Νεολιθικός τρόπος ζωής

Καθημερινή ζωή σε ένα νεολιθικό χωριό.

Οι άνθρωποι είχαν ως πρώτο μέλημα να εγκατασταθούν σε τόπους, όπου υπήρχε πόσιμο νερό, απαραίτητο για την επιβίωση αλλά και ως πρώτη πηγή ενέργειας. Γι’ αυτό βλέπουμε τους πρώτους νεολιθικούς οικισμούς δίπλα σε λίμνες ή ποτάμια.

Επόμενο ζητούμενο ήταν η εύφορη γη, για να καλλιεργήσουν και παραγάγουν την τροφή τους. Εφόσον εξασφάλιζαν αυτούς τους δύο στόχους (γη και ύδωρ), άρχιζαν να χτίζουν τα σπίτια τους, δημιουργώντας τον οικισμό τους. Σε κάποιες περιπτώσεις οι οικισμοί περιβάλλονταν και από τείχος, που θα τους προστάτευε από τα άγρια ζώα ή, σπανιότερα, από επιθέσεις άλλων φυλών.

Η ζωή των πρώτων ανθρώπων είναι οικολογική, δηλαδή ζουν σε απόλυτη αρμονία με το φυσικό περιβάλλον. Το χρησιμοποιούν, χωρίς να το καταστρέφουν. Προσαρμόζονται στο περιβάλλον και αξιοποιούν τα στοιχεία του, δηλαδή χρησιμοποιούν τα υλικά που η ίδια η φύση τούς δίνει: πέτρες, ξύλα, κόκκαλα και δέρματα. Αυτά είναι τα τέσσερα βασικά υλικά. Επειδή το πιο ανθεκτικό υλικό στον χρόνο είναι η πέτρα, τα περισσότερα αντικείμενα που έφτασαν ως την εποχή μας είναι τα πέτρινα.

Σύντομα επινόησαν και την κεραμεική, δηλαδή την κατασκευή αγγείων και άλλων αντικειμένων μέσω της όπτησης (ψησίματος) του πηλού. Για την σύνθεση του πηλού ήταν απαραίτητο να βρίσκουν οι άνθρωποι άργιλο (Treuil 1996, σελ. 164).

Κεραμεικά αγγεία από το Σέσκλο.

Τα εργαλεία, όμως, που χρησιμοποιούσαν ήταν ακόμη λίθινα, ξύλινα και οστέινα. Ένας ιδιαίτερα χρήσιμος λίθος ήταν ο οψιανός (obsidian), ένα ηφαιστειογενές πέτρωμα που με κατάλληλη επεξεργασία μπορούσε να γίνει λεπτό και κοφτερό σαν ξυράφι. Με παρόμοιο τρόπο χρησιμοποιούσαν και τον πυρόλιθο ή τσακμακόπετρα (flint).

 

Λεπίδα από οψιανό και αιχμές βελών από πυριτόλιθο.

Για να εξασφαλίσουν αυτά τα βασικά υλικά (άργιλο, οψιανό, πυρόλιθο), οι άνθρωποι άρχισαν τα ταξίδια και το εμπόριο, θαλάσσιο και χερσαίο. Στο Αιγαίο οι κάτοικοι προμηθεύονταν οψιανό από το νησί της Μήλου, ενώ σταδιακά άρχισαν να εμπορεύονται και άλλα προϊόντα, όπως η σμύριδα από την Νάξο (Treuil 1996, σελ. 160), την οποία χρησιμοποιούσαν για να λειαίνουν τις πέτρινες επιφάνειες.

Από το βιβλίο του ιστορικού-αρχαιολόγου Διοδώρου Ράμμου: Ορθοδοξία και Αρχαιολογία, σελ. 36-37