Τὰ Ἱερὰ σύμβολα

τοῦ Ἀρχιμ. Χρυσοστόμου Κ. Παπαθανασίου

Κατ’ ἀρχάς, σύμβολο εἶναι το ὑλικὸ ἐκεῖνο ἀντικείμενο, τὸ ὁποῖο ἀντιπροσωπεύει κάτι τὸ νοερὸ καὶ πνευματικό.

Περιέχει συνεπῶς μία ἀλληγορία. Τὸ σύμβολο εἶναι ἡ ἐξωτερικὴ ἐκδήλωση τοῦ πνευματικοῦ στοιχείου, εἶναι τὸ ἐνδοκοσμικὸν πρὸς κατανόησιν τοῦ ὑπερβατικοῦ.

Ἐπειδὴ ὁ ἄνθρωπος μὲ τὴν πεπερασμένη λογική του καὶ τὴν ἀδυναμία τῆς ἀνθρώπινης φύσεώς του δὲν μπορεῖ νὰ προσεγγίσει τὰ ὑπὲρ νοῦν, τὰ τοῦ Θεοῦ, χρησιμοποιεῖ σὐμβολα, ἱερὰ σύμβολα.

Οἱ πρῶτοι χριστιανοὶ καθιέρωσαν τὰ ἱερὰ σύμβολα καὶ δι’ αὐτῶν εἶχαν ἀναγωγή, μετάβαση στὰ ἐπουράνια καὶ τὰ θεῖα. Μάλιστα, οἱ διωγμοὶ καθιστοῦσαν ἐπιτακτικότερη τὴν ἀνάγκη ὑπάρξεως τῶν συμβόλων μεταξύ τῶν χριστιανῶν.

Ἔτσι, καθιερώθηκαν τὰ σύμβολα, ὅπως, ὁ ΙΧΘΥΣ ποὺ συμβολίζει τὸν Χριστό, ὅπως σχηματίζεται μὲ τὰ ἀρχικὰ γράμματα, ἤτοι τὸ Ἰησοῦς Χριστὸς Θεοῦ Υἱὸς Σωτήρ.

Ἡ Ἄμπελος, ἐπίσης, συμβολίζει τὸν Χριστὸ καὶ ἡμεῖς οἱ πιστοὶ συμβολιζόμεθα μὲ τὰ κλήματα, ὅπως ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μᾶς εἶπε διδάσκτοντας τὸν σύνδεσμο καὶ τὴν ἑνότητα μαζί Του (Ἰω. 15, 50).

Ἡ ἐλαία συμβολίζει τὴν εἰρήνη. Τὸ ἴδιο καὶ ἡ περιστερά.

Ὁ ταὼς δηλ. τὸ παγώνι, ἐπειδὴ ἀνανεώνει τὰ πτερά του συμβολίζει τὴν ἀθανασία τῆς ψυχῆς. 

Ἡ ναῦς, δηλ. τὸ πλοῖον, συμβολίζει τὴν Ἐκκλησία.

Ἡ ἄγκυρα τὴν ἐλπίδα, ἡ διψῶσα ἔλαφος τὴν δίψα τῆς ψυχῆς γιὰ τὴν λύτρωση καὶ τὴν ἀναζήτητση τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὀρφεὺς μὲ τὴ λύρα του συμβολίζει τὴν γλυκύτητα τῶν λόγων τοῦ Χριστοῦ, ὁ ἁμνὸς τὸν Χριστὸ ὡς τὸν Ἁμνὸν ποὺ θυσιάζεται γιὰ τὴν σωτηρία τοῦ κόσμου.

Τὸ Α καὶ τὸ Ω ἀναφέρονται στὴν αἰωνιότητα καὶ ἀϊδιότητα τοῦ Κυρίου κατὰ τὴν Ἀποκάλυψιν ὅτι «Ἐγὼ εἰμι τὸ ἄλφα καὶ τὸ ὠμέγα, ἡ ἀρχὴ καὶ τὸ τέλος, ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος» (Ἀποκ. 22, 13).

Ἀλλά, τὸ κορυφαῖο σύμβολο τῆς ὀρθοδόξου πίστεως εἶναι ὁ Σταυρός. Ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ, τὸ πανσεβάσμιον Ξύλον, τὸ ζωηρότερον ἔμβλημα τῆς αἰωνίου ἀγάπης, ὁ Σταυρὸς ἡ ὡραιότης τῆς Ἐκκλησίας, τῶν ἀγγέλων ἡ δόξα, ὁ στηριγμὸς τῶν πιστῶν, ὡς λέγει ὁ ἱερὸς ὑμνογράφος.

Αὐτά, συνεπῶς, τὰ ἱερὰ σύμβολα δὲν τὰ ἀτιμάζουμε, δὲν τὰ κρύβουμε, δὲν τὰ ὑποτιμᾶμε καὶ δὲν τὰ θέτουμε «ὑπὸ τὸν μόδιον», στὴ γωνία, στὸ περιθώριο τῆς ζωῆς μας.

Τὰ ἱερὰ σύμβολα κατέχουν ὑψίστη θέση στὴ ζωή μας καὶ καλλιεργοῦν στὶς συνειδήσεις μας ὑψηλοὺς πόθους καὶ ἅγιες ἐπιθυμίες.

Άποτελοῦν ὁδηγοὺς στὴ ζωή μας. Τὴν ἀτομική, οἰκογενειακή, ἐκπαιδευτική, κοινωνική. Καθίστανται σημεῖα τῆς ὕπαρξής μας καὶ τῆς ταυτότητάς μας καὶ ἀποτελοῦν σημεῖα διδαχῆς.

Ἰδιαίτερα ἡ παρουσία τοῦ ἱεροῦ συμβόλου τοῦ Σταυροῦ μαρτυρεῖ τὸν οὐσιαστικὸ σύνδεσμό μας μὲ τὸν Λυτρωτὴ τοῦ κόσμου τὸν Χριστὸ καὶ τὴν θεία Διδασκαλία Του.

Αὐτὰ ὅλα τὰ ἱερὰ σύμβολα τῆς Ἐκκλησίας μας, ὀφείλουμε νὰ τὰ διαφυλάξουμε καὶ ἐν σιωπῇ καὶ ἐν ὁμολογίᾳ νὰ ἀναλογιζόμεθα τὸ βαθύτερο πνευματικό τους νόημα. 

Ἀντιγραφή γιὰ τὸ «σπιτὰκι τῆς  Μέλιας»

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ
Μηνιαῖο περιοδικό Ἑλληνορθόδοξης Μαρτυρίας
ἔτος ­51ο ­– Ὀκτώβριος 2017–­ τεῦχος 522

 τὸ «σπιτὰκι τῆς  Μέλιας»