Ο εσωτερικός μας σταυρός, Θεοφάνης ο Έγκλειστος

                   
  
Εκτός από τον εξωτερικό μας σταυρό, δηλαδή τα διάφορα βάσανα που αντιμετωπίζουμε ως άτομα, ως οικογενειάρχες, ως μέλη της κοινωνίας κ.λπ., έχουμε και τον εσωτερικό μας σταυρό. Σ’ αυτόν θα αναφερθώ σύντομα. Συνίσταται στον αυτοαναγκασμό και στην αυτοαντίσταση.Όσο ο άνθρωπος βρίσκεται στην αμαρτία, δεν αγαπά το καλό, δεν το συμπαθεί και δεν το σκέφτεται. Θέτοντας τώρα τη σταθερή πρόθεση να μην αμαρτάνει, αναγνωρίζει τον εαυτό του υποχρεωμένο να επιθυμεί μόνο το καλό, να σκέφτεται μόνο αυτό και να βρίσκει ευχαρίστηση μόνο σ’ αυτό. Όμως, στρεφόμενος προς τον εαυτό του, στο εσωτερικό του, δεν βρίσκει εκεί αυτές τις προδιαθέσεις. Ο νους θέλει να απασχοληθεί με κάτι άλλο, ονειρεύεται και πετά, η καρδιά όμως ψυχρή στο καλό, οι κλίσεις της θέλησης στρέφονται σε κάτι άλλο. Τί να κάνει; Πρέπει να τα αποσπάσει από το ένα και να τα στερεώσει στο άλλο, να τα αποσπάσει από το παθιασμένο και το αμαρτωλό και να τα στρέφει προς το καλό, το χωρίς πάθος, το πνευματικό. Δηλαδή πρέπει να αντιτίθεται στον εαυτό του στο κακό και να αναγκάζει τον εαυτό του στο καλό. Και αυτό σε κάθε σχεδόν πράγμα.

Για παράδειγμα, υπάρχει μια περίσταση να βοηθήσει αυτούς που έχουν ανάγκη! Η συνείδηση λέει: «Βοήθησε», και ο άνθρωπος είναι έτοιμος. Αλλά από δίπλα στέκεται η πλεονεξία και επαναλαμβάνει: «Μη δίνεις, τα χρειάζεσαι εσύ». Πρέπει να υπερνικήσει ή να καταπνίξει αυτή την πλεονεξία και να προδιαθέσει την ψυχή για τη θεληματική ελεημοσύνη. Τον πρόσβαλε κάποιος. Η χριστιανική συνείδηση λέει: «Συγχώρησε», αλλά η υπερηφάνεια τον κάνει να εκδικηθεί. Πρέπει να αποκόψει την καρδιά του από αυτό το κακό πάθος και να τη στρέψει στην πραότητα και την επιείκεια.

Έτσι και σε κάθε περίπτωση. Παντού πρέπει να αποσπά τον εαυτό του από το παθιασμένο και να τη στρέφει προς το άγιο και το θεάρεστο. Σ’ αυτό συνίσταται η εσωτερική μάχη, που παράγεται από τον αυτοαναγκασμό και την αυτοαντίσταση, σαν με δύο χέρια. Είναι επώδυνη! Όσο οδυνηρό είναι όταν βγάζουν μια ακίδα, ή όσο οδυνηρό είναι να αποσπάσουν ένα δάχτυλο κολλημένο στο σίδερο στην παγωνιά, τόσο οδυνηρό είναι στην καρδιά όταν την αποσπούν από το ένα για να τη στρέψουν στο άλλο. Είναι επώδυνο αυτό, αλλά σωτήριο. Γι’ αυτό και ονομάζεται σωτήριος σταυρός που διαχέει πλούσια θεραπεία στην παθιασμένη καρδιά μας.
Σ’ αυτό συνίσταται ο εσωτερικός σταυρός, ή η εσωτερική πλευρά του σταυρού, που συνδεδεμένη με την εξωτερική πλευρά που αναφέραμε προηγουμένως, αποτελεί έναν σταυρό, τον οποίο υποχρεούται να σηκώσει επάνω του ο κάθε χριστιανός και τον οποίο, πραγματικά παίρνει επάνω του ο καθένας που, έχοντας αποσπαστεί από την αμαρτία, υποδουλώνεται στην αλήθεια.

Ας ευλογεί ο Κύριος τους μόχθους σας, εργάτες του Θεού! Υπομείνετε σ’ αυτή τη νέα τάξη. Καίνε οι πληγές του σταυρού μόνο στην αρχή, αλλά ύστερα τα καρφιά της σταύρωσης θα αρχίσουν να διαχέουν θεραπευτικό βάλσαμο στις πληγές, που τα ίδια προξενούν. Είναι στενόχωροι αυτοί οι κανόνες, αλλά είναι ο δρόμος προς την ελευθερία των παιδιών του Θεού. Κάντε υπομονή! Θα καταλαγιάσουν τα πάθη, και με ένα ελαφρύ πέταγμα το πνεύμα σας θα πετάξει στον Θρόνο του Θεού και, αφού εγκατασταθεί εκεί, θα αρχίσει να γεύεται τη μακαριότητα της νοήμονος ενατένισης του Θεού, πριν βγει από το σώμα, και πριν αρχίσει η ημέρα εκείνη, μετά από την οποία δεν υπάρχει πλέον ούτε λύπη, ούτε ασθένεια, ούτε αναστεναγμός.

6 Μαρτίου 1860, Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως
Θεοφάνης ο Έγκλειστος
(Μετάφρ. Γιώργος Σ. Δημητρακόπουλος, Συσταυρωθείτε με τον Χριστό, έκδ. «Καθ’ οδόν», Αθήνα 2023)

ΚΟΙΜΗΣΗ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣΧΟΛΑΡΓΟΥ