Το ψαλτήρι είναι ένας πρακτικός τρόπος προσευχής, και μάλιστα πανάρχαιος τρόπος, αρχαιότερος ακόμα και από το “Κύριε Ιησού Χριστέ Ελέησόν με“, τη λεγομένη Ευχή. Που βεβαίως, δεν είναι μόνο για τους μοναχούς. Το ψαλτήρι είναι μία προσευχή τριών χιλιάδων ετών, αν σκεφτούμε ότι ο Δαυίδ ο βασιλεύς που είναι ο πρώτος συντάκτης του ψαλτηρίου έζησε το 1000 π.Χ. Γιατί έχει τόση σημασία αυτό; Γιατί κατά την πάροδο των χρόνων αγιάστηκαν οι λέξεις.
Παρακάτω παραθέτω πίνακα με τα καθίσματα του ψαλτηρίου που διαβάζονται κανονικά στις ακολουθίες εσπερινού και όρθρου κατά την περίοδο που διανύουμε 22/9-19/11 (αλλά και τις περιόδους 26/11-19/12, 15/1 έως το Σάββατο Απόκρεω). Δυστυχώς στις ενορίες παραλείπεται η στιχολογία του ψαλτηρίου.
Νέα Αγχίαλος. Είναι Άνοιξη. Κάθομαι σε Ουζερί,στην παραλία, μπροστά στη θάλασσα. Ανοίγω το ψαλτήρι να περάσει η ώρα και παραγγέλλω τσίπουρο.
Αναρτούμε τον πίνακα με την στιχολογία ψαλτηρίου για την πιο εκτενή περίοδο του έτους: Κυριακή Θωμά έως 21/9 (αλλά και τις περιόδους: 20/11 έως 25/11, 20/12-14/1 και Εβδομάδα της Τυρινής):
Την περίοδο που διανύσαμε (15/1 έως το Σάββατο Απόκρεω) το εβδομαδιαίο πρόγραμμα ανάγνωσης ψαλτηρίου είχε αναρτηθεί στη δημοσίευση με σύνδεσμο:
ellasnafs.blogspot.com/2021/01/151.html
Αναρτούμε πλέον άλλον πίνακα για την εβδομάδα της Τυρινής. Ο παρακάτω πίνακας ισχύει και για άλλες περιόδους (Κυριακή Θωμά έως 21/9, 20/11 έως 25/11, 20/12-14/1):
Παρακάτω παραθέτω πίνακα με τα καθίσματα του ψαλτηρίου που διαβάζονται κανονικά στις ακολουθίες εσπερινού και όρθρου κατά την περίοδο που διανύουμε (15/1 έως το Σάββατο Απόκρεω, αλλά και τις περιόδους 22/9-19/11 και 26/11-19/12). Δυστυχώς στις ενορίες παραλείπεται η στιχολογία του ψαλτηρίου. Ίσως αυτή η πρακτική να αλλάξει αν εμείς φροντίσουμε να "πιέσουμε" τους ιερείς, αν εμείς δείξουμε περισσότερη διάθεση και ζήλο.
Παρακάτω παραθέτω πίνακες που περιέχουν τους σταθερούς ψαλμούς που διαβάζονται στις καθημερινές ακολουθίες. Με έναν πρόχειρο υπολογισμό αν κανείς βγάζει τις καθημερινές ακολουθίες, τότε καλύπτει το 20-25% του ψαλτηρίου! Βέβαια, οι περισσότεροι μένουμε στο απόδειπνο και λίγοι βρίσκουν τον χρόνο, αλλά και έχουν τις γνώσεις, για τις βασικές ακολουθίες του εσπερινού και του όρθρου (μεγάλη συνεισφορά βέβαια σε αυτή την κατεύθυνση έχουν διάφορες ιστοσελίδες, μερικές από τις οποίες χρησιμοποιούμε κι εμείς δίνοντας συνδέσμους σε αναρτήσεις στις ετικέτες: ΑΚΟΛΟΥΘΙΕΣ ή ΤΥΠΙΚΟ). Εκτός αυτών συμπεριλάβαμε και τις ακολουθίες του μεσονυκτικού και των ωρών, οι οποίες γίνονται συνήθως στα μοναστήρια.
Το ψαλτήρι αποτελείται από 150 ψαλμούς, οι
οποίοι χωρίζονται σε 20 ομάδες που καλούνται καθίσματα. Κάθε κάθισμα
αποτελείται από 3 υποομάδες που καλούνται στάσεις.
Πριν
ξεκινήσει η 1η στάση του καθίσματος λέμε:
Κύριε, ἐλέησον· Κύριε, ἐλέησον·
Κύριε, ἐλέησον.
Δόξα Πατρὶ καὶ Υἱῷ καὶ Ἁγίῳ Πνεύματι,
καὶ νῦν
καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
(αναφέρεται εν συντομία «Κύριε, ἐλέησον
(γ΄), Δόξα καὶ νῦν» στα βιβλία)
Διαβάζουμε
την 1η στάση
και στο τέλος:
Δόξα Πατρὶ καὶ Υἱῷ καὶ Ἁγίῳ Πνεύματι,
καὶ νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν
αἰώνων. Ἀμήν.
Ἀλληλούϊα, Ἀλληλούϊα, Ἀλληλούϊα,
δόξα σοι ὁ Θεός·
Ἀλληλούϊα, Ἀλληλούϊα, Ἀλληλούϊα,
δόξα σοι ὁ Θεός·
Ἀλληλούϊα, Ἀλληλούϊα, Ἀλληλούϊα,
δόξα σοι ὁ Θεός·
(αναφέρεται εν συντομία «Δόξα καὶ νῦν, Ἀλληλούϊα»
στα βιβλία)
και αμέσως (πριν ξεκινήσει η 2η στάση), ξανά:
Τι μας λένε οι Άγιοι Πατέρες Ιάκωβος, Πορφύριος και Παΐσιος για το Ψαλτήρι;
Το αρχείο αυτό θα ανανεώνεται συνεχώς - Τελευταία ανανέωση: 9/1/2021
Από πέρυσι είχαμε δημιουργήσει μια τριάδα ομάδων ανάγνωσης ψαλτηρίου (βλ. ΕΔΩ). Στην Α΄ ομάδα ανήκουν μέλη που κάνουν χρήση του σχήματος προσευχής του Αγίου Αρσενίου και διαβάζουν ένα ψαλμό ανά ημέρα (7 επιλεγμένους ψαλμούς την εβδομάδα). Στη Β΄ ομάδα ανήκουν αυτοί που κάνουν κάτι παρόμοιο αλλά με 3 επιλεγμένους ψαλμούς την ημέρα (21 συνολικά την εβδομάδα). Στη Γ΄ και πιο απαιτητική ομάδα ανήκουν αυτοί που είναι πρόθυμοι να κάνουν ένα ολόκληρο κάθισμα ανά ημέρα. Μέχρι τώρα δεν υπήρχε "επιτήρηση", αλλά αυτό αποδείχτηκε ότι χαλάρωσε κάποια μέλη που αποχωρούσαν και εντάσσονταν σε άλλες ομάδες καθώς δεν αισθάνονταν ότι συνεχιζόταν η προσπάθεια. Η προσπάθεια όμως συνεχιζόταν και ήρθε η ώρα να γίνει και πιο συστηματική. Οι ομάδες Α΄ και Β΄ παραμένουν ως έχουν.
Ήδη ήρθαμε ξανά σε επικοινωνία με τα μέλη μας και σχηματίσαμε μια 20-μελή νέα Γ΄ ομάδα, ταυτόχρονα μας βρήκαν και άλλοι αδερφοί και έχουμε πλέον σχηματίσει τρεις εικοσαμελείς τέτοιες ομάδες (τύπου Γ: ένα κάθισμα ανά ημέρα).
ΚΑΝΟΝΕΣ
ΟΜΑΔΑΣ ΨΑΛΤΗΡΙΟΥ
1.
Σκοπός της ομάδας είναι να προσευχηθούμε
με τη βοήθεια των ψαλμών του Δαβίδ (μιμούμενοι σε μεγάλο βαθμό τον Άγιο Αρσένιο
τον Καππαδόκη, τον Άγιο Παΐσιο και λογικά πολλούς άλλους Αγίους) για την
Ορθοδοξία, την πατρίδα μας, αλλά και για δική μας ψυχική ωφέλεια.
2.
Η προσευχή θα γίνεται σε κύκλους διάρκειας
20 ημερών. Ο πρώτος κύκλος αφορά το διάστημα 28/12/20-16/1/21, ο 2ος
κύκλος το διάστημα 17/1-5/2/21, ο 3ος κύκλος το διάστημα 6/2-25/2/21
κ.ο.κ.
3. Κάθε μέλος οφείλει να διαβάζει στη διάρκεια της ημέρας το κάθισμα που βλέπει στο αρχείο με τίτλο «πρόγραμμα καθισμάτων», το οποίο θα στέλνω έγκαιρα πριν από την αρχή κάθε κύκλου. Βέβαια, το μόνο που χρειάζεται να γνωρίζει κάθε μέλος είναι το κάθισμα με το οποίο ξεκινάει… κάθε μέρα θα προχωρά στο επόμενο κάθισμα. Το αρχείο θα χρειαστεί αν κάποιος ξεχάσει πού βρίσκεται.
Κανονικά στις καθημερινές ακολουθίες στιχολογούμε είτε ολόκληρα καθίσματα του ψαλτηρίου (το οποίο χωρίζεται σε 20 μέρη που καλούνται καθίσματα) είτε επιλεγμένους ψαλμούς ή στίχους. Στο μεσονυκτικό π.χ. στιχολογείται τις καθημερινές το 17ο κάθισμα (που ταυτίζεται με τον πιο εκτενή ψαλμό, τον 118ο, ο οποίος καλείται και Άμωμος). Στον όρθρο κάθε μέρα προβλέπονται συγκεκριμένα καθίσματα π.χ. σήμερα το 4ο και το 5ο, πέρα από σταθερούς ψαλμούς όπως τους έξι του εξάψαλμου, ενώ στον εσπερινό σήμερα προβλέπεται κατ' εξαίρεση το 6ο (συνήθως τις καθημερινές είναι το 18ο) πέρα από τον προοιμιακό ψαλμό, δηλ. τον 103.
Επειδή όμως οι περισσότεροι (ακόμα και στις ενορίες) δεν στιχολογούν το ψαλτήριο (σχεδόν ποτέ!) για λόγους συντόμευσης των ακολουθιών καλό θα είναι να το μελετάμε μόνοι μας ή να διαβάζουμε ένα κάθισμα ή έστω λίγους ψαλμούς (έστω έναν αν δεν προλαβαίνουμε). Έχουμε πολλά να διδαχτούμε.
Με αφορμή τα σημερινά αναγνώσματα του ψαλτηρίου σταχυολογώ κάποιους στίχους από τον ψαλμό 26:
ΚΥΡΙΟΣ φωτισμός μου καὶ σωτήρ μου· τίνα φοβηθήσομαι; Κύριος ὑπερασπιστὴς τῆς ζωῆς μου· ἀπὸ τίνος δειλιάσω; 2 ἐν τῷ ἐγγίζειν ἐπ᾿ ἐμὲ κακοῦντας τοῦ φαγεῖν τὰς σάρκας μου, οἱ θλίβοντές με καὶ οἱ ἐχθροί μου, αὐτοὶ ἠσθένησαν καὶ ἔπεσαν...
