Τα νανο-υλικά στα καταναλωτικά προϊόντα

Σωληνίσκος άνθρακα (νανο-σωματίδιο)

ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΛΤΕΖΟΣ
ΔΡ. ΧΗΜΙΚΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ

Τα νανοϋλικά είναι μικροσκοπικά υλικά σε μέγεθος νανόμετρου, δηλαδή της τάξης δισεκατομμυριοστού του μέτρου. Για να έχουμε μια εικόνα αυτού του μεγέθους, αρκεί να γνωρίζουμε ότι ένα νανόμετρο είναι περίπου 10.000 φορές μικρότερο από το πάχος μιας ανθρώπινης τρίχας!

Τα τελευταία χρόνια, τα νανο-υλικά χρησιμοποιούνται για να βελτιώσουν τις ιδιότητες ενός μεγάλου φάσματος από προϊόντα.

Η συχνότερη επαφή του καταναλωτή με νανο-υλικά γίνεται μέσω προϊόντων προσωπικής φροντίδας. Η βιομηχανία προϊόντων προσωπικής φροντίδας ηγείται διεθνώς σε προϊόντα που περιέχουν νανο-υλικά. Στο εμπόριο διατίθενται περίπου 125 προϊόντα, όπως αντιηλιακά, καλλυντικά και άλλα προϊόντα προσωπικής φροντίδας, που περιέχουν νανο-υλικά.

Ένα διαδομένο είδος νανο-υλικού είναι τα νανο-σωματίδια αργύρου. Προϊόντα που περιέχουν νανο-σωματίδια αργύρου μπορεί να είναι διάφορα όπως δοχεία  φύλαξης φαγητού, ηλεκτρικές συσκευές (ψυγεία, πλυντήρια, σκούπες), φίλτρα αέρος, γυψοσανίδες, χρώματα, ιατρικοί επίδεσμοι, αθλητικός ρουχισμός, κ.α.

Δείγμα από προϊόντα με νανο-υλικά 

Το εξαιρετικά μικρό μέγεθος των νανο-υλικών τα κάνει να είναι τελείως διαφορετικά από τα άλλα υλικά. Δηλαδή, τα νανο-υλικά έχουν διαφορετικές φυσικές, βιολογικές και χημικές ιδιότητες από τα άλλα υλικά, διότι έχουν πολύ μεγάλη επιφάνεια σε σχέση με το βάρος τους και διέπονται από νόμους  της κβαντο-φυσικής

Αυτές οι  νέες ιδιότητες δημιουργούν μοναδικούς και απρόβλεπτους κινδύνους για την  υγεία και το περιβάλλον. Η αυξημένη επιφάνεια τους δημιουργεί αυξημένη δραστικότητα και ενισχύεται η τοξικότητα που θα είχε ήδη το υλικό από μόνο του στη συνηθισμένη του μορφή. Επίσης το μικρό τους μέγεθος, τους προσδίδει πρωτοφανή κινητικότητα μέσα στο ανθρώπινο σώμα και στο περιβάλλον.

Οι κίνδυνοι για την υγεία

Α. Εξαιτίας της κινητικότητας τους

Λόγω το εξαιρετικά μικρού τους μεγέθους, τα νανο-σωματίδια μπορούν να διαπεράσουν βιολογικές μεμβράνες, κύτταρα, ιστούς και όργανα πιο αποτελεσματικά. Μπορούν να κυκλοφορήσουν, μέσω του αίματος, στο σώμα και να εισέλθουν στα όργανα και ιστούς του εγκεφάλου, της καρδιάς, του ήπατος, του νεφρού, της σπλήνας, του μυελού των οστών ή του νευρικού συστήματος.

Η είσοδος στο σώμα μπορεί να γίνει μέσω της εισπνοής, της κατάποσης και ίσως των πόρων του δέρματος.

Μιτοχόνδριο κυττάρου

Β. Εξαιτίας της τοξικότητας τους

Εργαστηριακές έρευνες έδειξαν ότι τα νανο-σωματίδια μπορεί να προκαλέσουν μετάλλαξη του DNA, ζημιά στα μιτοχόνδρια, ακόμη και νέκρωση κυττάρου. Οξείδια του Τιτανίου και του Ψευδαργύρου (καλλυντικά και αντιηλιακά) μπορεί να προξενήσουν ζημιά στο DNA. Το Φουλλερένιο (μόριο άνθρακα σε σχήμα σφαίρας) μπορεί να προκαλέσει ζημιά στα ανθρώπινα κύτταρα του ήπατος.

 

Φουλλερένιο (νανο-σωματίδιο)

Οι κίνδυνοι για το περιβάλλον.

Τα νανο-σωματίδια, που δεν διασπώνται βιολογικά, επιμολύνουν το περιβάλλον.

Λόγω της μεγάλης κινητικότητας φτάνουν σε απομακρυσμένα μέρη, κινούνται  με μεγάλη ταχύτητα μέσα σε υδρότοπους και εδάφη και καθιζάνουν με πολύ αργό ρυθμό.

Εξαιτίας της μεγάλης και δραστικής επιφάνεια τους προσκολλώνται άλλα μικροσκοπικά σωματίδια επιμόλυνσης που μεταφέρονται σε μεγάλες αποστάσεις. Επίσης, αντιδρώντας μαζί με ουσίες που βρίσκονται στο έδαφος, μπορεί να παράγουν τοξικές ενώσεις. Τα νανο-σωματίδια Αλουμινίου μαραίνουν τα φυτά και τα νανο-σωματίδια του Αργύρου κάνουν τους επιβλαβείς μικροοργανισμούς πιο ανθεκτικούς.

Χρήστος Μαλτέζος

Δρ. Χημικός, Ερευνητής

Πηγή:

Διεθνές Κέντρο για την Αξιολόγηση της Τεχνολογίας (http://www.icta.org/)