Εκπληκτικές παρατηρήσεις για την Άμυνα από την αρχαιότητα…

Στην πόλη Γέλα της νοτίου Ιταλίας βρίσκεται ο τάφος ενός από τους μεγαλύτερους Έλληνες όλων των εποχών. Ο τάφος του Αισχύλου. Ο ίδιος ο Αισχύλος, ζήτησε να γραφεί στον τάφο του το παρακάτω επίγραμμα:

«Αἰσχύλον Εὐφορίωνος Ἀθηναῖον τόδε κεῦθει μνῆμα καταφθίμενον πυροφόροιο Γέλας• ἀλκὴν δ’ εὐδόκιμον Mαραθώνιον ἄλσος ἄν εἴποι καὶ βαθυχαιτήεις Μῆδος ἐπιστάμενος.»

Που στα νεώτερα Ελληνικά μπορεί να μεταφραστεί ακολούθως σε:

«Τον γιο του Ευφορίωνα τον Αθηναίο Αισχύλο κρύβει νεκρόν το μνήμα αυτό της Γέλας το χορταριασμένο• την άξια νιότη του θα ειπεί του Μαραθώνα το άλσος κι ο Μήδος ο ακούρευτος οπού καλά την ξέρει.»

Είναι πραγματικά απορίας άξιο το γιατί μια από τις μεγαλύτερες μορφές του πνεύματος στην παγκόσμια ιστορία, ένας άνθρωπος που έγραψε το σπουδαιότερο αντιπολεμικό έργο όλων των εποχών (τους Πέρσες), και έργα που αποτελούν ύμνους στον άνθρωπο, τη Δημοκρατία και τη γυναίκα (Ορέστεια , Ικέτιδες, κ.λπ.), επέλεξε σαν πιο σημαντικό πράγμα για το οποίο θα πρέπει να τον θυμόμαστε το ότι πολέμησε στον Μαραθώνα και «πελέκαγε» Μήδους.

Γεροντική παραξενιά και νοσταλγία της νιότης; Έκανε την επιλογή αφότου έφαγε την χελώνα κατακέφαλα όπως μας λέει ο θρύλος για τον θάνατο του; Ή μήπως ήθελε να μας πει κάτι άλλο πιο σημαντικό ο Αισχύλος με την τελευταία του επιλογή; Επειδή ένας βαθιά φιλοσοφημένος άνθρωπος σαν τον Αισχύλο δεν μπορεί να έκανε μια τέτοια επιλογή κατά λάθος, γνώμη του γράφοντος είναι ότι ο Αισχύλος θέλησε να μας επισημάνει κάτι τόσο μεγάλο και απλό, που μέσα στην πρόοδο και την πνευματική μας καλλιέργεια φαίνεται να έχουμε ξεχάσει πια.

Κάθε άνθρωπος είναι πολύ διαφορετικός από τον διπλανό του και μπορεί να προσφέρει στο σύνολο πολλά ή λίγα, πολύ διαφορετικά μεταξύ τους πράγματα. Υπάρχει όμως ΕΝΑ πράγμα, κοινό για όλους μας, που μπορούμε να προσφέρουμε στον συνάνθρωπο μας, και το οποίο είναι ταυτόχρονα και το πολυτιμότερο αγαθό που διαθέτει ο καθένας μας.

Τη ΖΩΗ μας.

Με τον τρόπο του ο Αισχύλος μας λέει ότι δεν έχει μεγάλη σημασία το ποιος είσαι και τι έκανες, αν δεν είσαι ικανός να προσφέρεις για κάποιον ή για κάτι την ίδια σου την ζωή. Μας λέει ότι ακόμα και ο μεγαλύτερος φιλόσοφος, επιστήμονας, ή καλλιτέχνης, αν δεν τηρεί το παραπάνω, είναικατά κάτι χαμηλότερα από τον οποιονδήποτε άσημο και άγνωστο που έχει το θάρρος και την αυταπάρνηση να δώσει την ζωή του για το κοινό καλό.

Μας δείχνει και γιατί θα έπρεπε να νοιώθουμε μεγαλύτερο σεβασμό για όλους αυτούς που στις μέρες έχουν δώσει ένα όρκο να υπερασπιστούν με την ζωή τους τις δικιές μας και τον τρόπο ζωής μας. Κάτι που έχουμε ξεχάσει και υποτιμήσει πάρα πολύ στις μέρες μας.

Μας ορίζει τις αξίες που θα έπρεπε να έχουμε με σειρά σημασίας, και παράλληλα αναδεικνύει και τον ένα από τους δύο πυλώνες που όρισαν τον Αρχαίο Ελληνικό και μετέπειτα τον Δυτικό κόσμο. Αυτόν της Άμυνας.

Δημοκρατία σημαίνει Ιδιοκτησία και Άμυνα

Για τους Αρχαίους Έλληνες, ο Πόλεμος και η Γεωργία ήταν τα δύο πιο σημαντικά πράγματα που έκανε ο άνθρωπος. Οι V.D. Hanson & J. Heath, στο βιβλίο τους «Ποιος σκότωσε τον Όμηρο», ένα έργο ύμνο στον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό και στην επιρροή του στην διαμόρφωση του Δυτικού τρόπου σκέψης και πολιτισμού, μας λένε τα παρακάτω:

«Η καλλιέργεια της γης και η μάχη, η δημιουργία και η καταστροφή, ήταν οι δύο δραστηριότητες που αποκάλυπταν με τον καλύτερο τρόπο την αρετή και την δειλία, την ικανότητα και την ανικανότητα, τον πολιτισμό και την βαρβαρότητα.»

Και μας επισημαίνουν ότι:

«Ο πόλεμος και η χρήση της γης είναι τα δομικά υλικά των Πολιτικών του Αριστοτέλη και της Πολιτείας του Πλάτωνα. Και οι δύο Ουτοπίες προϋποθέτουν ότι, πριν ο άνθρωπος μπορέσει να διαλογιστεί, να στοχαστεί, να εκπαιδευτεί και να συζητήσει, πρέπει πρώτα να ανακαλύψει πως να τρώει και να πολεμάει. Ο στρατιώτης και ο γεωργός μπορεί να είναι ξεχασμένοι ή ακόμα και περιφρονημένοι στο δικό μας πολιτισμό, στον Ελληνικό νου, όμως, είναι το κλειδί για μια κοινωνία που μπορεί να λειτουργήσει.»

Αυτοί οι δυο παράγοντες είναι που όρισαν και την πρώτη Δημοκρατία της Ιστορίας, την Αθηναϊκή. Για να είναι κάποιος Πολίτης έπρεπε να έχει ιδιοκτησία και να φέρει όπλα. Μπορεί να ακούγετε απλοϊκό μια κουλτούρα 2500 ετών πια, να έχει πατήσει πάνω σε αυτά τα δύο απλά πραγματάκια, αλλά η σημασία τους είναι τεράστια γιατί ουσιαστικά αυτή η επιλογή δύο συγκεκριμένων παραμέτρων ήταν αυτό που πάντρεψε και τις δύο φύσεις του ανθρώπου. Το «ΕΓΩ» και το «ΕΜΕΙΣ». Ήταν αυτή που έβαλε και τα θεμέλια για πρόοδο και ανάπτυξη.

Μέχρι τότε οι περισσότεροι άνθρωποι ήταν μοιρολάτρες, υποχείρια και ζούσαν για το τώρα. Η Ιδιοκτησία έδωσε στον άνθρωπο το όπλο για να καλύψει και να αναδείξει το «ΕΓΩ» του, να ορίσει αυτός τα όρια του ως προς την εξέλιξη του, να ερευνήσει, να δημιουργήσει και να αρχίσει να χτίζει μια βάση πάνω στην οποία θα υπάρχει μια συνέχεια, άρα και πρόοδος. Ήταν αυτή που δημιούργησε και την κληρονομικότητα, την συνέχεια ενός σκοπού και την δημιουργία μιας παράδοσης. Έδωσε διαρκή στόχο στο τώρα και υπόβαθρο στο μέλλον.

Από την άλλη η Άμυνα ήταν αυτή που έδωσε την έννοια του κοινού και αμοιβαίου. Όρισε την κοινότητα, τα κοινά ιδανικά και αξίες, ανέπτυξε τους δεσμούς ανάμεσα στα μέλη και τροφοδότησε το «ΕΓΩ» μέσω της ασφάλειας και αλληλεγγύης που δημιουργεί το «ΕΜΕΙΣ».

Αν θέλαμε να ορίσουμε Πολιτικά τις έννοιες του «ΕΓΩ» και του «ΕΜΕΙΣ» στις μέρες μας θα μπορούσαμε να μιλήσουμε χονδρικά για τις πολιτικές ιδεολογίες της «Δεξιάς» και της «Αριστερά» αντίστοιχα. Γιατί τι άλλο είναι η «Αριστερά» εκτός από μια υπερβολή του «ΕΜΕΙΣ» σε κοινωνικό επίπεδο; Η πολιτική ιδεολογία της Αριστεράς πηγάζει από τη συμπάθεια, την αγάπη και την φροντίδα για τον αδύναμο. Έχει μια τάση ισότητας όλων σε ένα σύνολο που οι ισχυροί βοηθούν τους αδύνατους έτσι ώστε όλοι μαζί να προοδεύσουν.

Ακούγεται, και είναι, ιδανικό σαν μοντέλο κοινωνίας αλλά δυστυχώς εμπεριέχει το φυσικό και ανυπέρβλητο πρόβλημα ότι μαζί με τον αδύναμο, η προσέγγιση αυτή περιθάλπει και την αδυναμία του. Μαζί με τον αναξιοπαθούντα, δίνει χώρο και στον ανάξιο. Και αυτό αργά ή γρήγορα σπάει την δομή, δημιουργεί αίσθημα αδικίας, οδηγεί σε διάσπαση ή αδιαφορία και μοιραία σε στασιμότητα.

Από την άλλη η «Δεξιά» ακολουθεί ένα «Δαρβινικό» μοντέλο στο οποίο ο ισχυρότερος, ικανότερος, ή τυχερότερος επικρατεί του ασθενέστερου, του όχι τόσο ικανού ή του άτυχου. Αυτό είναι ένα απόλυτα φυσικό μοντέλο (όλη η φύση αυτό ακολουθεί) αλλά εμπεριέχει δύο προβλήματα.

Πρώτον, αδιαφορεί πλήρως για τους ασθενέστερους, και δεύτερον και σημαντικότερον, από την στιγμή που υπάρχει κληρονομικότητα (απαραίτητο συστατικό για την πρόοδο), νοθεύει με τον καιρό την λειτουργία του από μόνο του. Αυτό συμβαίνει γιατί τα τέκνα των ικανότερων, παρότι τα ίδια μπορεί να μην είναι ικανά, κληρονομούν τα αποτελέσματα των ικανοτήτων των γονέων τους με αποτέλεσμα να μην έχεις ισότητα πια στον ανταγωνισμό με τα τέκνα των μη ικανών γονέων που τα ίδια όμως μπορεί να είναι ικανότερα.

Έτσι δημιουργούνται «κλίκες» και σιγά-σιγά ορίζουν μια ολιγαρχία, που άσχετα με τις ικανότητες και την αξία της, κυριαρχεί στον δημόσιο βίο (κάτι θα πρέπει να μας θυμίζει αυτό;)…

Αφού λοιπόν και οι δύο προσεγγίσεις έχουν καλά, αλλά και προβλήματα, η σωστή πρέπει να βρίσκεται κάπου στην μέση. Σε μια δυναμική ισορροπία των δύο που θα προσπαθεί ανά πάσα στιγμή να κρατήσει τα θετικά από κάθε προσέγγιση, στο βαθμό που επιβάλουν οι συνθήκες. Μια σύνθεση.

Οι Αρχαίοι ημών λοιπόν κατάφεραν με το ιδιοφυές του να παντρέψουν την Ιδιοκτησία με την Άμυνα, να παντρέψουν και το «ΕΓΩ» με το «ΕΜΕΙΣ». Και μάλιστα η Άμυνα, σαν χώρος που δεν χωρά ανίκανούς και ανάξιους, αποτέλεσε το φίλτρο για το πρόβλημα αυτό της Αριστερής προσέγγισης. Ενώ σαν χώρος που δένει πολύ τους ανθρώπους λόγω δυνατών αισθημάτων που άπτονται της ίδια τους της ύπαρξης, έβαλε και τους συναισθηματικούς φραγμούς στο «ΕΓΩ» που πάντα έχει την τάση να ξεφεύγει και να ξεχνάει τα όρια του. Να γίνεται άπληστο.

Όρισαν λοιπόν μια βέλτιστη και δυναμική ισορροπία ανάμεσα στα δύο μέρη της φύσης μας, κρατώντας τα καλύτερα συστατικά από το καθένα, ανάλογα με το τι ορίζουν οι υπόλοιπες συνθήκες που επηρεάζουν την ύπαρξη μιας κοινωνίας. Όρισαν ουσιαστικά αυτό που στις μέρες μας θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε «Πολιτικό Κέντρο». Απλά το ονόμασαν Δημοκρατία, και δεν είναι τίποτε άλλο από την σύνθεση των απόψεων όλων των μερών με στόχο το κοινό καλό.

Πάνος Μητρονίκας
Ηλ. Μηχανικός Η/Υ & Αυτοματισμού
Μέλος του Π.Σ. των Δημοκρατικών
http://www.dimokratikoi.gr/