Δέκα τεχνικές χειραγώγησης της κοινής γνώμης

Τσόμσκι Νόαμ (Καθηγητής Τμήματος Γλωσσολογίας καὶ Φιλοσοφίας τοῦ MIT)

Δέκα τεχνικές χειραγώγησης της κοινής γνώμης

1. Ἡ τεχνική της διασκέδασης

Πρωταρχικὸ στοιχεῖο τοῦ κοινωνικοῦ ἐλέγχου, ἡ τεχνική τῆς διασκέδασης συνίσταται στὴ στροφὴ τῆς προσοχῆς τοῦ κοινοῦ ἀπὸ τὰ σημαντικὰ προβλήματα καὶ ἀπὸ τὶς μεταλλαγὲς ποὺ ἀποφασίστηκαν ἀπὸ τὶς πολιτικὲς καὶ οἰκονομικὲς ἐλίτ, δι’ ἑνὸς ἀδιάκοπου καταιγισμοῦ διασκεδαστικῶν καὶ ἀσήμαντων λεπτομερειῶν. Ἡ τεχνική τῆς διασκέδασης εἶναι ἐπίσης ἀπαραίτητη γιὰ νὰ ἀποτραπεῖ τὸ κοινὸ ἀπὸ τὸ νὰ ἐνδιαφερθεῖ γιὰ οὐσιαστικὲς πληροφορίες στοὺς τομεῖς τῆς ἐπιστήμης, τῆς οἰκονομία, τῆς ψυχολογίας, τῆς νευροβιολογίας καὶ τῆς κυβερνητικῆς. «Κρατῆστε ἀποπροσανατολισμένη τὴν προσοχὴ τοῦ κοινοῦ, μακριὰ ἀπὸ τὰ ἀληθινὰ κοινωνικὰ προβλήματα, αἰχμαλωτισμένη σὲ θέματα χωρὶς καμιὰ πραγματικὴ σημασία. Κρατῆστε τὸ κοινὸ ἀπασχολημένο, ἀπασχολημένο, ἀπασχολημένο, χωρὶς χρόνο γιὰ νὰ σκέφτεται· νὰ ἐπιστρέφει κανονικὰ στὴ φάρμα μὲ τὰ ἄλλα ζῶα». Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ Ὅπλα μὲ σιγαστήρα γιὰ ἥσυχους πολέμους.

2. Ἡ τεχνική τῆς δημιουργίας προβλημάτων, καὶ στὴ συνέχεια παροχῆς τῶν λύσεων

Αὐτὴ ἡ τεχνικὴ ὀνομάζεται ἐπίσης «πρόβλημα-ἀντίδραση-λύση». Πρῶτα δημιουργεῖτε ἕνα πρόβλημα, μία «ἔκτακτη κατάσταση» γιὰ τὴν ὁποία μπορεῖτε νὰ προβλέψετε ὅτι θὰ προκαλέσει μία συγκεκριμένη ἀντίδραση τοῦ κοινοῦ, ὥστε τὸ ἴδιο νὰ ζητήσει ἐκεῖνα τὰ μέτρα ποὺ εὔχεστε νὰ τὸ κάνετε νὰ ἀποδεχτεῖ. Γιὰ παράδειγμα: ἀφῆστε νὰ κλιμακωθεῖ ἡ ἀστικὴ βία, ἢ ὀργανῶστε αἱματηρὲς συμπλοκές, ὥστε τὸ κοινὸ νὰ ζητήσει τὴ λήψη μέτρων ἀσφαλείας ποὺ θὰ περιορίζουν τὶς ἐλευθερίες του. Ἤ, ἀκόμη: δημιουργῆστε μιὰ οἰκονομικὴ κρίση γιὰ νὰ κάνετε τὸ κοινὸ νὰ δεχτεῖ ὡς ἀναγκαῖο κακὸ τὸν περιορισμὸ τῶν κοινωνικῶν δικαιωμάτων καὶ τὴν ἀποδόμηση τῶν δημοσίων ὑπηρεσιῶν.

3. Ἡ τεχνική τῆς ὑποβάθμισης

Γιὰ νὰ κάνει κάποιος ἀποδεκτὸ ἕνα ἀπαράδεκτο μέτρο, ἀρκεῖ νὰ τὸ ἐφαρμόσει σταδιακὰ κατὰ «φθίνουσα κλίμακα» γιὰ μία διάρκεια 10 ἐτῶν. Μ’ αὐτὸν τὸν τρόπο ἐπιβλήθηκαν ριζικὰ νέες κοινωνικὸ-οἰκονομικὲς συνθῆκες (νεοφιλελευθερισμὸς) στὶς δεκαετίες τοῦ 1980 καὶ 1990. Μαζικὴ ἀνεργία, ἀβεβαιότητα, «εὐελιξία», μετακινήσεις, μισθοὶ ποὺ δὲν διασφαλίζουν πιὰ ἕνα ἀξιοπρεπὲς εἰσόδημα· τόσες ἀλλαγές, ποὺ θὰ εἶχαν

προκαλέσει ἐπανάσταση, ἂν εἶχαν ἐφαρμοστεῖ αἰφνιδίως καὶ βίαια.

4. Ἡ στρατηγική τῆς ἀναβολῆς

Ἕνας ἄλλος τρόπος γιὰ νὰ γίνει ἀποδεκτὴ μία ἀντιλαϊκὴ ἀπόφαση εἶναι νὰ τὴν παρουσιάσετε ὡς «ὀδυνηρὴ ἀλλὰ ἀναγκαία», ἀποσπώντας τὴν συναίνεση τοῦ κοινοῦ στὸ παρόν, γιὰ τὴν ἐφαρμογή της στὸ μέλλον. Εἶναι πάντοτε πιὸ εὔκολο νὰ ἀποδεχτεῖ κάποιος ἀντὶ μιᾶς ἄμεσης θυσίας μιὰ μελλοντική. Πρῶτ’ ἀπ’ ὅλα, ἐπειδὴ ἡ προσπάθεια δὲν πρέπει νὰ καταβληθεῖ ἄμεσα. Στὴ συνέχεια, ἐπειδὴ τὸ κοινὸ ἔχει πάντα τὴν τάση νὰ ἐλπίζει ἀφελῶς ὅτι «ὅλα θὰ πᾶνε καλύτερα αὔριο» καὶ ὅτι μπορεῖ, ἐντέλει, νὰ ἀποφύγει τὴ θυσία ποὺ τοῦ ζήτησαν. Τέλος, μία τέτοια τεχνικὴ ἀφήνει στὸ κοινὸ ἕνα κάποιο χρονικὸ διάστημα, ὥστε νὰ συνηθίσει στὴν ἰδέα τῆς ἀλλαγῆς, καὶ νὰ τὴν ἀποδεχτεῖ μοιρολατρικά, ὅταν κριθεῖ ὅτι ἔφθασε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου γιὰ τὴν τέλεσή της.

5. Ἡ στρατηγική του νὰ ἀπευθύνεσαι στὸ κοινὸ σὰν νὰ εἶναι μωρὰ παιδιὰ

Ἡ πλειονότητα τῶν διαφημίσεων ποὺ ἀπευθύνονται στὸ εὐρὺ κοινὸ χρησιμοποιοῦν ἕναν ἀφηγηματικὸ λόγο, ἐπιχειρήματα, πρόσωπα καὶ ἕναν τόνο ἰδιαιτέρως παιδικό, ἐξουθενωτικὰ παιδιάστικο, σὰν νὰ ἦταν ὁ θεατὴς ἕνα πολὺ μικρὸ παιδὶ ἢ σὰν νὰ ἦταν διανοητικῶς ἀνάπηρος. Ὅσο μεγαλύτερη προσπάθεια καταβάλλεται νὰ ἐξαπατηθεῖ ὁ θεατής, τόσο πιὸ παιδιάστικος τόνος υἱοθετεῖται ἀπὸ τὸν διαφημιστή. Γιατί; «Ἂν [ὁ διαφημιστὴς] ἀπευθυνθεῖ σὲ κάποιον σὰν νὰ ἦταν παιδὶ δώδεκα ἐτῶν, τότε εἶναι πολὺ πιθανὸν νὰ εἰσπράξει, ἐξαιτίας τοῦ ἔμμεσου καὶ ὑπαινικτικοῦ τόνου, μίαν ἀπάντηση ἢ μίαν ἀντίδραση τόσο ἀπογυμνωμένη ἀπὸ κριτικὴ σκέψη, ὅσο ἡ ἀπάντηση ἑνὸς δωδεκάχρονου παιδιοῦ».

(Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ «Ὅπλα μὲ σιγαστήρα γιὰ ἥσυχους πολέμους».)

6. Ἡ τεχνική του νὰ ἀπευθύνεστε στὸ συναίσθημα μᾶλλον παρὰ στὴ λογικὴ

Ἡ ἐπίκληση στὸ συναίσθημα εἶναι μία κλασικὴ τεχνικὴ γιὰ νὰ βραχυκυκλωθεῖ ἡ ὀρθολογιστικὴ ἀνάλυση, ἑπομένως ἡ κριτικὴ ἀντίληψη τῶν ἀτόμων. Ἐπιπλέον, ἡ χρησιμοποίηση τοῦ φάσματος τῶν αἰσθημάτων ἐπιτρέπει νὰ ἀνοίξετε τὴ θύρα τοῦ ἀσυνείδητου γιὰ νὰ ἐμφυτεύσετε ἰδέες, ἐπιθυμίες, φόβους, παρορμήσεις ἢ συμπεριφορές…

7. Ἡ τεχνική τοῦ νὰ κρατᾶτε τὸ κοινὸ σὲ ἄγνοια καὶ ἀνοησία

Συνίσταται στὸ νὰ κάνετε τὸ κοινὸ νὰ εἶναι ἀνίκανο νὰ ἀντιληφθεῖ τὶς τεχνολογίες καὶ τὶς μεθοδολογίες ποὺ χρησιμοποιεῖτε γιὰ τὴν ὑποδούλωσή του. «Ἡ ποιότητα τῆς ἐκπαίδευσης ποὺ παρέχεται στὶς κατώτερες κοινωνικὲς τάξεις πρέπει νὰ εἶναι πιὸ φτωχή, ὥστε ἡ τάφρος τῆς ἄγνοιας ποὺ χωρίζει τὶς κατώτερες τάξεις ἀπὸ τὶς ἀνώτερες τάξεις νὰ μὴ γίνεται ἀντιληπτὴ ἀπὸ τὶς κατώτερες».

(Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ «Ὅπλα μὲ σιγαστήρα γιὰ

ἥσυχους πολέμους»)

8. Ἡ τεχνική τοῦ νὰ ἐνθαρρύνεις τὸ κοινὸ νὰ ἀρέσκεται στὴ μετριότητα

Συνίσταται στὸ νὰ παρακινεῖς τὸ κοινὸ νὰ βρίσκει «cool» ὅ,τι εἶναι ἀνόητο, φτηνιάρικο καὶ ἀκαλλιέργητο.

9. Ἡ τεχνική τοῦ νὰ ἀντικαθιστᾶς τὴν ἐξέγερση μὲ τὴν ἐνοχὴ

Συνίσταται στὸ νὰ κάνεις ἕνα ἄτομο νὰ πιστεύει ὅτι εἶναι τὸ μόνο ὑπεύθυνο γιὰ τὴν συμφορά του, ἐξαιτίας τῆς διανοητικῆς ἀνεπάρκειάς του, τῆς ἀνεπάρκειας τῶν ἱκανοτήτων του ἢ τῶν προσπαθειῶν του. Ἔτσι, ἀντὶ νὰ ἐξεγείρεται ἐναντίον τοῦ οἰκονομικοῦ συστήματος, ἀπαξιώνει τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό του καὶ αὐτὸ- ενοχοποιεῖται, κατάσταση ποὺ περιέχει τὰ σπέρματα τῆς νευρικῆς κατάπτωσης, ἡ ὁποία ἔχει μεταξὺ ἄλλων καὶ τὸ

ἀποτέλεσμα τῆς ἀποχῆς ἀπὸ ὁποιασδήποτε δράση. Καὶ χωρὶς τὴ δράση, γλιτώνετε τὴν ἐπανάσταση!..

10. Ἡ τεχνική του νὰ γνωρίζεις τὰ ἄτομα καλύτερα ἀπὸ ὅσο γνωρίζουν τὰ ἴδια τὸν ἑαυτό τους

Στὴ διάρκεια τῶν τελευταίων πενήντα ἐτῶν, οἱ κατακλυσμιαία πρόοδος τῆς ἐπιστήμης ἄνοιξε μία ὁλοένα καὶ πιὸ βαθειὰ τάφρο ἀνάμεσα στὶς γνώσεις τοῦ εὐρέως κοινοῦ καὶ στὶς γνώσεις ποὺ κατέχουν καὶ χρησιμοποιοῦν οἱ ἰθύνουσες ἐλίτ. Χάρη στὴ βιολογία, τὴ νευροβιολογία καὶ τὴν ἐφαρμοσμένη ψυχολογία, τὸ «σύστημα» ἔφτασε σὲ μία ἐξελιγμένη γνώση τοῦ ἀνθρώπινου ὄντος, καὶ ἀπὸ τὴν ἄποψη τῆς φυσιολογίας καὶ ἀπὸ τὴν ἄποψη τῆς ψυχολογίας. Τὸ σύστημα ἔφτασε νὰ γνωρίζει τὸν μέσο ἄνθρωπο καλύτερα ἀπ’ ὅσο γνωρίζει ὁ ἴδιος τὸν ἑαυτό του. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι στὴν πλειονότητα τῶν περιπτώσεων, τὸ σύστημα ἀσκεῖ ἕναν πολὺ πιὸ αὐξημένο ἔλεγχο καὶ ἐπιβάλλεται μὲ μία μεγαλύτερη ἰσχὺ ἐπάνω στὰ ἄτομα ἀπ’ ὅσο τὰ ἄτομα στὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό τους..

πηγή: http://www.agiazoni.gr/

https://simeiakairwn.wordpress.com