα πλημμυρίζουν τήν ψυχή τῆς μητέρας κατά τήν Ἀκολουθία τοῦ σαραντισμοῦ της. Πρῶτον, ἔχει τήν χαρά ὅτι μετά ἀπό τόν τοκετό της εἰσέρχεται τώρα γιά πρώτη φορά στόν Ναό τοῦ Κυρίου, πού τόν εἶχε στερηθεῖ γιά κάποιο διάστημα. Καί μάλιστα ἔχει διπλῆ χαρά ὅτι ἔρχεται στόν Ναό ὄχι μόνη της, ἀλλά μέ τόν καρπό τῆς κοιλίας της πού τῆς χάρισε ὁ Θεός. Δευτερον, ἔχει τήν χαρά ὅτι μέ τήν εὐχή τοῦ ἱερέως καθαίρεται ἀπό τόν ψυχικό της ρύπο καί σπίλο. Τρίτον, ἡ μητέρα χαίρεται καί γιά τήν εὐχή πού ἀκούει ἀπό τόν ἱερέα γιά τό παιδάκι της, ὁ Θεός νά τό «εὐλογήσει, νά τό αὐξήσει, νά τό ἁγιάσει, νά τό συνετίσει, νά τό σωφρονήσει καί νά τό καλοφρονήσει»! Πολύ ὡραῖες πραγματικά, χριστιανοί μου, οἱ εὐχές αὐτές τῆς Ἐκκλησίας μας στήν Ἀκολουθία τοῦ σαραντισμοῦ γιά τό νεογέννητο παιδάκι. Ξανακούσατέ τις παρακαλῶ: Ὁ ἱερέας εὔχεται γιά τό νεογέννητο ὁ Θεός νά τό «εὐλογήσει, νά τό αὐξήσει, νά τό ἁγιάσει, νά τό συνετίσει, νά τό σωφρονήσει καί νά τό καλοφρονήσει»! Νά λέτε καί σεῖς, γονεῖς, στήν προσευχή σας τίς εὐχές αὐτές γιά τά παιδάκια σας καί γιά τά ἐγγονάκια σεῖς οἱ γιαγιές.

4. Μεγάλη εἶναι ἐπίσης, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, καί ἡ χαρά τοῦ ἱερέα κατά τόν σαραντισμό μιᾶς μητέρας. Φανταστεῖτε! Εἶναι αὐτός πού πρῶτος παίρνει στά χέρια του μία νέα ὕπαρξη, ἕνα βρέφος, καί τό βάζει μέσα στόν Ναό τοῦ Κυρίου λέγοντας «ἐκκλησιάζεται ὁ δοῦλος τοῦ Θεοῦ» καί μετά τό προσφέρει στόν Θεό εἰσάγοντάς το καί πιό μέσα, στό Ἱερό καί Ἅγιο Βῆμα!

Ἄς εἶναι ἀναπαυμένη ἡ ψυχή τοῦ ἱερέα ἐκείνου πού πῆρε καί μένα στήν ἀγκαλιά του καί μέ ἔβαλε γιά πρώτη φορά στόν Ναό τοῦ Κυρίου καί μέ εἰσήγαγε μάλιστα ἐκεῖ ὅπου εἶναι τό Θυσιαστήριο, τό Ὁποῖο ἀγάπησα καί ἐλεήθηκα νά ἱερουργῶ σ᾽ Αὐτό τόν Κύριο, τελώντας πάνω σ᾽ Αὐτό τήν ἀναίμακτο Θυσία Του, τήν Θεία Λειτουργία!

Μέ πολλές εὐχές

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

ΠΗΓΗ