της Λίνας Μπόγρη-Πετρίτου*
Αλωνάρη βάφτισε τον Ιούλιο ο λαός μας, όπως είπε και τον Ιούνιο, Θεριστή. Ονόματα, που πήρε, μέσα από τη διαδικασία της συγκομιδής και της επεξεργασίας των δημητριακών.Στην αρχαία Ελλάδα, το όνομα του ήταν Εκατομβαιώνας, και ήταν αφιερωμένος στον θεό Ήλιο-Απόλλωνα, όπου θυσίαζαν προς τιμήν του εκατό βόδια (εκατόμβη). Πριν από το σημερινό του όνομα, ονομαζόταν Quintilis = Πέμπτος, με πρώτο μήνα του χρόνου, τότε, τον Μάρτιο.
Το όνομα Ιούλιος, το οφείλει στον Γάϊο Ιούλιο Καίσαρα (100-44 π.Χ.), τον μέγαλο ρωμαίο στρατηλάτη, πολιτικό και συγγραφέα που συνέβαλε καθοριστικά στον μετασχηματισμό της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας στην κραταιή Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Σ’ αυτόν οφείλεται και η καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολόγιου. Όταν αυτό το ημερολόγιο αντικαταστάθηκε από το Γρηγοριανό (Πάπας Γρηγόριος ΙΓ΄ 1582 μ. Χ.), ο γνωστός μας Ιούλιος, είναι ο έβδομος μήνας του χρόνου, και έχει 31 ημέρες.
Τούτο το μήνα, η προσμονή και οι κόποι μιας ολόκληρης χρονιάς, απλώνονταν πάνω στα πέτρινα τ’ αλώνια. Το ψωμί του χρόνου για το σπιτικό! Καλοχρονιά, καλοσοδειά!
1.Παιχνίδι για τα παιδιά, το «ταξίδι» πάνω στις σβάρνες1, γύρω απ’ το στυγερό2. Το ʼχε για γούρι ο παππούς, ο πατέρας, ή ο πιο μεγάλος αδερφός, στην κάθε οικογένεια, να καθίζουν πρόθυμα ένα ή δυο παιδιά πάνω στη σβάρνα. Η… εμπειρία για τον πρωτάρη τούτου του ταξιδιού, ήταν το κάτι άλλο! Ο πανικός… δεν περιγράφεται!
2.Μετά άρχιζε το λίχνισμα3, που κράταγε πολλές φορές μέχρι να δύσει ο ήλιος. Και η μεγάλη «γιορτή», έκλεινε με τον αλόργο, το κόσκινο με τα μεγάλα μάτια, που ξεχώριζε την… ήρα από το στάρι, και το σάκιασμα του πολύτιμου καρπού, που έπαιρνε το δρόμο για το σπίτι!
Ο λαός μας, όπως άλλωστε το συνηθίζει, δεν παρέλειψε να ντύσει με τις παροιμίες του, τον Αλωνάρη, περνώντας μέσα απ’ αυτές, τις διαπιστώσεις του, αλλά και τις συμβουλές του τις μετεωρολογικές, ακόμα και τις γευσιγνωστικές.
Πρωτόλη (Ιούνιε), Δευτερόλη (Ιούλιε) μου, φτωχολογιάς ελπίδα.
Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη, έχει οχτώ σειρές στ’ αλώνι.
Που μοχτάει το χειμώνα, χαίρεται τον Αλωνάρη.
Του ζευγολάτη η προκοπή, στ’ αλώνι φαίνεται.
Χιόνισε μεσ’ το Γενάρη; Χαρές θα ν’ τον Αλωνάρη!
Η καλή αμυγδαλιά ανθίζει το Γενάρη και κρατάει τ’ αμύγδαλα όλο τον Αλωνάρη.
Το χειρότερο που μπορεί να συμβεί αυτόν το μήνα, είναι η βροχή.
Τον Αλωνάρη έβρεχε στον ποτισμένο τόπο.
Του Αϊ Λιος, παίρνει ο καιρός αλλιώς.
Ο καιρός αλλάζει, κι αν εκείνη την ημέρα έχει σύννεφα, ο χειμώνας θα είναι πρώϊμος.
Τ’ Αλωναριού τα κάματα (δυνατή ζέστη), τ’ Αυγούστου τα λιοβόρια (ανατολικός άνεμος, πολύ ζεστός).
Έτσι το ʼχει το λινάρι, να ανθεί τον Αλωνάρη.
Το τραγούδι του θεριστή, η χαρά τ’ αλωνιστή.
Τον Αλωνάρη δούλευε, καλό χειμώνα να ʼχεις.
Αλωνάρη με τ’ αλώνια και με τα χρυσά πεπόνια.
Τον Ιούλη κι οι γριές κάνουνε ξετσιπωσιές.
Απ’ τ’ αλώνια, στα σαλόνια (για κάποιον που ανέρχεται κοινωνικά, με θεμιτά ή αθέμιτα μέσα).
Γαμπρός Αλωναριάτικος, κακό χειμώνα βγάνει (οι αγροτικές δουλειές είναι πολλές, κι ένας γάμος τούτο το μήνα δεν θ’ αφήνει νου στον γαμπρό για δουλειά και δεν θα ‘χει σοδειά να περάσει το χειμώνα).
Όρνιθα το Γενάρη, κέφαλος το Αλωνάρη.
Κότα, χήνα, το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη (είναι πιο νόστιμα τους συγκεκριμένους μήνες).
Στην Αγιά Μαρίνα ρόγα, στον Αϊ Λια σταφύλι και της Παναγιάς κοφίνι.
Της Αγιά Μαρίνας σύκο, και του Αϊ Λια σταφύλι.
Τ’ Αϊ Λια με το μαντήλι, και της Παναγιάς κοφίνι.
Κάλλιο λόγια στο χωράφι, παρά ντράβαλα στ’ αλώνι (οι συμφωνίες να έχουν κλείσει από την αρχή για να μην υπάρξουν διαφωνίες στο τέλος).
Για τούτο και υποστηρίζουν:
Μικρό, μικρό τ’ αλώνι μου, και να ʼνʼ μοναχικό μου!
Καλό μήνα!
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1.Το πλατύ ξύλο που στο κάτω μέρος είχε κοφτερές πέτρες. Δεμένο πίσω από τα ζώα, για να στέκεται πάνω του εκείνος που τους έδινε εντολές, και με το βάρος του, κόβονταν τα στάχυα και έβγαινε το σιτάρι.
2.Το κοντάρι του ξύλου, στο κέντρο του αλωνιού, που έδεναν τα ζώα για να περιστρέφονται.
3. Το ανέμισμα, των σιτηρών στο αλώνι, με το δικριάνι, τη μεγάλη ξύλινη ή σιδερένια πηρούνα.
* Η Λίνα Μπόγρη-Πετρίτου ασχολείται συστηματικά με την Τοπική Ιστορία και την Λαογραφία της Αίγινας και αρθρογραφεί για τα θέματα αυτά στον τοπικό τύπο.
Πηγή: Aegina First | Πρώτα η Αίγινα
Εικόνα: «Ιούλιος», έργο της Μαρίνα Ζαχάροβα, από: liveinternet.ru
το «σπιτάκι της Μέλιας»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια σας θα πρέπει να αναφέρονται στη συγκεκριμένη ανάρτηση και να διατυπώνονται κόσμια ακόμα και αν διαφωνείτε.
Παρακαλούμε να χρησιμοποιείτε ελληνικούς χαρακτήρες.