Οι τρεις τρόποι της προσευχής...

Η προσευχή είναι δημιουργία, δημιουργία πολύ υψηλή, δημιουργία και ποίηση κατ’ εξοχήν. Και αυτός είναι ο λόγος που παίρνει άπειρες μορφές,
παρόλα αυτά, όμως, είναι δυνατόν να τη διακρίνουμε σε είδη ανάλογα με την κατάσταση ή τη φορά των κυρίων πνευματικών δυνάμεων του ανθρώπου, πράγμα που κάνουν και οι Πατέρες της Εκκλησίας.

Από την άποψη αυτή η προσευχή συμπίπτει με τα στάδια της φυσικής αναπτύξεως του ανθρωπίνου πνεύματος. 

Πρώτη κίνηση του νου είναι η προς τα έξω κίνηση. Δεύτερη η επιστροφή στον εαυτό του και Τρίτη η κίνηση προς το Θεό με τον έσω άνθρωπο.

Σύμφωνα με την τάξη αυτή οι Άγιοι Πατέρες διακρίνουν τρεις τρόπους προσευχής: 

Ο πρώτος εξαιτίας της αδυναμίας ακόμη του νου να ανεβαίνει αμέσως στην καθαρή έννοια του Θεού , χαρακτηρίζεται από την «φαντασία», 

ο δεύτερος από τη «νόηση» και 

ο τρίτος από την κατάδυση στη θεωρία.

Κυρίως ορθή και καρποφόρα θεωρούν οι πατέρες την προσευχή του τρίτου τρόπου, αλλά λαμβάνοντας υπόψη την αδυναμία του ανθρώπου να έχει προσευχή τέτοιου βαθμού από την αρχή της προς τον Θεό πορείας του, θεωρούν και τους δύο πρώτους τρόπους φυσικούς και ωφέλιμους στον καιρό τους…

Το πρώτο είδος προσευχής κρατά τον άνθρωπο σε διαρκή παραπλάνηση, στον κόσμο της φαντασιοκοπίας, της ονειροπόλησης και αν θέλετε της ποιητικής δημιουργίας. Το θείο και γενικά καθετί πνευματικό παίρνει διάφορες φανταστικές μορφές και ύστερα σιγά-σιγά και η πραγματική ζωή λίγο πολύ γεμίζει από στοιχεία από τη σφαίρα της φαντασίας.

Κατά τον δεύτερο τρόπο προσευχής οι εσωτερικές είσοδοι της καρδιάς  και του νου είναι ανοιχτές και μπορούν εύκολα να διεισδύσουν κάθε είδους ξένα στοιχεία. Και αυτό κάνει τον άνθρωπο να ζει συνεχώς έκθετος στις παντός είδους εξωτερικές επιδράσεις. Επειδή όμως δεν μπορεί να καταλάβει τι ακριβώς συμβαίνει αντικειμενικά σε αυτόν, δηλαδή πώς εμφανίζονται μέσα του όλοι αυτοί οι λογισμοί και οι πόλεμοι, αποδεικνύεται ανίκανος να αντισταθεί όπως πρέπει στην ορμή των παθών. ….

Ο τρίτος τρόπος προσευχής, η ένωση του νου με την καρδιά είναι γενικώς η φυσική θρησκευτική κατάσταση του ανθρωπίνου πνεύματος, την οποία ποθούμε, ζητούμε και μας δίνεται άνωθεν. Την ένωση του νου με την καρδιά την αισθάνεται καθένας, όταν προσεύχεται προσεκτικά «εκ καρδίας». Σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό τη γνωρίζει όταν του έρχεται η κατάνυξη και η γλυκιά αίσθηση της αγάπης του Θεού…. Μιλώντας όμως εδώ για τον τρίτο τρόπο της προσευχής έχουμε υπόψη κάτι άλλο, μεγαλύτερο: το νου που βρίσκεται στην καρδιά προσηλωμένος στην προσευχή..

Η ουσία της ασκητικής οδού του Γέροντα μπορεί να εκφρασθεί με λίγες λέξεις: φυλακή της καρδιάς από κάθε ξένο λογισμό μέσω της εσωτερικής νοεράς προσευχής, για να αποφευχθεί κάθε ξένη επίδραση και να επιτευχθεί η παράσταση ενώπιον του Θεού με την καθαρά προσευχή.

Η εργασία αυτή ονομάζεται νοερά ησυχία και την κληρονομήσαμε από τη ζωντανή και γραπτή παράδοση των Αγίων Πατέρων από τους πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού έως τις μέρες μας.

Πηγή: Αποσπάσματα από το βιβλίο: «Ο ΑΓΙΟΣ ΣΙΛΟΥΑΝΟΣ Ο ΑΘΩΝΙΤΗΣ» του Αρχιμανδρίτη Σωφρονίου(Σαχάρωφ)-Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου (Έσσεξ-Αγγλίας)