Οφθαλμός και φτερούγα – Ιωάννης Κωστώφ, Φυσικός [Αντιεξελικτική απάντηση στον Richard Dawkins]

Οφθαλμός και φτερούγα – Ιωάννης Κωστώφ, Φυσικός

[Αντιεξελικτική απάντηση στον Richard Dawkins]

Ὀφθαλμός καί φτερούγα

Στή συνέχεια ἐπιχειρηματολογεῖ ὁ Dawkins γιά τόν ὀφθαλμό. Ἐμεῖς λέμε ὅτι, γιά νά λειτουργήση καί νά ὠφελήση τόν κάτοχό του, πρέπει νά εἶναι ἐξαρχῆς τέλειος. Αὐτοί, ἐπειδή τό τέλειο ἀπαιτεῖ Νοημοσύνη, ἀναγκάζονται νά μιλήσουν γιά βαθμιαία ἐξέλιξι τοῦ ὀργάνου αὐτοῦ. Ἄς δοῦμε τί λέει ὁ D.:

«Στό βιβλίο Climbing Mount Improbable (Ἀναρρίχησι στό Ὄρος Ἀπίθανο) ἐξέφρασα τό ἴδιο ζήτημα ἀλληγορικά: Ἡ μία πλευρά τοῦ ὄρους εἶναι κρημνώδης —ἀδύνατον νά τή σκαρφαλώσης—, ἀλλά ἡ ἄλλη εἶναι ὁμαλή ἀπ’ τίς ὑπώρειες μέχρι τήν κορυφή. Στήν κορυφή βρίσκεται κάποιο πολύπλοκο κατασκεύασμα, ὅπως τό μάτι ἤ ὁ κινητήρας τῶν μαστιγίων ἑνός βακτηρίου. Ἡ παράλογη ἰδέα ὅτι κάτι τόσο πολύπλοκο μπορεῖ ν’ αὐτοσυναρμολογηθῆ αὐθόρμητα συμβολίζεται μ’ ἕνα ἅλμα ἀπ’ τή βάσι τοῦ γκρεμοῦ κατευθεῖαν στήν κορυφή. Ἡ ἐξέλιξι, ἀντιθέτως, προχωρεῖ στό πίσω μέρος τοῦ βουνοῦ καί σκαρφαλώνει τήν ὁμαλή πλαγιά μέχρι τήν κορυφή: εὔκολο! Ἡ ἀρχή τῆς ἀναρριχήσεως στήν ὁμαλή πλαγιά σέ ἀντίθεσι μέ τό ἅλμα πάνω ἀπ’ τό γκρεμό εἶναι τόσο ἁπλῆ ὥστε προκαλεῖ ἐντύπωσι τό γεγονός ὅτι ἄργησε τόσο πολύ νά ἐμφανισθῆ ἕνας Δαρβῖνος γιά νά τήν ἀνακαλύψη…

Ἡ πραγματική ζωή ἀναζητᾶ τίς ὁμαλές πλαγιές στό πίσω μέρος τοῦ ὄρους Ἀπίθανο, ἐνῶ οἱ δημιουργιστές δέν βλέπουν παρά μόνο τόν ἀπειλητικό γκρεμό τῆς μπροστινῆς πλευρᾶς»(Richard Dawkins, Ἡ Περί Θεοῦ Αὐταπάτη, ἐκδ. Κάτοπτρο, Ἀθήνα 2007, 147).

Σχόλια δικά μας: Πῶς ἀποδεικνύεται ὅτι ὑπῆρξε αὐτή ἡ ὁμαλή πλαγιά-βαθμιαία ἐξέλιξι; Αὐτή, ὄχι μόνο στό παρόν δέν παρατηρεῖται, ἀλλά καί στό παρελθόν δέν μποροῦμε νά τήν προσεγγίσουμε, Ὁ χρόνος δέν γυρνᾶ ποτέ πρός τά πίσω, οὔτε ὑπῆρξε τότε παρατηρητής ἄνθρωπος. Ἐξάλλου ὁ D. αὐξάνει τό βάρος ἀποδείξεως στήν πλάτη τῶν ἐξελικτικῶν: Ἐκτός ἀπό τούς σκελετούς ἀπαιτεῖ τώρα καί ὄργανα πού νά δείχνουν τή βαθμιαία ἐξέλιξι. Ὑπάρχει στό γεωλογικό ἀρχεῖο ἀπόδειξι γι᾽ αὐτό; Βεβαίως, ὄχι. Ὁπότε μένουν μόνο οἱ συλλογισμοί τοῦ D., πού δέν ἀποτελοῦν, ὅμως, ἀποδείξεις. Στήν κατηγορία αὐτή τῶν ἀναποδείκτων θέσεων ὑπάγεται καί ὁ ἀκόλουθος λογοκαταρράκτης του:

«Τά ἐρωτήματα “Τί χρησιμότητα ἔχει μισός ὀφθαλμός;” καί “Τί χρησιμότητα ἔχει μισή φτερούγα;” ἀποτελοῦν περιπτώσεις τοῦ ἐπιχειρήματος τῆς “μή ἀναγώγιμης πολυπλοκότητος”. Μία λειτουργική μονάδα θεωρεῖται κατά μή ἀναγώγιμο τρόπο πολύπλοκη ἐάν ἡ ἀφαίρεσι ἑνός τμήματός της συνεπάγεται ἀδυναμία λειτουργίας τοῦ ὅλου. Τοῦτο ὑποτίθεται ὅτι εἶναι αὐτονόητο τόσο γιά τόν ὀφθαλμό ὅσο καί γιά τίς φτεροῦγες. Ἐντούτοις, ἀμέσως μόλις σκεφθοῦμε αὐτές τίς ὑποθέσεις, ἀναγνωρίζουμε τό σφάλμα. Ἡ ἀσθενής πού ὑποφέρει ἀπό καταρράκτη κι ἔχει ὑποβληθῆ σ’ ἐγχείρησι ἀφαιρέσεως τοῦ φακοῦ τοῦ ματιοῦ της δέν μπορεῖ νά διακρίνη καθαρά χωρίς γυαλιά, ὡστόσο μπορεῖ νά βλέπη ἀρκετά καλά ὥστε νά μή σκοντάψη σ’ ἕνα δένδρο οὔτε νά πέση σέ γκρεμό [αὐτή, ὅμως, εἶχε προηγουμένως τέλειο ὀφθαλμό καί ἡ ἐπιδιόρθωσι ἔγινε σέ τέλειο ὀφθαλμό, ὁπότε δέν κολλάει στήν ἐπιχειρηματολογία τοῦ D.]. Ἡ μισή φτερούγα πράγματι δέν εἶναι τό ἴδιο καλή μέ μία ὁλόκληρη φτερούγα, ὅμως, σίγουρα εἶναι προτιμότερη ἀπ’ τό νά μήν ὑπάρχη καθόλου φτερούγα. Ἡ μισή φτερούγα μπορεῖ νά σώση τή ζωή σας κάνοντας ὁμαλότερη τήν πτῶσι σας ἀπό ἕνα δένδρο κάποιου ὕψους. Καί τό 51% μιᾶς φτερούγας μπορεῖ νά σᾶς σώση ἄν πέσετε ἀπό ἕνα λίγο ψηλότερο δένδρο. Ὁποιοδήποτε κλάσμα τῆς φτερούγας θά σώση τή ζωή σας ἄν πέσετε ἀπό ἕνα ἀντίστοιχο ὕψος, καί δέν θά σᾶς ἔσωζε ἕνα ἐλαφρῶς μικρότερο τμῆμα φτερούγας [κι ἐδῶ πάλι μιλᾶ γιά πτηνά πού εἶχαν προηγουμένως πλήρη φτερούγα καί βλάφτηκε ἕνα τμῆμα της. Τό νά μήν ἔχεις, ὅμως, καθόλου φτερούγα καί ν᾽ ἀποκτήσης μισή, αὐτό δέν σοῦ προσφέρει τίποτε]. Τό νοητικό πείραμα τῆς πτώσεως ἀπό δένδρα διαφορετικοῦ ὕψους εἶναι μόνο ἕνας τρόπος νά διαπιστώσουμε, θεωρητικά, ὅτι τά πλεονεκτήματα αὐξάνονται ἀκολουθώντας ὁμαλή κλιμάκωσι ἀπ’ τό 1% τῆς φτερούγας ἕως τό 100%. Τά δάση βρίθουν ζώων πού κινοῦνται στόν ἀέρα σάν ἀνεμοπλάνα ἤ ἀλεξιπτωτιστές, ἐπιδεικνύοντας στήν πρᾶξι τό κάθε βῆμα τῆς διαδρομῆς πάνω στή συγκεκριμένη πλαγιά τοῦ ὄρους Ἀπίθανο [ὄχι κι ἔτσι! Στά δάκτυλα τῶν δύο χεριῶν μετριοῦνται].

Σέ ἀναλογία μέ τά δένδρα διαφορετικοῦ ὕψους, εἶναι εὔκολο νά φαντασθοῦμε καταστάσεις στίς ὁποῖες μισός ὀφθαλμός μπορεῖ νά σώση τή ζωή ἑνός ζώου, ἐνῶ τό 49% τοῦ ὀφθαλμοῦ δέν θά τό μποροῦσε. Ὁμαλές κλίσεις παρατηροῦνται κατά τίς μεταβολές στίς συνθῆκες φωτισμοῦ ἤ στήν ἀπόστασι ἀπ’ τήν ὁποία μπορεῖτε νά διακρίνετε τή λεία σας —ἤ τό θηρευτή σας. Καί, ὅπως συμβαίνει μέ τίς φτεροῦγες καί τίς πτήσεις, δέν εἶναι ἁπλῶς εὔκολο νά φαντασθοῦμε ἐνδεχόμενες ἐνδιάμεσες καταστάσεις: ἀφθονοῦν σ’ ὅλο τό ζωϊκό βασίλειο. Ἔτσι, ὁ ὀφθαλμός τοῦ πλατυέλμινθα ὑπολείπεται τουλάχιστον κατά τό ἥμισυ τοῦ ἀνθρωπίνου, μέ κάθε λογικό μέτρο [εἶναι, ὅμως πλήρης γιά τίς δικές του ἀνάγκες]. Ὁ ὀφθαλμός τοῦ Nautilus (καί πιθανόν τῶν ἐξαφανισμένων ἀμμωνιτῶν, τῶν ἐξαδέλφων του πού κυριαρχοῦσαν στίς θάλασσες τοῦ Παλαιοζωϊκοῦ καί Μεσοζωϊκοῦ) βρίσκεται μεταξύ πλατυέλμινθα κι ἀνθρώπου. Σέ ἀντίθεσι μέ τόν ὀφθαλμό τοῦ πλατυέλμινθα, ὁ ὁποῖος μπορεῖ ν’ ἀνιχνεύση τό φῶς καί τή σκιά ἀλλά δέν διακρίνει εἰκόνα, ὁ ὀφθαλμός τοῦ Nautilus —ὁ ὁποῖος μοιάζει μέ “σκοτεινό θάλαμο”— σχηματίζει πραγματική εἰκόνα, ἀλλά θολή κι ἀσαφῆ σέ σύγκρισι μέ τό δικό μας [καί πάλι, ὅμως, εἶναι τέλειος γι᾽αὐτόν]. Ἡ ἀπόδοσι ἀριθμῶν στίς διαδοχικές βελτιώσεις δέν θά πρόσθετε σέ ἀκρίβεια, ὡστόσο κανείς δέν μπορεῖ ν’ ἀρνηθῆ λογικά ὅτι οἱ ὀφθαλμοί αὐτῶν τῶν ἀσπονδύλων, καθώς καί πολλῶν ἄλλων, εἶναι καλύτεροι ἀπ’ τήν παντελῆ ἔλλειψι ὀφθαλμοῦ κι ὅτι ὅλοι καταλαμβάνουν μία συνεχῆ κι ἐλαφρῶς κεκλιμένη πλαγιά τοῦ ὄρους Ἀπίθανο, μέ τό δικό μας μάτι σέ μία κορυφή —ὄχι στήν ψηλότερη κορυφή, ἀλλά ἀρκετά ψηλά [οἱ βαθμοί ὁρατότητος τῶν διαφόρων ζώων δέν ἀποτελοῦν συνεχῆ γραμμή, ἀλλά ἀσύνδετα σημεῖα. Ὁ κάθε ὀφθαλμός εἶναι τέλειος γιά τόν κάτοχό του]. Στό Climbing Mount Improbable ἀφιέρωσα ἀπό ἕνα ὁλόκληρο κεφάλαιο στόν ὀφθαλμό καί στή φτερούγα, δείχνοντας πόσο εὔκολο ὑπῆρξε νά ἐξελιχθοῦν μέ ἀργά (ἤ ἀκόμη καί μέ ὄχι τόσο ἀργά) βαθμιαῖα βήματα, καί δέν θά ἐπιμείνω περισσότερο σ’ αὐτό τό ζήτημα ἐδῶ»(Richard Dawkins, Ἡ Περί Θεοῦ Αὐταπάτη, ἐκδ. Κάτοπτρο, Ἀθήνα 2007, 149).

Κι ἕνα τελευταῖο παράθεμα ἀπ᾽ τό D.: «Εἶναι ἐντελῶς παράλογο ν’ ἀπαιτῆ κανείς τήν πλήρη στοιχειοθέτησι κάθε βήματος ὁποιασδήποτε ἀφηγήσεως, εἴτε πρόκειται γιά τήν ἐξέλιξι εἴτε γιά ὁποιαδήποτε ἄλλη ἐπιστήμη. Εἶναι σάν ν’ ἀπαιτοῦσε κανείς, πρίν καταδικάση κάποιον γιά δολοφονία, ἕνα πλῆρες κινηματογραφικό ἱστορικό κάθε βήματος τοῦ δολοφόνου μέχρι τή στιγμή τοῦ ἐγκλήματος, χωρίς νά λείπη καμμία σκηνή. Μόνο ἕνα ἐλάχιστο ποσοστό πτωμάτων ἀπολιθώνεται, καί εἴμαστε τυχεροί πού διαθέτουμε ἔστω καί τά ὑπάρχοντα ἐνδιάμεσα ἀπολιθώματα. Θά μπορούσαμε κάλλιστα νά μήν ἔχουμε καθόλου ἀπολιθώματα, ἀλλά καί πάλι τ’ ἀποδεικτικά στοιχεῖα γιά τήν ἐξέλιξι ἀπό ἄλλες πηγές —ὅπως ἡ μοριακή γενετική καί ἡ γεωγραφική κατανομή— θά ἦταν συντριπτικά. Ἐξάλλου, ἡ ἐξέλιξι διατυπώνει τήν ἰσχυρή πρόβλεψι ὅτι, ἐάν ἕνα καί μόνο ἀπολίθωμα ἐμφανισθῆ σέ λάθος γεωλογικό στρῶμα, τότε ἡ θεωρία θά τιναχθῆ στόν ἀέρα. Ὅταν ἕνας πιστός ὀπαδός τοῦ Popper προκάλεσε τόν J. B. S. Haldane νά ἐξηγήση πῶς θά μποροῦσε ποτέ νά διαψευσθῆ ἡ ἐξέλιξι, ἐκεῖνος μουρμούρισε τή διάσημη φράσι: “Μέ ἀπολιθώματα κουνελιῶν στό Προκάμβριο”. Ποτέ δέν ὑπῆρξαν αὐθεντικά στοιχεῖα τῆς ὑπάρξεως τέτοιων ἀναχρονιστικῶν ἀπολιθωμάτων, παρά τούς ἀποδεδειγμένα ἀνυποστάτους μύθους τῶν δημιουργιστῶν γιά ἀνθρώπινα κρανία στό ἀνώτερο Λιθανθρακοφόρο καί γιά ἀνθρώπινες πατημασιές ἀνάμεσα σέ ἴχνη δεινοσαύρων»(Richard Dawkins, Ἡ Περί Θεοῦ Αὐταπάτη, ἐκδ. Κάτοπτρο, Ἀθήνα2007, 153).

Ἰδού καί ὁ σχολιασμός μας: Ὡραῖο τό παράδειγμα μέ τό δολοφόνο, ἀλλά στήν περίπτωσι αὐτή ἔχουμε μπροστά μας τό δολοφόνο καί διαπιστώνουμε πράγματα διαπιστώσιμα. Στό ἀπολιθωματικό ἀρχεῖο, ὅμως, δέν ἔχουμε τέτοια. Ἐφόσον ἀναφέρονται στό ἀπώτατο παρελθόν δέν μποροῦν νά προσαχθοῦν ὡς στοιχεῖα ἀποδείξεως. Ἡ αὐτοψία τῆς ἀποδείξεως δέν εἶναι ἐπιτεύξιμη. Ἡ σπανιότητα, μάλιστα, τῶν ἀπολιθωμάτων γίνεται παραδεκτή κι ἀπ᾽ τόν ἴδιο τό D.. Οὔτε ἡ μοριακή γενετική, ἐξάλλου, οὔτε ἡ γεωγραφική κατανομή εἶναι ἀποδεικτικά στοιχεῖα ἐξελίξεως. Δείχνουν μόνο τί συμβαίνει σήμερα καί ἡ ἐπέκτασι τῶν συμπερασμάτων στό παρελθόν ἀποτελεῖ στοιχεῖο πίστεως κι ὄχι ἀποδείξεως.

Τί ἀπέμεινε, λοιπόν, κι ἀπό τή Θεωρία τῆς Ἐξελίξεως ὑπέρ τῆς ἀρνήσεως; Ἀπολύτως τίποτε!

Από το βιβλίο: Κωστώφ Ιωάννου, Φυσικού, ΑΘΕΪΣΜΟΣ – Τίνος είναι η αυταπάτη, Εκδόσεις Αγ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός (τηλ. 6978461846), Αθήνα 2007 [Ἀπάντησι στό βιβλίο “Ἡ Περί Θεοῦ Αὐταπάτη” τοῦ Richard Dawkins]

 https://godandscienceorthodoxy.wordpress.com