Ο ΟΗΕ έγινε 75 ετών και αρχίζει να γερνάει…

Γράφει ο Γιάννης Μήτσιος,*

 

Σημαδιακή η εφετινή επέτειος γενεθλίων για τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών που ιδρύθηκε στο Σαν Φρανσίσκο των ΗΠΑ το 1945, μέσα στα αποκαΐδια του Β΄ΠΠ και τα εκατομμύρια νεκρών που άφησε πίσω του.

Η συνεργασία και η ειρηνική συνύπαρξη των λαών ήταν και είναι το ζητούμενο  σε κάθε εποχή. Στα 75 χρόνια του, ο ΟΗΕ αντιμετώπισε ουκ ολίγες κρίσεις ενώ πρωτοστάτησε σε μεγάλες στιγμές της ανθρωπότητας σώζοντας ζωές ενώ μεσολαβούσε και μεσολαβεί για  ειρηνική διευθέτηση  διαφορών κρατών – μελών.

Κάθε Σεπτέμβριο, στην ετήσια Γενική Συνέλευση του Οργανισμού, παρουσιάζονται όλα τα διεθνή θέματα, ομιλούν οι αρχηγοί κρατών, δίνοντας το στίγμα των πολιτικών τους, ενώ το κτίριο των 40 ορόφων και των 155 μέτρων, στη Νέα Υόρκη, έδρα του ΟΗΕ μετατρέπεται σε ένα «διπλωματικό μελίσσι» από τις επαφές, συναντήσεις, διαπραγματεύσεις κλπ.

Η φετινή χρονιά βρίσκει τον εορτασμό των γενεθλίων εν μέσω πανδημίας και οι περισσότεροι αρχηγοί κρατών μίλησαν βιντεοσκοπημένα. Η ανθρωπότητα περνάει μια νέα φάση της σύγχρονης ιστορίας της και ο Οργανισμός επικεντρώνεται εφέτος:

·         -στην αντιμετώπιση της πανδημίας, μέσω της πολυμέρειας (multilateralism) και της διεθνούς συνεργασίας,

·         στην αειφόρο ανάπτυξη,

·         στην προστασία της βιοποικιλότητας

·         στην ισότητα των δύο φύλων.

Από τις ομιλίες κυρίως των αρχηγών των μεγάλων κρατών διαπιστώνεται και μια έντονη πολιτική προσέγγιση των παγκόσμιων ζητημάτων ενώ δεν έπαψαν οι «διαξιφισμοί». Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, στην επτάλεπτη, μόνο,  ομιλία του!!!, κάθε άλλο παρά έδειξε σημάδια διεθνούς συνεργασίας και συμμετοχής στα διεθνή δρώμενα. Μετά την απομάκρυνση των ΗΠΑ, τα τελευταία χρόνια,  από τη Συνθήκη, για το κλίμα, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν, τη Συμφωνία για τους πυραύλους, την UNESCO κλπ. απείλησε ευθέως την Κίνα στο μήνυμά του ότι πρέπει να καταστεί υπόλογη για την πανδημία του κορωνοϊού. Επιτέθηκε παράλληλα και στο Ιράν, ενώ εξήρε το ρόλο των ΗΠΑ ως ειρηνοποιού κάνοντας ειρήνη μέσω της ισχύος. Αναφέρθηκε επίσης στην ανίκητη στρατιωτική μηχανή των ΗΠΑ, που ξόδεψε 2,5 τρις δολάρια σε στρατιωτικές δαπάνες τα τελευταία 4 χρόνια. Υποστήριξε ότι οι ΗΠΑ έχουν μειώσει την ατμοσφαιρική ρύπανση ενώ είπε ότι η Κίνα μολύνει τους ωκεανούς και την ατμόσφαιρα. Τόνισε επίσης την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέσα στις ΗΠΑ και ότι το 2021 θα είναι ένα συναρπαστικό έτος στην παγκόσμια ιστορία. Βέβαια σε λιγότερο από σαράντα μέρες έχουν εκλογές στις ΗΠΑ και πολλά μηνύματα ήταν για το εσωτερικό κοινό.

Ο πρόεδρος της Κίνας, Σί, σε εντελώς άλλο μήκος κύματος, στην δική του ομιλία αναφέρθηκε στην ανάγκη διεθνούς συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα, εφαρμογής και τήρησης του διεθνούς δικαίου και στην αποφυγή μονομέρειας και προστατευτισμού. Η Κίνα τόνισε δεν θέλει να εμπλακεί σε έναν νέο ψυχρό πόλεμο ούτε θερμό, ενώ  είπε ΟΧΙ στην παγίδα της σύγκρουσης των πολιτισμών καθώς και ότι θα πρέπει να μην πολιτικοποιηθεί η πανδημία του κορωνοϊού.

Την παράσταση όμως έκλεψε ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν, που μίλησε επί 55 λεπτά (με όριο τα 15) και η ομιλία του ξεχώρισε από όλες. Μίλησε για μια νέα παγκοσμιοποίηση, για μια δυνατή Ευρώπη στον κόσμο, απέρριψε το δίπολο Κίνας-ΗΠΑ λέγοντας ότι υπάρχουν και άλλες δυνάμεις στον πλανήτη ενώ για την οικονομία τόνισε ότι πρέπει να επιστρέψει η δύναμη της μεσαίας τάξης στις κοινωνίες. Για τον κορωνοϊό είπε ότι θα απαιτηθεί μεγαλύτερη δυνατή συνεργασία ενώ αποτελεί και ένα ηλεκτροσόκ για τον ίδιο τον ΟΗΕ να ξυπνήσει από τον ύπνο του!!!.

Ο κορωνοϊός πάντως άλλαξε και την διεθνή ατζέντα, έφερε αναγκαστικά τις χώρες πιο κοντά ενώ οι διεθνείς ισορροπίες θα είναι δύσκολο να κρατηθούν και αν επανεκλεγεί ο Τραμπ μάλλον θα πάμε σε έναν ψυχρό πόλεμο, με τις ΗΠΑ από τη μια μεριά  και τις χώρες που θα ταυτιστούν ή θα αναγκαστούν να συμπλεύσουν με τα συμφέροντά τους και την Κίνα και μέρος της διεθνούς κοινότητας από την άλλη. Μόνο που ο 21^ος αιώνας δεν είναι η περίοδος μετά το 1945 κι ούτε η Αμερική είναι η μοναδική υπερδύναμη όπως άλλοτε. Σε κάθε περίπτωση ο ρόλος του ΟΗΕ θα παραμείνει και θα χρειαστεί η ανανέωσή του σε όλα τα επίπεδα και στις νέες συγκυρίες που διαμορφώνονται..

*πολιτικός-επιστήμων, διεθνολόγος, ΜΑ Παν/μιου Northeastern Βοστώνης