Και ο καθένας ενήργησε κατά το δοκούν... - Γεγονότα - Παρατήρηση για το τυπικό - σχολιασμός

Εχθές είχα γράψει ένα εκτενές σχόλιο σχετικά με την εορτή της Αποδόσεως του Πάσχα και αφού εχθές παρακολούθησα στενά τί έγινε σε διάφορες ενορίες είτε με τα μάτια μου είτε μέσω δικών μου ανθρώπων κι επίσης αφού αλληλεπίδρασα με κάποιους ιερείς, ψάλτες και θεολόγους (και όχι μόνο) θα ήθελα να καταγράψω κάποια από αυτά που κατάλαβα κι έμαθα! Θα προσπαθήσω να τα βάλω στη σειρά και να τα μεταφέρω με όση περισσότερη ακρίβεια μπορώ...

Ας ξεκινήσουμε με τα γεγονότα εχθές (τρεις τουλάχιστον εκδοχές ακολουθήθηκαν!):

1. Σε ναό μιας Μητροπόλεως της Αττικής έγινε κανονικά το απόγευμα προς βραδάκι ο εσπερινός της Αποδόσεως του Πάσχα (μαζί με την εορτή του Αγίου Ιωάννου του Ρώσσου). Η συγκεκριμένη Μητρόπολη δεν εξέδωσε υποχρεωτική οδηγία να γίνει "αναστάσιμη αγρυπνία", οπότε ο ιερέας έκανε αυτό που προβλέπει το τυπικό. Σήμερα το πρωί τέλεσε τον όρθρο της Αποδόσεως και φυσικά τη θεία λειτουργία. 

[Αυτή είναι και η πιο σωστή εκδοχή που θα έπρεπε να ακολουθηθεί κατά την ταπεινή μου γνώμη.]

2. Σε ναούς (τουλάχιστον δύο επιβεβαιωμένες περιπτώσεις) που υπάγονται στην αρχιεπισκοπή Αθηνών (υπήρξαν και ανακοινώσεις στην επίσημη ιστοσελίδα της αρχιεπισκοπής) τελέστηκε "αναστάσιμη αγρυπνία" πανομοιότυπη όπως και την ημέρα της Αναστάσεως. Από αυτά που έμαθα (από ψάλτη, γιατί προφανώς δεν ήμουν παρών) τελέστηκε κανονικά η Παννυχίς (δείτε εδώ σελ. 1-3) που τελείται 23:00-24:00 του Μ. Σαββάτου και η οποία περιέχει τον κανόνα του όρθρου Μεγάλου Σαββάτου (Κύματι θαλάσσης...) που ψάλλεται και τη Μ. Παρασκευή το βράδυ και περιέχεται στο Τριώδιο (=βιβλίο που διαβάζεται την Περίοδο του Τριωδίου δηλ. από την Κυριακή Τελώνου-Φαρισαίου μέχρι και το Μ. Σάββατο οπότε και έκλεισε, για να δώσει τη σειρά σε ένα άλλο βιβλίο, το Πεντηκοστάριο, που διαβάζεται από από την Κυριακή του Πάσχα μέχρι και την Πεντηκοστή, αλλά και την επόμενη εβδομάδα μέχρι και την Κυριακή των Αγίων Πάντων). 

Οποιοσδήποτε σκεπτόμενος άνθρωπος κατανοεί ότι ΔΕΝ είναι σωστό ως προς την τάξη να διαβάζεται κατά την 39η ημέρα του Πεντηκοσταρίου ο κανόνας από την τελευταία ημέρα του Τριωδίου (40 μέρες πίσω!). Ευλαβής ιερέας που είπε ότι δεν είναι δογματικό ζήτημα μεν, αλλά είναι μια ύποπτη αλλοίωση του τυπικού που τουλάχιστον στα δικά μου μάτια φαντάζει εξολοκλήρου παράλογη... Ιεροψάλτης μάλιστα με ενημέρωσε ότι κάποιοι ακολουθούσαν αυτή την πρακτική και τα προηγούμενα χρόνια (προ του κορωναϊού!)

Πριν ξεκινήσει ο όρθρος μάλιστα κάποιοι επαναλαμβάνουν και τη σύντομη ακολουθία της Αναστάσεως (δείτε εδώ σελ. 4) με το "Δεύτε λάβετε φως...". Ούτε αυτό κανονικά θα έπρεπε να γίνει στην Απόδοση...

 3. Σε άλλους ναούς εκτός Αρχιεπισκοπής Αθηνών, αλλά και στη Μητρόπολη Πειραιώς (μεταδόθηκε από την Πειραϊκή Εκκλησία) τελέστηκαν μεν αγρυπνίες, αλλά όπως προβλέπεται στο Πεντηκοστάριο: κανονικά ο όρθρος και η θ.λ. χωρίς να προηγηθεί η Παννυχίς και το "Δεύτε λάβετε φως...". Πάντως κι εδώ υπάρχουν δύο μικρότερες ενστάσεις κατ' άλλους λιγότερο ή περισσότερο σημαντικές.

α) οι αγρυπνίες που τελέστηκαν δεν ήταν ακριβώς αγρυπνίες, αφού στις περισσότερες η θ.λ. ξεκινούσε κοντά στις 23:00 και είχε περατωθεί στις 00:30.

β) σύμφωνα με το τυπικό του Αγίου Όρους ΔΕΝ προβλέπεται αγρυπνία όποτε εμείς θέλουμε, αλλά σε συγκεκριμένες ημέρες. Αγρυπνία, λοιπόν, προβλέπεται για την επόμενη ημέρα της Αναλήψεως  (δηλ. Τετάρτη προς Πέμπτη) και όχι στην Απόδοση (Τρίτη προς Τετάρτη).

Παρατήρηση σχετικά με το τυπικό

Είναι σημαντικό να αναδείξουμε ένα σημαντικό ζήτημα σχετικά με το τυπικό των ημερών. Ακόμα και οι ενορίες που σεβάστηκαν το τυπικό κι έκαναν τον όρθρο το πρωί (ή έστω σε αγρυπνία) χωρίς την προσθήκη την Παννυχίδος και του "Δεύτε λάβετε φως", έπεσαν οι περισσότερες σε μία παρεκτροπή του τυπικού που επικράτησε σύμφωνα με τον ιερέα που με ενημέρωσε κάπου κατά τον 19ο αιώνα. Γίνομαι πιο συγκεκριμένος:

Όσοι έχετε αγοράσει Πεντηκοστάριο μπορείτε να το ελέγξετε. Το δικό μου είναι Έκδοση της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος. 

Σύμφωνα με το Σαββαΐτικο τυπικό η εορτή της Αποδόσεως του Πάσχα συμπίπτει με την εορτή της αποδόσεως της εορτής του Τυφλού κι έτσι ο όρθρος της Τετάρτης περιέχει και τα ανάλογα καθίσματα, τροπάρια στον Κανόνα κ.α. ΔΕΝ είναι δηλαδή πανομοιότυπος με του Πάσχα! Στο δικό μου Πεντηκοστάριο π.χ. περιέχονται στους κανόνες α) ο κανών του Πάσχα (που διαβάζεται όντως την Κυριακή του Πάσχα - μόνον αυτός), αλλά περιέχονται και β) ο κανών του Τυφλού και γ) κακών προεόρτιος της Αναλήψεως! Υποθέτω ότι σχεδόν παντού στις ενορίες οι κανόνες αυτοί κακώς παραλείπονται για λόγους οικονομίας... Ομοίως στα στιχηρά των αίνων περιέχονται και στιχηρά του Τυφλού που κακώς παραλείπονται...

Στο Σαββαΐτικο τυπικό (μου το έδειξε ο ιερέας που με κατατόπισε) αναφέρεται ρητά ως αδικαιολόγητη εκτροπή το να επαναλαμβάνεται η ακριβής ακολουθία της Κυριακής του Πάσχα και μάλιστα "ειρωνεύεται" ο συγγραφέας ότι αυτός που θα βρει τους λόγους που έγινε αυτή η εκτροπή θα αμειφθεί...  υπονοώντας ότι έγινε χωρίς σαφή αιτία... αυτή η καινοτομία (κάπου τον 19ο αιώνα για όποιον θέλει να το ψάξει).

Στα Πεντηκοστάρια, λοιπόν, υπάρχει καταγεγραμμένη και η δεύτερη εκδοχή. Για να ταιριάξει αυτή η δεύτερη εκδοχή (δηλ. της πιστούς αντιγραφής του όρθρου του Πάσχα κατά την Απόδοση), έπρεπε να αλλάξει η απόδοση του Τυφλού η οποία γίνεται την Τρίτη πριν την Απόδοση... Κι έτσι εμφανίζονται και 2 δυνατές ακολουθίες για τις ημέρες Δευτέρα έως Τετάρτη προ της Αναλήψεως (μία λοιπόν σωστή, η πιο αρχαία, και μια δεύτερη με την καινοτομία που σχεδόν όλες οι ενορίες έχουν πλέον υιοθετήσει...!!!)

Τελικό σχόλιο

Θα με ρωτήσετε εύλογα. Καλά ρε Γεώργιε το έχασες; Ρωτάς από εδώ, ρωτάς από εκεί, διαβάζεις από εδώ, διαβάζεις από εκεί, και ανακατεύεσαι με το τυπικό της Εκκλησίας, εσύ ένας φυσικός (άρα άσχετος θεολογικά), ενώ οι αρχιερείς και οι θεολόγοι τα έχουν δεχτεί και τα έχουν σπουδάσει στις θεολογικές σχολές και έχουν εξεταστεί έχοντας πάρει και δεκάρια (στον βαθμό) πολλοί από αυτούς; Μήπως φυτρώνεις εκεί που δε σε σπέρνουν;

Η απάντηση που περνά από το μυαλό μου είναι το "...οι λίθοι κεκράξονται" (Λκ. ιθ΄, 40). Αφού δεν βρίσκονται αρχιερείς και μεγαλοθεολόγοι να καταδείξουν τις εκτροπές και τις κακές καινοτομίες, θα πρέπει να βρεθούν κάποιοι απλοί ιερείς ή απλοί λαϊκοί κολλημένοι με τη λεπτομέρεια, να ασχοληθούν λίγο κι έστω με ελλιπή γνώση να προσπαθήσουν να αναδείξουν το ζήτημα ΜΗΠΩΣ και το δει κάποιος ειδικός και ασχοληθεί πιο σοβαρά με το ζήτημα.

Γιατί ξέρετε αδέρφια μου τί γίνεται; Στον απλό κόσμο που δεν γνωρίζει για τυπικά κτλ. τελικά περνάει το ότι κάναμε Ανάσταση! Ναι, με τα αυτιά μου άκουσα μια καλή κυρία (αγνή και αθώα) να λέει στο μάρκετ εχθές σε μια υπάλληλο. "ΑΥΡΙΟ ΕΧΟΥΜΕ ΠΑΣΧΑ"  και να αραδιάζει στην άλλη που την κοίταξε περίεργα τα περί αναπλήρωσης της Αναστάσιμης Ακολουθίας την Τρίτη το βράδυ κτλ. (Ελπίζω να μην ψήνουν αρνί σήμερα το μεσημέρι... γιατί ως γνωστόν έχουμε κατάλυση ιχθύος σήμερα!) 

Η Σύνοδος ξεγέλασε τον περισσότερο κόσμο και πέτυχε να δημιουργήσει εντυπώσεις για τις οποίες κάποιοι θα έλεγαν ότι παραβίασαν ακόμα και ιερούς κανόνες. Τελικά, όμως συνειδητοποίησα ότι δεν το έκαναν. Δεν τόλμησαν να το κάνουν, γιατί την ώρα του Αποστόλου και του Ευαγγελίου δεν διαβάστηκαν τα αναγνώσματα της Κυριακής του Πάσχα, αλλά της Αποδόσεως!!! Άρα, δεν μετέθεσαν την εορτή του Πάσχα. 

Απλά υποκρίθηκαν ότι το έκαναν για να διασκεδάσουν τις εντυπώσεις. Θα μου πείτε αυτό δεν είναι σοβαρό; Δυστυχώς ίσως είναι εξίσου σοβαρό. Ομως, δεν θα τους κρίνω εγώ, αλλά ο Κύριος:

...ἐπιτιμήσαι σοι Κύριος (επιστολή Ιούδα,στ.9)

Γεώργιος
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΑΥΣ