Αφύπνιση, ταρακούνημα, επανάσταση, σοκ, ή απλώς…σκέψη. Ίσως είναι αυτό που χρειαζόμαστε πιο πολύ απ’ όλα στον κόσμο του 21ου αιώνα. Στον κόσμο της έντονης (παρα)πληροφόρησης. Στον κόσμο του ελέγχου και του υπνωτισμού. Δεν είναι ανάγκη να αναλωθούμε σε άσκοπη συνωμοσιολογία για να αντιληφθούμε ότι κάτι δεν πάει καλά σήμερα.
Ο Πλάτων στο 7ο βιβλίο της Πολιτείας αναφέρεται στην αλληγορία του σπηλαίου, πιθανότατα εμπνεύσεως του δασκάλου του, Σωκράτη, και έτσι μας έχει διασωθεί η απλούστερη περιγραφή της σύγχρονης κοινωνίας του κόσμου των ιδεών έως σήμερα. Με λίγα λόγια, για να μη μακρηγορούμε, η αλληγορία περιγράφει τον έλεγχο των συνειδήσεων μέσα από ένα καλοστημένο σκηνικό στο περιβάλλον ενός σπηλαίου, με θύματα δεσμώτες και θύτες δεσμοφύλακες. Οι δεσμοφύλακες κρατώντας αλυσοδεμένους και με παρωπίδες τους δεσμώτες σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, τους παρουσιάζουν έναν ψεύτικο κόσμο με σκοπό να τους κρατάνε στη λήθη. Όταν όμως ένας δεσμώτης απελευθερώνεται και γνωρίζει τον αληθινό κόσμο εκτός του σπηλαίου, επιστρέφει για να διαφωτίσει τους πρώην παγιδευμένους συν-δεσμώτες του και να τους διαδώσει την α-λήθεια. Προς έκπληξή του, όμως, αυτοί αρνούνται να τον πιστέψουν, όντας παραδομένοι στον ψεύτικο τρόπο ζωής τους. Αυτός προσπαθεί με επιμονή και φιλότιμο να τους αλλάξει γνώμη, και τελικά καταφέρνει να πείσει κάποιους, όχι όμως όλους, να τον ακολουθήσουν στον πραγματικό κόσμο.
Η παραπάνω παραβολή αποτελεί ίσως την καλύτερη περιγραφή του έργου και του βίου του Σωκράτη, ο οποίος καταδικάστηκε σε θάνατο από τη ‘‘δημοκρατική’’ Αθήνα των αρχών του 4ου π.Χ. αιώνα για διαφθορά των νέων και εισαγωγή καινών δαιμονίων (θεοτήτων). Μετά από σχεδόν 2μιση χιλιάδες χρόνια ποιος μπορεί να αμφισβητήσει ότι ο Σωκράτης αποτελεί ένα ιδανικό παράδειγμα όλων εκείνων των απελευθερωμένων δεσμωτών που διαχρονικά προσπαθούσαν να αλλάξουν τον κόσμο;
Ο μύθος του σπηλαίου αποτέλεσε και την έμπνευση για την ταινία The Matrix, το 1999, η οποία πραγματεύεται την αντίσταση των απελευθερωμένων ανθρώπων απέναντι στην κυριαρχία νοημόνων μηχανών, οι οποίες χρησιμοποιούν μια εικονική πραγματικότητα για να ελέγχουν τους εκεί παγιδευμένους ανθρώπους.
Γιατί όμως τα αναφέρουμε όλα αυτά; Τι σχέση μπορεί να έχουν ο μύθος του σπηλαίου και το Matrix με την πραγματικότητα; Αφού είναι δημιουργήματα της φαντασίας…
Αυτό που μας ενδιαφέρει δεν είναι το αν είναι δημιουργήματα της φαντασίας ή όχι. Μας ενδιαφέρει η κοινή συνισταμένη τους, η έννοια δηλαδή της ελεύθερης σκέψης, ή έννοια του νου. Οφείλουμε να προβληματιζόμαστε, να αμφισβητούμε, να σκεφτόμαστε κριτικά τον κόσμο γύρω μας, αναλογιζόμενοι το κατά πόσο είναι ‘‘πραγματικός’’. Φυσικά με τον όρο πραγματικός δεν εννοούμε ότι μπορεί και να είναι εικονικός, ως ένα άλλο Matrix, αλλά ότι υπάρχουμε για να ζούμε, όχι να επιβιώνουμε.
Είναι πραγματική ευτυχία η τηλεόραση και ο καναπές; Είναι πραγματική ευτυχία το να κερδίσει τις εκλογές το αγαπημένο μας κόμμα ή το πρωτάθλημα η αγαπημένη μας ομάδα; Το να αγοράσουμε ένα ρούχο ή έναν υπολογιστή ή ακόμη ένα σπίτι που ονειρευόμασταν καιρό; Ποιο είναι το όφελος για μας, πέρα από την ικανοποίηση υλικών αναγκών; Για κάποιους, βέβαια, τα παραπάνω μπορεί να είναι αρκετά και αυτό είναι σεβαστό. Θυμίζουν όμως δεσμώτες της δικής τους πραγματικότητας και αυτό δε μπορεί να αμφισβητηθεί.
Ας επιστρέψουμε όμως στην αληθινή ζωή. Διότι η περιγραφή της πραγματικότητας με όρους μεταφυσικής ή φιλοσοφίας μπορεί να είναι ελκυστική, είναι ωστόσο αρκετά δυσνόητη για την πλειονότητα των συνανθρώπων μας. Εδώ ακριβώς έγκειται η ευθύνη αλλά και η δυσκολία αυτού του εγχειρήματος. Τι μπορούμε να κάνουμε στην καθημερινότητά μας; Αυτός που αντιλαμβάνεται, βλέποντας ψυχρά και αντιλαμβανόμενος με ποιον τρόπο παίζεται το παγκόσμιο παιχνίδι, το τέλμα στο οποίο έχουμε έρθει και το παγκόσμιο οικονομικό-πολιτικό κραχ στο οποίο μας οδηγούν, εκούσια ή ακούσια, κυβερνήσεις και λοιπά κέντρα εξουσίας φέρει την ευθύνη της ενημέρωσης, της αφύπνισης. Αλλά όσο και να μιλήσει, όσα άρθρα και να γράψει, όσο και αν φωνάξει αυτό δεν αρκεί. Η περίοδος που τα λόγια έπιαναν τόπο έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Ο κόσμος, σε παγκόσμιο αλλά κυρίως σε εθνικό επίπεδο (γιατί για να το πούμε και λίγο κυνικά, στην Ελλάδα ζούμε και ενδιαφερόμαστε πρωτίστως για τα εδώ τεκταινόμενα) έχει ανάγκη από πράξεις. Από δράσεις. Αν περιμένουμε τον από μηχανή θεό-ηγέτη παθητικά ας τα παρατήσουμε καλύτερα. Οι ηγέτες αναδεικνύονται μέσα από τη λαϊκή δράση.
Διαβάζουμε κάθε μέρα στο διαδίκτυο άρθρα στα οποία κάποιοι εμπεριστατωμένα ιστορικά ή στοιχειοθετημένα οικονομικά αποκαλύπτουν ένα σκάνδαλο ή μια απάτη. Ε και; Τι κερδίζουμε εμείς; Την ηθική ικανοποίηση ότι γνωρίζουμε πράγματα; Και μετά; Τίποτα, αλλάζουμε απλώς ‘‘κανάλι’’. Άντε ωραία, μάθαμε κάτι και σήμερα!
Λες και εμείς δε ζούμε στην ίδια χώρα, λες και ο γιαλός είναι στραβός αλλά εμείς αρμενίζουμε ορθά. Σιχτιρίζουμε τους κυβερνώντες, φωνάζουμε ίσως λίγο και μετά ηρεμία.; Όλα αυτά που γίνονται ο κόσμος λίγο-πολύ τα έχει τούμπανο, αυτοί που εμπλέκονται κρυφό καμάρι και εμείς οι μικροί τυμπανιστές τους; Μάλλον ναι, και όσο πιο γρήγορα το αντιληφθούμε τόσο πιο γρήγορα θα σώσουμε οτιδήποτε κι αν σώζεται.
Ας χρησιμοποιήσουμε αυτή τη ρημάδα τη σκέψη για να σκεφτούμε λύσεις. Λύσεις πρακτικές. Το κράτος παρέχει μία εύθραυστη ασφάλεια, τουλάχιστον σε όσους έχουν ακόμα δουλειά. Αλλά ας μη βασιζόμαστε και πολύ σε αυτό. Δε θα αργήσει η στιγμή που θα καταρρεύσει όλο αυτό. ‘‘Αυτά τα συστήματα αποτυγχάνουν’’ είναι ο (μεταφρασμένος) τίτλος του νέου δίσκου Αμερικανού καλλιτέχνη. Τι λύσεις όμως; Από τα μέσα προς τα έξω θα προτείναμε εμείς και εξηγούμαστε. Πρώτα-πρώτα ο καθένας ατομικά, ας προσπαθήσει να λειτουργεί με γνώμονα την ηθική, τη δικαιοσύνη και την αγάπη. Μεταξύ μας έπειτα, ας δημιουργήσουμε ‘‘κοινότητες’’. Κοινότητες αυτο-οργάνωσης και αλληλοπροσφοράς. Στον χώρο εργασίας, στο σπίτι, στην ουρά του σούπερ μάρκετ, στον δρόμο, στα νοσοκομεία, στις καφετέριες. Όπου βλέπουμε κάτι στραβό το καταγγέλλουμε, αγωνιζόμαστε να το διορθώσουμε και να το αντικαταστήσουμε με το τίμιο, το ηθικό. Τέρμα τα λόγια! Πράττουμε τώρα, πράττουμε.
Τελικά μήπως δεν είμαστε και τόσο δεσμώτες; Νομίζω -ή μάλλον είμαι σίγουρος- πως οι περισσότεροι από εμάς αντιλαμβανόμαστε λίγο-πολύ αυτό που περιγράφουμε παραπάνω. Η διαδικασία αφύπνισης έχει αρχίσει και πάει καλά. Ας μοχθήσουμε λοιπόν όλοι μαζί για ένα οργανωμένο Ελληνικό Κράτος, με ένα ταχύ και αδιάφθορο δημόσιο, με ικανά στελέχη, υπαλλήλους και εργάτες. Με κοινωνική ισότητα, με πραγματικά ανεξάρτητη δικαιοσύνη, με πολιτικούς που αξίζουν στην ιστορία αυτού του τόπου. Όταν τον Έλληνα τον εντάξεις μέσα σε ένα οργανωμένο σύστημα και του πεις ότι αυτοί είναι οι κανόνες, προοδεύει, θριαμβεύει και φτάνει στην κορυφή. Πόσες φορές έχει αποδειχθεί περίτρανα από Έλληνες του εξωτερικού και της ομογένειας; Νομίζετε πως είναι δύσκολο; Μπορεί και να είναι, μπορεί και όχι. Από εμάς εξαρτάται. Ας μη ξεχνάμε πως τα κράτη τα συγκροτεί ο λαός, οι πολίτες. Φοβόμαστε την κυβέρνηση; Ε, λοιπόν, οι κυβερνήσεις πρέπει να φοβούνται τον λαό, όχι ο λαός τις κυβερνήσεις. Σκέψη, αφύπνιση, (αντι)δράση! Τέρμα τα λόγια!
ΥΓ. Η ζωή είναι πιο ωραία από αυτήν που μας παρουσιάζουν. Ανακάλυψέ την. Μην τσιμπάς. Τον νου σου, ε;
*Φιλόλογος-Γλωσσολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια σας θα πρέπει να αναφέρονται στη συγκεκριμένη ανάρτηση και να διατυπώνονται κόσμια ακόμα και αν διαφωνείτε.
Παρακαλούμε να χρησιμοποιείτε ελληνικούς χαρακτήρες.