Τα πολλαπλά οφέλη του γραψίματος με το χέρι

                              

Τα πολλαπλά οφέλη και οι ευεργετικές ιδιότητες του γραψίματος με το χέρι για τον οργανισμό μας σύμφωνα με πολλές μελέτες παγκοσμίωςΣτις αρχές του 1882, ο φιλόσοφος Friedrich Nietzsche έλαβε ένα μηχάνημα που ονομάζεται «Malling-Hansen Writing Ball», ένα υπέροχο μικρό gadget καλυμμένο με κλειδιά. Η όρασή του είχε πια χειροτερέψει, σε σημείο που δεν μπορούσε πλέον να γράφει με το χέρι. Τον Μάρτιο του ίδιου έτους μπόρεσε να συνεχίσει να γράφει χάρη σε αυτό το νέο μηχάνημα.

Ο φίλος του, ο συνθέτης Heinrich Köselitz, παρατήρησε μια κάποια στιλιστική αλλαγή στα κείμενά του από εκείνη την εποχή και μετά, καθώς η πεζογραφία του έγινε πιο λακωνική, και φαίνεται ότι επηρεάστηκε σε ένα βαθμό και το περιεχόμενο της φιλοσοφίας του.

Αυτή η αλλαγή –μια υπενθύμιση ότι «το μέσο είναι το μήνυμα»– θα μπορούσε να εξηγηθεί από νέες θεωρίες της ενσωματωμένης γνώσης (embodied cognition). Η σύγχρονη γνωστική επιστήμη δείχνει ότι οι κινητικές και αισθητηριακές πτυχές της συμπεριφοράς μας έχουν εκτενέστερες συνέπειες από ό,τι υποψιαζόμασταν αρχικά.

Το μυαλό μας δεν είναι γεμάτο με ιδέες που υπάρχουν έξω από το σώμα μας. Πρέπει να λάβουμε υπόψη τόσο το σώμα όσο και τις αισθήσεις μας για να εξηγήσουμε φαινόμενα που κατά τα άλλα είναι ανεξήγητα.

Σε μια μελέτη που διεξήχθη σχεδόν πριν από δύο δεκαετίες, παρουσίασαν στα υποκείμενα της μελέτης λέξεις που έφεραν θετικό πρόσημο (όπως «γλυκός») ή αρνητικό (όπως «σκουπίδια»). Τα υποκείμενα έπρεπε να υποδείξουν εάν μια λέξη ήταν «καλή» ή «κακή» μετακινώντας έναν μοχλό. Στους μισούς συμμετέχοντες είπαν να υποδείξουν ότι μια λέξη ήταν «καλή» τραβώντας τον μοχλό προς το σώμα τους και στα άλλα μισά είπαν να υποδείξουν «καλή» σπρώχνοντάς τον μακριά από αυτό.

Για να δείξουν ότι μια λέξη ήταν «κακή», τα υποκείμενα έκαναν την αντίθετη κίνηση από το «καλό». Παρατηρήθηκε μια σταθερή συσχέτιση μεταξύ νοήματος και κίνησης: οι πιο γρήγορες απαντήσεις παρήχθησαν από τα υποκείμενα στα οποία είχαν πει να υποδείξουν το «καλό» τραβώντας τον μοχλό προς το μέρος τους και να υποδείξουν το «κακό» σπρώχνοντάς τον μακριά.

Αυτή η άμεση εμπλοκή του σώματος και των αισθήσεων στις νοητικές διαδικασίες μπορεί να εξηγήσει πώς η γραφή με το χέρι (σε αντίθεση με άλλους τύπους γραφής) μας βοηθά να μάθουμε γράμματα και λέξεις. Αυτό επιβεβαιώνεται επίσης από τα αποτελέσματα διαφόρων άλλων μελετών.

Ικανότητα μνήμης

Για παράδειγμα, μια μελέτη του 2021 συνέκρινε τη βραχυπρόθεσμη και τη μεσοπρόθεσμη ανάκληση λέξεων που μάθαμε είτε πληκτρολογώντας είτε γράφοντας με το χέρι. Η ανάκληση ήταν καλύτερη όταν είχαν μάθει τις λέξεις με μολύβι και χαρτί.

Σε μια άλλη μελέτη, μια μικρή ομάδα ενηλίκων έμαθε νέα σύμβολα (από μια γλώσσα ασιατικής προέλευσης) που στη συνέχεια έπρεπε να αναπαράγουν με ένα μολύβι ή ένα πληκτρολόγιο. Όταν ολοκλήρωσαν την εκμάθηση των συμβόλων, δεν υπήρχαν διαφορές στην ανάκληση μεταξύ των δύο μεθόδων, αλλά αυτοί που είχαν χρησιμοποιήσει το πληκτρολόγιο ξέχασαν ένα σημαντικό μέρος από αυτά που είχαν μάθει καθώς περνούσε ο καιρός.

Ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η μάθηση με στυλό και χαρτί είναι καλύτερη επειδή είναι πιο «ενσωματωμένη». Αυτό σημαίνει ότι περιλαμβάνει ένα σύνολο πιο πολύπλοκων αισθητηριοκινητικών διεργασιών, συγκεκριμένο για κάθε γράμμα. Αυτή η πολυπλοκότητα αφήνει ένα πιο ξεχωριστό αποτύπωμα στις αναμνήσεις μας και, ως εκ τούτου, διευκολύνει την απομνημόνευση και την ανάκληση, όπως ένα πανύψηλο μοντέλο μπορεί να είναι πιο αξιομνημόνευτο από κάποιον με μέτρια χαρακτηριστικά.

Νοητικοί πόροι

Ένα άλλο πλεονέκτημα της γραφής με το χέρι είναι ότι ασκεί λιγότερη πίεση στον εγκέφαλό μας. Η πληκτρολόγηση δημιουργεί περισσότερες απαιτήσεις από τον εγκέφαλό μας, προκαλώντας δυσκολίες όταν πρόκειται για εργασίες απομνημόνευσης λέξεων. Το αυξημένο νοητικό φορτίο οφείλεται στη μεγαλύτερη ταχύτητα με την οποία πληκτρολογούνται οι λέξεις. Αυτό, με τη σειρά του, σημαίνει ότι υπάρχουν περισσότερα μεμονωμένα στοιχεία προς επεξεργασία στη διάρκεια μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου.

Η ιδέα της πολυπλοκότητας εμφανίζεται σε άλλες μελέτες για να εξηγήσει παρόμοιες διαφορές όταν γράφουμε σε μια δεύτερη γλώσσα. Άλλοι ερευνητές έχουν επίσης ισχυριστεί ότι χρησιμοποιούνται περισσότεροι νοητικοί πόροι επειδή η γραφή είναι πιο περίπλοκη όταν γίνεται με το πληκτρολόγιο.

Σχεδιασμός και σύνθεση

Ο τρόπος με τον οποίο γράφουμε μπορεί επίσης να επηρεάσει υψηλότερα επίπεδα επεξεργασίας κειμένου στον εγκέφαλό μας. Θεωρείται ότι ο τύπος της γραφής καθορίζει το ρυθμό της γνωστικής επεξεργασίας – εάν η διαδικασία γραφής είναι αργή και δύσκολη, μπορεί να επηρεάσει τις ανώτερες διαδικασίες από τις οποίες εξαρτάται, με αποτέλεσμα να ξεχάσουμε ιδέες και σχετικές πληροφορίες.

Σε αρκετά πειράματα, έχει σημειωθεί βελτίωση στη συνολική γραπτή σύνθεση (ποιότητα, μήκος και ρευστότητα κειμένου) αφού τα υποκείμενα ολοκλήρωσαν ασκήσεις γραφής με το χέρι. Στο ίδιο πνεύμα, μια μελέτη έδειξε ότι οι μαθητές σχεδιάζουν τα κείμενά τους πιο προσεκτικά όταν χρησιμοποιούν στυλό και χαρτί από ό,τι όταν χρησιμοποιούν ένα πληκτρολόγιο.

Μεγαλύτερα και πιο ποιοτικά κείμενα

Ωστόσο, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι τα πληκτρολόγια έχουν φέρει πολλά πλεονεκτήματα. Για παράδειγμα, ορισμένες μετα-αναλύσεις που συνέκριναν χειρόγραφα κείμενα με αυτά που γράφτηκαν σε υπολογιστή βρήκαν ότι τα τελευταία είναι συχνά μεγαλύτερα και καλύτερα συντεθειμένα.

Επιπλέον, τα άτομα με προβλήματα αλφαβητισμού είναι αυτά που αισθάνονται πιο έντονα αυτά τα οφέλη. Ωστόσο, ορισμένες από αυτές τις μελέτες στερούνται πειραματικής αυστηρότητας, γεγονός που εγείρει αμφιβολίες σχετικά με τη σαφήνεια και τη γενική χρησιμότητά τους.

Ένα μυαλό χωρίς σώμα

Η τετραλογία «Matrix» παρουσιάζει την ιδέα του μυαλού χωρίς σώμα. Αλλά ένα τέτοιο μυαλό που υφίσταται μόνο στον εικονικό κόσμο μοιάζει πολύ με το σπήλαιο του Πλάτωνα. Οι πυρσοί που ρίχνουν σκιές στον τοίχο αντικαθίστανται από προσομοιώσεις υπολογιστή. Στην πραγματική ζωή, ωστόσο, το μυαλό εκτελεί τις λειτουργίες του παράλληλα με τη λειτουργία ολόκληρου του σώματός του.

Είμαστε πιο κοντά σε ένα καθαρά συμβολικό, ασώματο μυαλό όταν πληκτρολογούμε στο πληκτρολόγιο (μια συσκευή που λειτουργεί με ελάχιστη αισθητηριακή συμμετοχή) παρά όταν γράφουμε με στυλό πάνω σε χαρτί, καθώς το γνωστικό μας σύστημα αντιδρά διαφορετικά ανάλογα με τις κινητική και αισθητηριακή εισροή πληροφοριών που βιώνουμε.

Επιπτώσεις για την εκπαίδευση

Τα αποτελέσματα όλων αυτών των μελετών δείχνουν ότι η κατάργηση της γραφής με το χέρι στο σχολείο –όπως φαίνεται να έχει γίνει στη Φινλανδία– δεν είναι καλή ιδέα.

Προφανώς, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε πληκτρολόγια, ούτε καν στη βρεφική ηλικία. Ωστόσο, πρέπει να είμαστε σε επιφυλακή για μελλοντικές μελέτες σχετικά με αυτό το θέμα και να ενεργήσουμε αναλόγως στον τομέα της εκπαίδευσης όσο το δυνατόν συντομότερα.

Ελένη Χελιώτη

(Πηγή: athensvoice.gr)

alopsis.gr

ΣΗΜΕΙΑ ΤΩΝ ΚΑΙΡΩΝ