Πρωτοπρ. Νικόλαος Μανώλης, Έχουν τα ζώα ψυχή; (άρθρο)

Πρωτοπρ. Νικόλαος Μανώλης,

εφημέριος του Ι.Ν. αγ. Σπυρίδωνος Τριανδρίας Θεσσαλονίκης

Για τον "Στύλο Ορθοδοξίας" (Σεπτέμβριος 2015, αρ.φ. 170)

(απομαγνητοφωνημένο κείμενο)

ΕΧΟΥΝ ΤΑ ΖΩΑ ΨΥΧΗ;

Για να δούμε αν τα ζώα έχουν ψυχή! Γράφει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς κάτι καταπληκτικό. Ότι η ψυχή του ανθρώπου έχει ουσία και ενέργεια. Ενέργεια είναι ό,τι βλέπουμε να εκφράζεται. Τα αισθήματα, τα συναισθήματα, είναι ενεργήματα της ουσίας, που δεν την προσεγγίζουμε, μια ουσία που δε μπορούμε να την προσεγγίσουμε. Ενέργεια είναι όλα αυτά με τα οποία εκφέρεται η συμπεριφορά μας. Η ψυχή λοιπόν του ανθρώπου αποτελείται από ουσία, που δε μπορούμε να την προσεγγίσουμε και από την ενέργεια της ψυχής, τα συναισθήματα, τα αισθήματα κτλ.

Λέγει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, «η ψυχή των ζώων»! Προσέξτε! Λέει ότι τα ζώα έχουν ψυχή. Αλλά τι ψυχή; Είναι η ζωή του σώματός τους. Δεν υπάρχει όμως ουσία της ψυχής. Είναι μόνο ενέργεια. Ενώ στον άνθρωπο υπάρχει ουσία, στα ζώα είναι μόνο ενέργεια. Πεινούν, πηδούν, χορεύουν, γιατί δεν έχουν τίποτα άλλο εκτός από τα ενεργούμενα, μέσω του σώματος. Γι’ αυτό και όταν διαλύεται το σώμα, συν διαλύεται και αυτή η ενέργεια μαζί.

Το λέει και η Αγία Γραφή. Λέει «το αίμα του ζώου, ψυχή αυτού εστί». Το αίμα του ζώου είναι η ψυχή του. Δεν είναι η ψυχή που λέμε εμείς, αλλά είναι μια ενέργεια. Τα ενεργήματα είναι κάποιες κινήσεις ζωικές. Δεν είναι μόνο σάρκα το ζώο, έχει μία κίνηση, ο Δημιουργός την έδωσε, αλλά είναι μόνο ενέργειες, όχι ουσία.

Λέγει ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής: «η ψυχή του ανθρώπου κινείται, είναι θρεπτική και αυξητική». Δηλαδή αυξάνει, κινείται, θρέφεται, αυτό είναι η ενέργεια της ψυχής. Είναι, λέει, και «ορμητική», αλλά είναι λέει και λογική, «έλλογος». Πάνω στην ψυχή έρχεται και εγκαθιδρύεται η Χάρις του Θεού. Αυτή είναι η ουσία του Θεού.

Με λίγα, απλούστερα λόγια, η ψυχή είναι το ένα από τα δύο συστατικά του ανθρώπου, από σώμα και ψυχή αποτελείται ο άνθρωπος. Η ψυχή του ανθρώπου αποτελείται από την ουσία και την ενέργεια. Ο άνθρωπος έχει την ψυχή κατ’ ουσία και κατ’ ενέργεια. Στα ζώα, για ψυχή λογίζεται μόνο οι ενέργειές τους, οι οποίες διαλύονται με το θάνατο. Μόλις ψοφήσει το ζώο, πάει και η ψυχή. Δεν υπάρχει ψυχή αθάνατη, όπως είναι η δικιά μας, η οποία είναι αστείρευτης ουσίας και ενέργειας. Αστείρευτης. Επειδή την κάνει αθάνατη την ψυχή μας ο Θεός. Δεν την κάνει επειδή από μόνη της αξίζει. Αθάνατη όμως είναι η ψυχή.

Τα ζώα λοιπόν, έχουν το «αυξητικό», έχουν το «ορμητικό», αλλά δεν έχουν το «έλλογο», δεν είναι λογικά, δεν έχουν τη λογική. Γι’ αυτό λέει πάρα πολύ ωραία ο Μέγας Βασίλειος: «επειδή τα ζώα δεν έχουν αυτήν την ουσία της ψυχής, ο Θεός αναπλήρωσε την έλλειψη του λογικού με την υπεροχή των αισθητηρίων». Βλέπετε, τα ζώα πηδάνε πιο πολύ από εμάς, τρέχουν πιο γρήγορα από εμάς, κάνουν πράγματα που δεν τα κάνουμε εμείς, γιατί δεν έχουν αυτήν την ουσία της ψυχής, όπου εδράζεται το λογικό, και είναι μόνο το ορμητικό και το θρεπτικό. Αν αγνοήσω την ουσία της ψυχής, όλα τ’ άλλα τι είναι; Ζωώδεις εκφράσεις: θυμός, νεύρα, ταχύτητα, αγωνία, πεινώ, δεν πεινώ, έχω ανάγκες. Ωραία δεν το λέει ο Μέγας Βασίλειος;

Πόσο πρέπει να αγαπούμε τα ζώα;

Να τα αγαπούμε, αλλά να μην είμαστε ζωολάτρες. Διότι ο άνθρωπος σήμερα δεν αγαπάει τα ζώα. Σήμερα επικρατεί η έννοια της ζωολατρίας και της φυσιολατρίας. Οι Χριστιανοί λατρεύουμε μόνο τον Θεό. Τίποτε άλλο. Συμβουλεύω και στα ζευγάρια, και τα νιόπαντρα και τα ερωτευμένα να μην λένε ο ένας στον άλλον «λατρεία μου»! Να μη λέμε λατρεία μου ο ένας τον άλλον. Λατρεία μου! Η λατρεία ανήκει μόνο στο Θεό. «Αγάπη μου» πες! «Χαρά μου» πες! «Έρωτά μου» πες! Αλλά όχι «λατρεία μου». Η λατρεία ανήκει μόνο στο Θεό. Γι’ αυτό μαλώνω τους παοκτσήδες παραδείγματος χάριν που πηγαίνουν στα γήπεδα. Τους λέω να είσαι παοκτσής, αλλά μη λές ότι «ο ΠΑΟΚ είναι Θεός». Ότι «η Τούμπα είναι ναός». Ότι «είναι λατρεία». «ΠΑΟΚ ίσον λατρεία»... Αυτό το λένε γιατί οι άνθρωποι δεν έχουν βρει τον Θεό και κάνουν θεούς τα είδωλα. Κάνουν θεούς την ύλη. Όμως «ουκ ελάτρευσαν τη κτίσει οι θεόφρονες παρά τον Κτίσαντα». Οι θεόφρονες. Αυτοί που έχουνε φρόνηση Θεού, δεν λάτρεψαν την κτίση, αλλά τον Κτίσαντα. Αυτόν που έκτισε την κτίση.

Θα παρακαλούσα τον Θεό να φωτίσει τους ανθρώπους, να γυρίσει ο κόσμος έναν αιώνα πίσω. Και να αγαπάει τα ζώα, όπως τα αγαπούσαν οι παππούδες μας. Εμείς σήμερα είμαστε εξαρτημένοι με αρρώστια από τα ζώα. Τα αγαπούμε αρρωστημένα. Μερικές φορές ακούω κάτι το τραγικό. Ότι «καλύτερα να αγαπάς το ζώο, παρά τον άνθρωπο». Είναι τραγικό αυτό. Τραγικό! Δεν αγαπάς το αθάνατο, που είναι ο άνθρωπος και αγαπάς περισσότερο αυτό, που κάποια στιγμή θα ψοφήσει και θα τελειώσει. Και γι αυτό φτάνουμε στη ζωολατρία. Οι πλούσιοι, οι μεγάλοι οι πλούσιοι, να κάνουν διαθήκες και να αφήνουν τις κληρονομιές στα ζώα, δισεκατομμύρια να αφήνουν. Να κάνουνε μνημόσυνα, να κάνουνε τάφους. Μου είχαν δείξει κάτι φωτογραφίες από τάφους ζώων με μάρμαρα, φοβεροί! Και είχαν και αγάλματα ζώων. Δηλαδή, πώς είναι ο σκύλος ζωντανός, τον έκαναν και άγαλμα πάνω στο μνήμα. Όχι παιδιά! Αυτό δεν τιμάει την ανθρώπινη φύση.

Ποια είναι η χριστιανική αγάπη προς τη φύση και προς τα ζώα;

Μας έδωσε τη φύση ο Θεός, να μας υπηρετεί και να την φροντίζουμε, δηλαδή να την υπηρετούμε. Η σχέση μας με τη φύση είναι «δούναι λαβείν». Αλλά με την καλή την έννοια. Όχι την εξάρτηση και τον εξαναγκασμό. Βλέπετε στα μοναστήρια… Και στα μοναστήρια έχουν ζώα. Έχουν και κτήματα. Και αμπέλια κτλ… Πώς τα φροντίζουν! Δε θα δεις μοναχό να θέλει να σκοτώσει τα γατάκια, όπως κάνουμε εμείς που τα εγκαταλείπουμε και τα σκοτώνουμε. Δεν κακομεταχειρίζονται τα ζώα. Ούτε τα σκυλιά τους ούτε τα μουλάρια τους δεν κακομεταχειρίζονται. Τα προσέχουν. Υπάρχουν ιστορίες μιας τέτοιες επικοινωνίας κατά Θεόν! Ότι αλλάζοντας ο άνθρωπος και η φύση, η κτίση γύρω του, αλλάζει και αυτή. Περιγράφουν τα μαρτυρολόγια πως υπήρξαν ζώα που αρνήθηκαν να κατασπαράξουν τους Μάρτυρες. Σταματούσαν μπροστά στον άνθρωπο. Σεβόταν.

Θέλει προσοχή να μην είμαστε υπερβολικοί στην έκφραση λατρείας. Είχαμε πει και άλλη φορά, το είπαμε για τον Άγιο Μόδεστο, αλλά και άλλους Αγίους, που φρόντισαν πάρα πολύ τα ζώα, αλλά όχι με αυτήν την δαιμονική, δεν θα την πω αρρωστημένη… Θα την πω δαιμονική λατρεία που έχουν οι άνθρωποι και εξάρτηση από τα ζώα. Φυσικά οι άνθρωποι έχουν συναισθηματικό κενό και προσπαθούν να το γεμίσουν με οποιοδήποτε τρόπο…

Πάντοτε, αυτό που έλειπε από την κοινωνία μας είναι η αγάπη. Μας λείπει η αγάπη. Και προστρέχουμε εκεί που θα βρούμε αγάπη. Επειδή εμείς οι Χριστιανοί δυστυχώς, είμαστε υποκριτές, είμαστε κακοί άνθρωποι, δεν αγαπούμε. Κατακρίνουμε! Είμαστε λοιπόν κακοί, γι’ αυτό οι άνθρωποι του κόσμου δεν βρίσκουν αγάπη σε εμάς. Θα την βρουν στα σκυλάκια και στις γατούλες. Γιατί τα σκυλάκια και οι γατούλες μάς ξεπέρασαν στον εικοστό πρώτο αιώνα από αγάπη. Πλημυρίζουν αυτά από αγάπη. Δίνουν. Είναι η αφοσίωση. Είναι πιστά. Οι άνθρωποι δαγκώνουν!

Μπορεί να λέμε λοιπόν μη γινόμαστε ζωολάτρες, αλλά θα πρέπει να μη γινόμαστε και απάνθρωπα κτήνη! Οι χριστιανοί δεν κακομεταχειρίζονται τα ζώα. Και φυσικά δεν τα μισούν. Όχι, σε καμιά περίπτωση. Τα αγαπούν, τα φροντίζουν, τα πονούν, τα νοιάζονται, αλλά δεν τα λατρεύουν!

http://katihisis.blogspot.gr