Λειτουργικά βιβλία και ψαλτική

Στο ψαλτήρι υπάρχουν σε χρήση βιβλία που καταλαμβάνουν την δική τους θέση όλο το χρόνο. Δημιουργήθηκαν για την ενίσχυση του πιστού στη προσευχή και έχουν καθαρά βοηθητικό χαρακτήρα. Αυτά τα λειτουργικά βιβλία χρησιμοποιούνται κυρίως στο λατρευτικό χώρο του ναού την ώρα των ακολουθιών.

Η Παρακλητική περιέχει την εβδομαδιαία ακολουθία στους οκτώ ήχους της Βυζαντινής μουσικής και αρχίζει από το Σάββατο το βράδυ και τελειώνει το επόμενο Σάββατο το πρωί για κάθε ήχο. Αυτό συμβαίνει γιατί η εκκλησία μας ακολουθεί το σύστημα του νυχθημέρου όπου η εορτή της επομένης αρχίζει από τον εσπερινό της προηγούμενης. Επίσης υπάρχουν τα 12 Μηναία, ένα για κάθε μήνα, όπου βρίσκουμε τις ακολουθίες των αγίων όλου του χρόνου.

Το Τριώδιον περιέχει τις ακολουθίες των κινητών εορτών από την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου μέχρι το Μεγάλο Σάββατο το πρωί ενώ το Πεντηκοστάριον περιέχει τις ακολουθίες από την Κυριακή του Πάσχα μέχρι την Κυριακή των Αγίων Πάντων. Υπάρχουν βιβλία όπως το Αρχιερατικόν, το Ιερατικόν και το Διακονικόν για χρήση από τον Επίσκοπο, τον Ιερέα και τον Διάκονο αντίστοιχα καθώς και το Μέγα και Μικρόν Ευχολόγιον όπου περιέχει Μυστήρια και ευχές που διαβάζουν οι ιερείς κατά περιπτώσεις. Στο Μέγα Ωρολόγιον βρίσκουμε όλες τις ακολουθίες του νυχθημέρου, τα απολυτίκια των αγίων και των εορτών και διάφορες προσευχές ενώ στο Τυπικόν περιγράφεται με λεπτομέρειες η διάταξη και η τέλεση των ακολουθιών.

Σημαντικό βιβλίο για την εκκλησία μας είναι το Ψαλτήριον όπου περιλαμβάνει τους 150 ψαλμούς του προφήτη Δαυίδ και είναι χωρισμένο σε 20 Καθίσματα καθώς στα μοναστήρια ο κύκλος του Ψαλτηρίου είναι εβδομαδιαίος. Το Θεοτοκάριον περιέχει ύμνους και κανόνες προς την Παναγία μας ενώ ο Μέγας Συναξαριστής αποτελείται από πολλούς τόμους και περιέχει αναλυτικά τους βίους των Αγίων και σχετικούς Πατερικούς λόγους για την κάθε ημέρα ολόκληρου του έτους. 

Κατά την διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας χρησιμοποιούμε το βιβλίο με τον αντίστοιχο τίτλο το οποίο περιλαμβάνει τις ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας, οι οποίες βρίσκονται και στο Τριώδιο. Σπάνια βρίσκουμε τα βιβλία Συνέκδημος και Σύνοψις τα οποία περιέχουν ότι το Ωρολόγιο και η Παρακλητική καθώς είναι απαραίτητα για την προσευχή του κάθε πιστού στις ακολουθίες μέσα στο ναό. Για την εξυπηρέτηση των Λειτουργών και των ψαλτών υπάρχει επίσης το καθιερωμένο τα τελευταία χρόνια μικρό βιβλίο με τίτλο Το εγκόλπιο του Αναγνώστου και το ετήσιο Τυπικόν τα οποία περιέχουν την διάταξη όλων των ακολουθιών όλου του έτους. Το ετήσιο Τυπικόν αντικατέστησε το Μέγα Τυπικόν το οποίο αναφερόταν σε όλες τις τυπικές διατάξεις και εξαιρέσεις των ακολουθιών όλου του χρόνου.

Στις μέρες μας κυκλοφορούν και μικρότερα βιβλία τα οποία περιέχουν μέρος των παραπάνω βιβλίων όπως είναι η Θεία Λειτουργία, Ακολουθία των Χαιρετισμών, Ακολουθία της Παρακλήσεως, της Θείας Μεταλήψεως, του Αποδείπνου και άλλων ακολουθιών που σκοπό έχουν να εξυπηρετούν καλύτερα τους πιστούς λόγω του μεγέθους τους.

http://euxh.gr/theologia