Απωθημένα, αντίληψη και…κρίση

Είναι συχνό φαινόμενο σε συζητήσεις, όταν καταλήγουμε σε αδιέξοδα (που δε σχετίζονται με φυσικά φαινόμενα) να απεμπλεκόμαστε με τη φράση «τα πάντα είναι σχετικά», εννοώντας οι περισσότεροι ότι η αλήθεια ενός ζητήματος είναι, κατά πώς συμφέρει τον καθένα. Σε ένα ζήτημα λοιπόν όλοι έχουν δίκιο. Είναι όμως σωστό αυτό;

Ως έννοια η αλήθεια προσεγγίζεται  μέσα από τη διερεύνηση της νομοτέλειας που διέπει ένα ζήτημα. Αυτό με τη σειρά του σημαίνει ότι έχουμε την πλήρη γνώση, άρα ο έχων την πληροφορία με λογικά βήματα καταλήγει στο συμπέρασμα. Βασική προϋπόθεση για την απόκτηση γνώσης είναι η ολοκληρωμένη εκπαίδευση, τόσο σε θεωρητικό όσο και σε βιωματικό ή πρακτικό επίπεδο.

            Και κάπου εδώ αρχίζουν τα προβλήματα, διότι:

α) κανείς δεν έχει τόσο χρόνο για να μάθει, να αφομοιώσει και να κατανοήσει όλη την πληροφορία όσο φιλομαθής και ικανός και να είναι

και

β) δυστυχώς δεν έχουμε όλη τη γνώση διαθέσιμη. Απλά είμαστε σκαπανείς που ανακαλύπτουμε σιγά σιγά μέσα από προσεγγίσεις (όσο ακριβέστερες γίνεται) και εξιδανικεύσεις τί πραγματικά συμβαίνει.

Στο σημείο αυτό εμφανίζεται ένα δεύτερο και ίσως σημαντικότερο πρόβλημα· η άγνοια της φύσης του ανθρώπου, καθώς οι περισσότεροι ἐξ’ ἡμῶν γνωρίζουν επιφανειακά μόνο τον εαυτό τους και κατ’ επέκτασιν και τους υπολοίπους. Το γεγονός αυτό έχει ως συνέπεια πολλές φορές εμπιστευόμενοι λανθασμένα κριτήρια να εξελίσσουμε τον εαυτό μας μονόπλευρα και μέσα από παρωπίδες. Για παράδειγμα, επιλέγουμε μονοδιάστατο τρόπο ζωής, σπουδές, εργασία συμπεριφορά, συνήθειες. Εν’ γένει, λειτουργούμε με έναν τρόπο ξένο και ασύμβατο προς εμάς, αφού δεν έχουμε ανακαλύψει ακόμα τον εαυτό μας. Το «γνῶθι σ’ αὐτόν» είναι μια συνεχής και επίπονη διαδικασία, η οποία σε ωριμάζει και σε βελτιώνει. Αν λοιπόν δεν έχουμε εισέλθει σε αυτή τη διαδικασία είναι πολύ εύκολο να οδηγηθούμε σε εσωτερικές συγκρούσεις, ανασφάλειες και ιδεοληψίες. Ήδη έχουμε πέσει στην παγίδα, καθώς πλέον όλα τα γεγονότα τα ερμηνεύουμε μέσα από το αυστηρά υποκειμενικό πλαίσιο που μας προσδιορίζει σαν προσωπικότητες.

Αν, λοιπόν, η ζωή μας και η εκπαίδευση που μας παρείχαν δεν ενείχαν το στοιχείο της ισορροπίας, και έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία κενών και απωθημένων, είναι λογικό η κρίση μας να επηρεάζεται έντονα από το (πολλές φορές στρεβλό) υποκειμενικό στοιχείο και τον εγωισμό. Είναι σύνηθες το φαινόμενο να έχουμε πάντα κάτι να πούμε για τους άλλους, αλλά να μην ακούμε για εμάς. Αν λοιπόν δεν διαθέτουμε τις απαραίτητες δικλείδες, πνευματικές και διανοητικές τότε η κρίση μας θα είναι ελλιπής και θα αντιλαμβανόμαστε τα γεγονότα συνήθως απόλυτα, μονομερώς και με ιδιοτέλεια. Η ενσυναίσθηση ίσως είναι από τα βασικά συστατικά της προσωπικότητας που αμβλύνει τις διαφορές και βοηθά στην προσέγγιση της αλήθειας. Είναι η εμπειρία που βιώνουμε από «απόσταση» προσπαθώντας να καταλάβουμε τον άλλο και μας βοηθά να αντιλαμβανόμαστε τις κατά φύση καταστάσεις και να τις διακρίνουμε από τις αντίστοιχες παρά φύση καταστάσεις.

                                                                                                                                                                     Ιωάννης Αβάστακτος