ΤΖΙΝΤΟΥ ΚΡΙΣΝΑΜΟΥΡΤΙ. Φιλόσοφος, Μαϊτρέγια ή Νεοεποχίτης Διδάσκαλος;

τοῦ κ. Ἰωάννου Μηλιώνη.

 

(α' μέρος).

Ἐν ὄψει τῆς προσπάθειας διάλυσης τῆς χώρας μας, καθ' ὅλους τούς δυνατούς τρόπους: γεωπολιτικούς, οἰκονομικούς, ἀλλά πρωτίστως πνευματικούς, δέν θά ἔλλειπε καί ἡ ἔξαρση τῆς «πνευματικῆς» καθοδήγησης, πού ἐπιχειρεῖται ἀπό τούς ἐπίδοξους «ἀναμορφωτές», τούς ὀπαδούς τῆς «Νέας Ἐποχῆς» τοῦ Ὑδροχόου.

Ἔτσι, ἔχουμε -εἰδικά μετά τήν Ἐγκύκλιο τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος1, πού καταδικάζει τή γιόγκα, ὡς «ἀ­πο­λύτως ἀσυμβίβαστη μέ τήν Ὀρθόδοξη Χριστιανική Πίστη μας»-, σωρεία ἐκδηλώσεων, ὅπου ἡ γιόγκα προβάλλεται παντοιοτρόπως ὡς γυμναστική, ἐνῶ ὁ ἰνδουισμός ἀναδεικνύεται ἀπό γνωστούς ἐκδότες, εἰσηγητές καί διοργανωτές σχετικῶν ἡμερίδων.

Ἡ Ἱ. Σύνοδος ἔσπευσε νά ὑπενθυμίσει τά αὐτονόητα, ὅταν τό πρόβλημα ἔφθασε στήν κορύφωσή του2, ὑπενθυμίζοντας ὅτι ἡ Ἐκκλησία μελετᾶ σέ βάθος κάθε σχετική παράμετρο πρίν ἀποφανθεῖ καί εἰδικά, δέν ἐκβιάζει συνειδήσεις.

Ἀντιθέτως, ὁ ἰνδουισμός, ὁ βουδισμός καί ἡ «Νέα Ἐποχή», δέν φαίνεται νά σέβονται τίς ἴδιες ἀρχές καί ἁλωνίζουν στήν Ὀρθόδοξη Ἑλλάδα -καί διεθνῶς- ἐπί δεκαετίες, ὄχι μόνο μέσω τῶν γκουρουϊστικῶν καί τῶν ἀποκρυφιστικῶν σεκτῶν, ἀλλά καί μέσω πολιτικῶν, κοινωνικῶν καί «πολιτιστικῶν» φορέων, πού δέν χάνουν εὐκαιρία νά «ἐπιδείξουν ἔργο», δεχόμενοι νά φιλοξενήσουν καί νά προβάλλουν ὁποιεσδήποτε δραστηριότητες, πού τούς προτείνονται ἀπό γκουρουϊστές, ἐναλλακτικούς καί νεοεποχίτες, ἀρκεῖ οἱ προτάσεις αὐτές νά φαίνονται τῆς μόδας, «νά πουλᾶνε», ἀλλά καί συχνά, νά ἀντιπαρατίθενται στό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας.

Στά πλαίσια τῆς φρενίτιδας αὐτῆς δέν μποροῦσε νά λείψει καί ἡ προβολή τοῦ Τζίντου Κρισναμούρτι (Jiddu Krishnamurti), ὡς στοχαστῆ, πνευματικοῦ δασκάλου, συγγραφέως3, εἰρηνιστή καί ἱδρυτή σχολείων, πού ἐκπαιδεύουν «γιά τήν ὁλιστική κατανόηση τοῦ ἀνθρώπου καί τήν τέχνη τῆς ζωῆς»4.

Ἄν καί οἱ διάφοροι χῶροι -καί εἰδικά οἱ ἐκδοτικοί οἶκοι-, πού προωθοῦν τόν Κρισναμούρτι ἑστιάζονται περισσότερο στά ἀνωτέρω καί λιγότερο στά χρόνια τῆς προετοιμασίας του ὡς «παγκόσμιου ἀναμορφωτῆ» καί «νέου χριστοῦ», ἀξίζει τόν κόπο νά ἀνατρέξουμε στό βιογραφικό του καί εἰδικά στήν «περίφημη» παραίτησή του ἀπό τό ρόλο τοῦ Ἀβατάρ, τῆς «δεύτερης ἔλευσης τοῦ Χριστοῦ», τήν ὁποία παραίτηση κάποιοι ἀξιολογοῦν θετικά, ὡς δῆθεν πράξη εὐθύτητας, ἀνιδιοτέλειας καί εἰλικρίνειας.

Ὁ Κρισναμούρτι γεννήθηκε τόν Μάιο 1895, στή μικρή πόλη Μαντάναπαλι (Madanapalle), τῆς ἐπαρχίας Μαντράς (Madras) -σημερινῆς Τσιτούρ (Chittoor)- στή Νότια Ἰνδία. Ἔχασε τή μητέρα του ὅταν ἦταν μόλις 10 ἐτῶν, ὅμως σύντομα υἱοθετήθηκε, αὐτός κι ὁ ἀδελφός του, ἀπό τήν Ἄννι Μπέζαντ (Annie Besant)5, τήν τότε πρόεδρο τῆς Θεοσοφικῆς Ἐταιρίας, ὅπου ἐργαζόταν ὁ θεοσοφιστής πατέρας τῶν δύο ἀγοριῶν. Ἡ Μπέζαντ -καί μέ τήν καθοδήγηση τοῦ Τσάρλς Γ. Λιντμπίτερ6 (Charles Webster Lead­beater), πού ἰσχυριζόταν ὅτι ἦταν διορατικός-, διακήρυξε ὅτι ὁ Κρισναμούρτι ἦταν ὁ ἀναμενόμενος «Παγκόσμιος Διδάσκαλος», αὐτός πού οἱ Θεοσοφιστές περίμεναν χρόνια. Γιά νά προετοιμάσουν τό ἔδαφος, δημιούργησαν τό «Τάγμα τοῦ Ἀστέρος τῆς Ἀνατολῆς» (Order of the Star in the East - OSE), μιά παγκόσμια ὀργάνωση μέ ἐπικεφαλῆς τόν Κρισναμούρτι. Ὁ Λιντμπίτερ, ὅπως ἀναφέρει ὁ Ἔρνεστ Γούντ (Ernest Wood)7, συνάντησε γιά πρώτη φορά τόν 14χρονο Κρισναμούρτι τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1909 καί «ἐντυπωσιάστηκε» ἀπό τήν «πιό ὑπέροχη αὔρα8 πού εἶχε δεῖ ποτέ, χωρίς οὔτε ἕνα ψεγάδι ἐγωισμοῦ σ' αὐτήν». Ὁ Γούντ ὑπῆρξε «ὑπασπιστής» τοῦ Leadbeaters τήν ἐποχή ἐκείνη καί βοηθοῦσε τόν Κρισναμούρτι στά μαθήματά του. Ἄν καί ὁ Γούντ περιγράφει τόν μικρό «μεσσία» σάν «ἰδιαίτερα χαμηλῆς νοημοσύνης»9, ὁ Λιντμπίτερ ἦταν πεπεισμένος ὅτι τό ἀγόρι θά γινόταν ἕνας πνευματικός δάσκαλος, ἕνας πολύ καλός ρήτορας καί τό πιθανό ὄχημα γιά τόν Κύριο Μαϊτρέγια, μιά προηγμένη πνευματική ὀντότητα, κατά τήν Θεοσοφική διδασκαλία, ὅπως αὐτές, πού ἐμφανίζονται στή Γῆ κατά περιόδους˙ ἕνας Παγκόσμιος Διδάσκαλος, πού θά καθοδηγοῦσε τήν ἐξέλιξη τῆς ἀν­θρω­πό­τη­τας10.

Στή βιογραφία της γιά τόν Κρισναμούρτι, ἡ Πούπουλ Τζέϋκαρ (Pupul Jayakar)11 ἀναφέρει τά ἀκριβῆ λόγια τοῦ ἀγοριοῦ, πού εἶναι χαρακτηριστικά τῆς τότε περιόδου τῆς ζωῆς του: Τό ἀγόρι συνεχῶς δήλωνε: «θά κάνω ὅ,τι θέλετε». Ὑπῆρχε ἐμφανές τό στοιχεῖο τῆς δουλοπρέπειας, τῆς ὑποταγῆς. Τό ἀγόρι ἦταν ἀφηρημένο, ἀβέβαιο, μπερδεμένο. Φαινόταν νά μή νοιάζεται γιά τό τί συνέβαινε. Ἦταν σάν ἕνα κανάτι, μέ μιά μεγάλη τρύπα. Ὅ,τι καί νά ἔριχνες μέσα χυνόταν, δέν ἔμεινε τίποτα μέσα12.

Μετά τήν «ἀνακάλυψή» του, ὁ Κρισναμούρτι γαλουχήθηκε στίς διδαχές τῆς Θεοσοφικῆς Ἐταιρίας στό Ἀντυάρ (Adyar). Ὁ Λιντμπίτερ κι ἕνας μικρός ἀριθμός ἔμπιστων συνεργατῶν ἀνέλαβε τό ἔργο τῆς προστασίας, τῆς ἐκπαίδευσης καί γενικά τῆς προετοιμασίας τοῦ Κρισναμούρτι ὡς τό «ὄχημα» τοῦ ἀναμενόμενου Παγκόσμιου Διδάσκαλου. Ὁ Κρισναμούρτι καί ὁ νεώτερος ἀδελφός του Νιτυανάντα-Νίτυα (Nityananda-Nitya) ἀρ­χι­κά παρακολουθοῦσαν ἰδιαίτερα μαθήματα στό ἀρχηγεῖο τῆς Θεοσοφικῆς Ἐταιρίας, στό Μαντράς καί συνέχισαν τήν ἐκ­παί­δευ­σή τους στό ἐξωτερικό, ἀνάμεσα στήν εὐρωπαϊκή ὑψηλή κοινωνία τῆς ἐποχῆς, ὅπου παρά τίς μαθησιακές δυσκολίες του, ὁ 14χρονος Κρισναμούρτι κατόρθωσε, σύμφωνα μέ τόν βιογράφο του Ρόλαντ Βερνόν (Roland Vernon), νά μιλᾶ καί νά γράφει στά Ἀγγλικά μέσα σέ ἕξι μῆνες13. Κι ἡ ἄλλη βιογράφος του, Μαίρη Λάτιενς (Mary Lutyens), προσθέτει, πώς ὁ Κρισναμούρτι, ἀργότερα στή ζωή του, ἐκτιμοῦσε τήν «ἀνακάλυψή» του ἀπ' τόν Λιντμπίτερ σάν ἕνα σωτήριο γι' αὐτόν γεγονός. Συχνά, ὅταν τόν ρωτοῦσαν τί πίστευε ὅτι θά εἶχε συμβεῖ, ἄν δέν τόν εἶχαν «ἀνακαλύψει», ἀπαντοῦσε χωρίς δισταγμό: «Θά εἶχα πεθάνει»14.

Ἡ περίοδος ἐκείνη ὑπῆρξε ἰδιαίτερα κρίσιμη γιά τή Θεοσοφική Ἑταιρία καί τό μέλλον της, καθώς ἡ «ἀνακάλυψη» τοῦ Κρισναμούρτι, ὡς «Παγκόσμιου Ἐκπαιδευτῆ», δέν ἔγινε καθολικά δεκτή ἀπό τούς θεοσοφιστές, καί ὁδήγησε σέ ἀνακατατάξεις τῆς θεοσοφικῆς κοινότητας15. Μέρος τῆς διαμάχης ἦταν τό πρόσωπο καί ὁ ρόλος τοῦ Λιντμπίτερ. Τόν κατηγοροῦσαν μεταξύ ἄλ­λων καί γιά τό ὅτι ἐπιζητοῦσε τή συντροφιά μικρῶν ἀγοριῶν -μαθητῶν ὑπό τήν πνευματική καί θεοσοφική του καθοδήγηση– καί ὑπῆρχαν διαδόσεις σχετικές μέ κακοποίηση παιδιῶν, ἄν καί οἱ κατηγορίες αὐτές δέν ἀποδείχθηκαν τελικά16.

Κατά τή διάρκεια αὐτῆς τῆς περιόδου, ὁ Κρισναμούρτι ἀ­νέ­πτυ­ξε ἰσχυρό δεσμό μέ τήν Ἄννι Μπέζαντ, τήν ὁποία ἔβλεπε σάν ὑποκατάστατο τῆς μητέρας του. Τήν ἴδια περίοδο, ὁ πατέρας του, ἐνῶ εἶχε ἀρχικά συγκατατεθεῖ, τό 1912 μήνυσε τήν Μπέζαντ ἐ­πι­χει­ρών­τας τήν ἀκύρωση τῆς υἱοθεσίας. Μετά ἀπό μιά παρατεταμένη νομική διαμάχη, ἡ Μπέζαντ κέρδισε καί ἀνέλαβε τήν ἐπιμέλεια τοῦ Κρισναμούρτι καί τοῦ Νίτυα17. Αὐτό εἶχε ὡς ἀ­πο­τέ­λε­σμα τόν χωρισμό τοῦ Κρισναμούρτι καί τοῦ ἀδελφοῦ του -μέ τόν ὁποῖο εἶχε πολύ στενή σχέση-, ἀπό τήν ὑπόλοιπη οἰ­κο­γέ­νεια καί τό σπίτι τους, ἐνῶ ἰσχυροποίησε τήν ἀλληλεξάρτησή τους ἀκόμη περισσότερο18.

Ἡ βιογράφος καί φίλη τοῦ Κρισναμούρτι, Μαίρη Λάτιενς, ἀ­να­φέ­ρει ὅτι ὑπῆρξε μία περίοδος ὅπου ὁ Κρισναμούρτι πίστευε πραγματικά ὅτι ἐπρόκειτο νά γίνει ὁ Παγκόσμιος Διδάσκαλος, μετά ἀπό σωστή πνευματική καί κοινωνική καθοδήγηση καί ἐκπαίδευση19. Ἄλλος βιογράφος του περιγράφει τό ἡμερήσιο πρόγραμμα, πού τοῦ ἐπέβαλαν ὁ Λιντμπίτερ καί οἱ συνεργάτες του. Αὐτό περιλάμβανε σκληρή σωματική ἄσκηση καί ἀθλητισμό, φροντιστήρια σέ ποικίλα σχολικά μαθήματα, θεοσοφική καί θρησκευτική διδασκαλία, γιόγκα καί διαλογισμό, καθοδήγηση σέ θέματα ὑγιεινῆς, καθώς καί τό «πρωτόκολλο» τῆς βρετανικῆς ὑψηλῆς κοινωνίας καί κουλτούρας20. Παράλληλα, ὁ Λιντμπίτερ ἀνέλαβε τό ρόλο τῆς καθοδήγησης τοῦ Κρισναμούρτι καί σέ θέματα ἀποκρυφισμοῦ κάτι γνωστό τότε σέ ἕνα στενό, ἐπίλεκτο ἐπιτελεῖο μόνον21.

Οἱ Θεοσοφιστές συνέχισαν νά καλλιεργοῦν τήν δημόσια εἰ­κό­να τοῦ μελλοντικοῦ Ἀβατάρ, πού θά ἔπρεπε: «νά χαρακτηρίζεται ἀπό λαμπερή ἐξωτερική ἐμφάνιση, νηφαλιότητα ὡς πρός τόν σκοπό του, κοσμοπολίτικη προοπτική καί χαρισματική ἀ­πο­στα­σι­ο­ποί­η­ση ἀπό τά κοινότυπα στή συμπεριφορά του». Ὁ­μο­λο­γου­μέ­νως, «ὅλα αὐτά μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι χαρακτήριζαν τήν δημόσια εἰκόνα τοῦ Κρισναμούρτι στό τέλος τῆς ζωῆς του». Λέγεται ὅτι ἀπό νωρίς «κατεῖχε ἕναν ἔμφυτο προσωπικό μαγνητισμό, ὄχι μιά ζεστή φυσική διαφορετικότητα, ἀλλά παρ' ὅλα αὐτά, μία ἁ­πλό­τη­τα, κάτι πού σοῦ δημιουργοῦσε τήν τάση νά τόν ἀν­τι­με­τω­πί­σεις "λατρευτικά", "προσκυνηματικά"»22. Ἐντούτοις, καθώς μεγάλωνε, ὁ Κρισναμούρτι παρουσίασε σημάδια ἐφηβικῆς ἀν­τί­δρα­σης καί συναισθηματικῆς ἀστάθειας, ἐκνευρισμό ἀπέναντι στήν ἐκπαίδευση, πού τοῦ ἐπιβαλλόταν καί κυρίως ἔκφραση ἀμφιβολιῶν, σχετικά μέ τό μέλλον, πού προδικαζόταν γι' αὐτόν. Ὅλα αὐτά βέβαια, καθόλου δέν βοηθοῦσαν τή δημόσια εἰκόνα του23.

Ὁ Κρισναμούρτι καί ὁ Νίτυα ἐπισκέφθηκαν τήν Ἀγγλία, τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1911. Στό ταξίδι αὐτό ὁ Κρισναμούρτι ἔκανε τήν πρώ­τη δημόσια ὁμιλία του, στά μέλη τοῦ «Τάγματος τοῦ Ἀ­στέ­ρος τῆς Ἀνατολῆς» (ΤΑΑ), στό Λονδίνο24. Ἐπίσης, ὀνομάστηκε ἐκδότης τοῦ «Ἀγγελιαφόρου τοῦ Ἀστέρος» (Herald of the Star), ἐπίσημου δελτίου τοῦ «ΤΑΑ». Ἄν κι ὁ τίτλος ἦταν κυρίως διακοσμητικός, ὅμως συχνά συνέτασσε ὁ ἴδιος τό «σημείωμα τοῦ ἐκδότη», ἐνῶ τά πρῶτα κείμενά του ἄρχισαν νά κυκλοφοροῦν σέ τευχίδια ἀπό τή Θεοσοφική Ἑταιρία25.

Ἀπό τό 1911 καί μέχρι τήν ἔναρξη τοῦ Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου τό 1914, τά δύο ἀδέλφια ἐπισκέφθηκαν ἀρκετές ἄλλες εὐ­ρω­πα­ϊ­κές χῶρες, συνοδευόμενοι πάντα ἀπό ἐπιτελεῖο Θε­ο­σο­φι­στῶν26. Στό μεταξύ, γιά πρώτη φορά, ὁ Κρισναμούρτι ἀπέκτησε προσωπική οἰκονομική ἀνεξαρτησία, χάρη σέ μιά πλούσια δωρήτρια ὀπαδό27.

(συνεχίζεται...).

________________________________

1 http://www.ecclesia.gr/greek/holysynod/holysynod.asp?id=2014&what_sub=d_typou
2 Τήν καθιέρωση ἀπό τόν Ο.Η.Ε. τῆς 21ης Ἰουνίου ὡς «Παγκόσμιας Ἡμέρας Γιόγκα». http://unic.un.org/imu/recentActivities/?tag=/Yoga
3 http://www.kastaniotis.com/author/302
4 http://www.kfoundation.org/krishnamurti.html
5 Annie Besant (1847 - 1933). Ἀγγλίδα ἀθεΐστρια, σοσιαλίστρια καί συγγραφέας, μαθήτρια τῆς Ἑ. Π. Μπλαβάτσκυ. Ἀναγορεύθηκε Ἐπίτιμος Πρόεδρος τῆς Θεοσοφικῆς Ἑ­ται­ρί­ας, μετά τόν θάνατο τοῦ Χ. Σ. Ὄλκοττ τόν ὁποῖο διαδέχθηκε τό 1907.
6 Charles Webster Leadbeater (1854 – 1934). Πρώην βρετανός κληρικός, ἀποκρυφιστής, μασόνος καί σημαντικό στέλεχος τῆς Θεοσοφικῆς Ἑταιρείας. Ἐπίσης, μέλος τοῦ «Μαρ­τι­νι­στι­κοῦ Τάγματος» (Ordre Martiniste - The Martinist Order) καί τῆς ἀποκρυφιστικῆς «Φιλελεύθερης Καθολικῆς Ἐκκλησίας» (Liberal Catholic Church).
7 Ernest Egerton Wood (1883-1965). Ἄγγλος συγγραφέας, γιόγκι, Θεοσοφιστής καί λόγιος γνώστης τῆς σανσκριτικῆς.
8 Κατά τόν ἀποκρυφισμό καί τίς ἀνατολικές θρησκεῖες, ἡ αὔρα εἶναι ἠλεκτρομαγνητική ἐνέργεια, πού περιβάλλει κάθε ζωντανό ὀργανισμό, τό ἀνθρώπινο «ἐνεργειακό πεδίο» ὡς μέρος τῆς «συμπαντικῆς ἐνέργειας», πού ἐνυπάρχει καί στήν ἀνθρώπινη ζωή. Εἶναι δῆθεν ὁρατή ἀπό πρόσωπα διορατικά, σάν φωτεινό σῶμα, πού περιβάλλει καί διαπερνᾶ τό φυσικό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου, ἐκπέμποντας τήν δική του χαρακτηριστική ἀκτινοβολία.
9 Mary Lutyens, Krishnamurti: The Years of Awakening, 1η ἔκδ., 1975, Farrar Straus & Giroux, Νέα Ὑόρκη, σ. 21.
10 Στό ἴδιο.
11 Ἰνδή πολιτιστική ἀκτιβίστρια καί συγγραφέας, φίλη καί βιογράφος τῆς Οἰκογένειας Νεχροῦ-Γκάντι καί τοῦ Τζ. Κρισναμούρτι.
12 Pupul Jayakar, Krishnamurti: a biography, 1η ἔκδ. 1986, Harper & Row, San Francisco, σ. 28.
13 Roland Vernon, Star in the east: Krishnamurti: the invention of a messiah, ἔκδ. Palgrave Macmillan, Νέα Ὑόρκη, 2001, σσ. 51–72.
14 Mary Lutyens, The boy Krishna: the first fourteen years in the life of J. Krishnamurti (ἔντυπο), Krishnamurti Foundation Trust, 1995, Bramdean England.
15 Mary Lutyens, Krishnamurti: The Years of Awakening, 1η ἔκδ., 1975, Farrar Straus & Giroux, Ν. Ὑ., σσ. 40–63.
16 Mary Lutyens, Krishnamurti: The Years of of Fulfilment, 1η ἔκδ., 1983, Farrar Straus & Giroux, Ν. Ὑ., Τόμ. Α΄, σσ. 15-19, 40, 56.
17 Mary Lutyens, Krishnamurti: The Years of Awakening, 1η ἔκδ., 1975, Farrar Straus & Giroux, Ν. Ὑ., σσ. 40, 54–63, 64–71, 82, 84.
18 Mary Lutyens, στό ἴδιο., σσ. 3, 32.
19 Mary Lutyens, στό ἴδιο, σσ. 10-11, 93.
20 Roland Vernon, Star in the east: Krishnamurti: the invention of a messiah, ἔκδ. Palgrave Macmillan, Ν. Ὑ., 2001, σ. 57.
21 Mary Lutyens, Krishnamurti: The Years of Awakening, 1η ἔκδ., 1975, Farrar Straus & Giroux, Ν. Ὑ., κεφ. 4-5, σσ. 29–46.
22 Roland Vernon, στό ἴδιο, σσ. 52, 53.
23 Mary Lutyens, Krishnamurti: The Years of Awakening, 1η ἔκδ., 1975, Farrar Straus & Giroux, Ν. Ὑ., κεφ. 10-15, σσ. 80–132.
24 Στό ἴδιο, σσ. 50-52.
25 Mary Lutyens, Krishnamurti: The Years of Awakening, ἔκδ. 1997, σ. 46, 74-75, 126.
26 Roland Vernon, στό ἴδιο, σ. 65.
27 Mary Lutyens, Krishnamurti: The Years of Awakening, 1η ἔκδ., 1975, Farrar Straus & Giroux, Ν. Ὑ., κεφ. 10-15, σσ. 75–77.

Περιοδικό «διάλογος»

Αύγουστος -Σεπτέμβριος 2016, τεύχος 85

http://www.impantokratoros.gr/4F9C0563.el.aspx