Προπαγανδιστική αφίσσα των "Λευκών" υπέρ της στρατολογίαςΠερί τα τέλη του 1918, μετά το τέλος του Α ΄Π Π, οι Αγγλογάλλοι αποφάσισαν την εκτέλεση εκστρατείας στην Ουκρανία, προκειμένου να υποστηρίξουν τους εκεί μαχομένους εναντίον των Μπολσεβίκων αντιπάλους τους, τους επονομαζόμενους "Λευκούς". Οι "Λευκοί" ήταν ένα συνοθύλευμα από Ουκρανούς εθνικιστές, οπαδούς του Τσάρου, τοπικοί οπλαρχηγοί, στρατηγοί και πρίγκιπες με προσωπικές πολιτικές φιλοδοξίες, ένοπλες οργανώσεις, ενώ ενας από τους σημαντικότερους ηγέτες των "Λευκών ήταν ο στρατηγός Ντενίκιν. Παράλληλα η εκστρατεία αυτή αποσκοπούσε, αφενός, στην τιμωρία, τρόπον τινά, των Μπολσεβίκων, που μετά την επικράτησή τους είχαν αποσκιρτήσει από την Αντάντ και είχαν διακόψει τις επιχειρήσεις στο Ανατολικό Μέτωπο, και,
Anton Denikin (1872 –1947)
αφετέρου, στην εξασφάλιση της αποπληρωμής των δανείων που είχε συνάψει η Τσαρική Ρωσία με τους Γάλλους και τα οποία δεν αναγνώριζαν πλέον οι Μπολσεβίκοι .
Η όλη επιχείρηση είχε σχεδιασθεί με ασύγγνωστη επιπολαιότητα, ως να επρόκειτο περί «στρατιωτικού περιπάτου», και είχε βασισθεί κυρίως σε αναξιόπιστες πληροφορίες ονειροπόλων Ρώσων «εμιγκρέδων. Για τις χερσαίες επιχειρήσεις, ενδεικτικά, οι ίδιοι οι Γάλλοι διέθεσαν κατά βάση αποικιακές δυνάμεις, εμφανώς ταλαιπωρημένες από τις πολεμικές κακουχίες, μειωμένης συνθέσεως και αρκετά χαμηλού ηθικού.
Στο πλαίσιο αυτής της εκστρατείας, η τότε κυβέρνηση (Ελευθέριος Βενιζέλος), οιστρηλατούμενη, όπως και πολλοί άλλοι Έλληνες, απ’το όραμα της Μεγάλης Ιδέας, προκειμένου αργότερα να επιτύχει
Georges Benjamin Clemenceau
την παραχώρηση της Ανατολικής Θράκης και να αποσπάσει την εντολή για την αποβίβαση στρατού στην Μικρά Ασία (Σμύρνη), έσπευσε έναντι αορίστων και προφορικών υποσχέσεων των συμμάχων να συμμετάσχει ( Α΄Σ Στρατού με τις ΙΙ και ΧΙΙΙ Μεραρχίες) με σύνολο 23,351 ανδρών.Συγκεκριμένα ο τότε Γάλλος πρωθυπουργός Κλεμανσώ ζήτησε από τον ομόλογό του Ελευθέριο Βενιζέλο τη συμμετοχή ελληνικών δυνάμεων στις επιχειρήσεις, με αντάλλαγμα την ευμενή στάση της χώρας του υπέρ των εθνικών διεκδικήσεων σε Ανατολική Θράκη και Μικρά Ασία στη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων. Ο Βενιζέλος ζύγισε την κατάσταση, καθώς στις περιοχές αυτές υπήρχε ισχυρή ελληνική παρουσία και προβλέψιμος ο κίνδυνος αντεκδικήσεων από τους Μπολσεβίκους, και απάντησε θετικά στο αίτημα του Κλεμανσώ..
Οι σχηματισμοί των Ελλήνων μεταφέρθηκαν εντός διμήνου σταδιακά και σε αραιά χρονικά διαστήματα κατά Μονάδες – και το πρωτάκουστο χωρίς το οργανικό Πεδινό Πυροβολικό και τα απαραίτητα μέσα Διοικητικής Μερίμνης. Και ως εκ τούτου δεν έδρασαν ως αμιγώς Μεγάλες Μονάδες, αλλά κατά ανεξάρτητα κλιμάκια, κυρίως Συνταγμάτων, και ενίοτε υπό τις διαταγές νεοτέρων κατά βαθμό Γάλλων Αξιωματικών. Ανάμεσα στους διοικητές των μονάδων γνωστοί στρατιωτικοί με σημαντικό ρόλο στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας αργότερα, όπως ο συνταγματάρχης Αλέξανδρος Οθωναίος (επιτελάρχης του Α' Σώματος Στρατού) και οι αντισυνταγματάρχες Γεώργιος Κονδύλης (διοικητής του 3ου Συντάγματος Πεζικού) και Νικόλαος Πλαστήρας
(διοικητής του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων).
Ας σημειωθεί ακόμα, ότι αρκετές μονάδες είχαν μεταφερθεί χωρίς να παραλάβουν τα μεταφορικά τους μέσα (ημίονοι), τα πολυβόλα τους, ή και τα απαραίτητα παρελκόμενά τους (τρίποδες κ.α.), και επί πλέον δίχως τους ίππους των στελεχών, οι οποίοι τότε θεωρούνταν αναγκαίο μέσον ενασκήσεως της διοικήσεως στο πεδίον της μάχης (Βλ .Π Δέλτα, Νικόλαος Πλαστήρας, Αθήνα 1979).
Οι ελληνικές δυνάμεις τέθηκαν αμέσως υπό τη διοίκηση της Α' Συμμαχικής ομάδας μεραρχιών, δυνάμεως 70.000 ανδρών, την οποία διοικούσε ο γάλλος στρατηγός Ντ' Ανσέλμ. Οι Έλληνες ήταν το πιο αξιόμαχο τμήμα της συμμαχικής δύναμης, καθώς οι γάλλοι στρατιώτες ήταν εμφανώς
Επιχειρήσεις βόρεια της Οδησσού
καταπονημένοι από την περιπέτεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και πολλοί από αυτούς έβλεπαν με συμπάθεια το κομμουνιστικό καθεστώς του Λένιν. Κλήθηκαν, όμως, να συμμετάσχουν σ' έναν πόλεμο σκοπιμότητας, «αδικαιολόγητο και πρόχειρα προετοιμασμένο», σύμφωνα με μεγάλη μερίδα ιστορικών.
Εναντίον του συμμαχικού εκστρατευτικού σώματος, οι Σοβιετικοί διέθεσαν τρεις στρατιές, με δύναμη 217.000 ανδρών. Ο στρατός αυτός, αφού συνέτριψε το ουκρανικό αυτονομιστικό κίνημα τον Ιανουάριο του 1919, στράφηκε στη συνέχεια κατά των Συμμάχων στην Οδησσό και την Κριμαία. Με τη συντριπτική του υπεροχή τους ανάγκασε σε μάχες οπισθοφυλακών, στις οποίες οι ελληνικές δυνάμεις διακρίθηκαν για την αυταπάρνηση και την πειθαρχία τους.
Η πρώτη μάχη με την εμπλοκή ελληνικών δυνάμεων δόθηκε στις 25 Φεβρουαρίου, όταν το 1ο Σύνταγμα Πεζικού υπό τον αντισυνταγματάρχη Νικόλαο Ρόκα, απελευθέρωσε τη φρουρά της Χερσώνας, την οποία πολιορκούσε ο Κόκκινος Στρατός. Στη συνέχεια, οι έλληνες στρατιώτες έλαβαν μέρος σε πολλές μάχες, έως τις 20 Μαρτίου 1919,
Προπαγανδιστική αφίσα των Μπολσεβίκων
όταν έπειτα από απόφαση των συμμάχων δόθηκε εντολή για το τέλος της εκστρατείας και την εκκένωση της Οδησσού. Οι ελληνικές μονάδες υποχώρησαν με υποδειγματική τάξη και παρατάχθηκαν στη δυτική όχθη του ποταμού Δνείστερου για να υπερασπίσουν την περιοχή της Βεσσαραβίας (σημερινή Μολδαβία) από τις επιθέσεις του Κόκκινου Στρατού. Στην περιοχή της Κριμαίας παρέμεινε έως τις 14 Απριλίου 1919 το 2ο Σύνταγμα Πεζικού, όπου αντιμετώπισε αλλεπάλληλες επιθέσεις του Κόκκινου Στρατού και κατέστειλε την εξέγερση των εργατών της Σεβαστούπολης, ενισχυμένους με γάλλους ναύτες, οι οποίοι είχαν στασιάσει.
Σε δύο μήνες εχθροπραξιών οι Έλληνες είχαν 398 νεκρούς και 657 τραυματίες, ήτοι σε αναλογία περίπου 1:1,7 αντί της κατά κανόνα 1:3 ή 1:4. Tούτο δε οφείλετο στο γεγονός, ότι, τόσο οι αιχμάλωτοι, όσο και οι τραυματίες, που έπεφταν στα χέρια των Μπολσεβίκων κατακρεουργούνταν. (Πλαστήρας, Μανέτας κ.α.). Πάντως, παρά τις εξαιρετικά αντίξοες από πάσης πλευράς συνθήκες και την σύμφωνα με τον Κ. Μανέτα, «ασυνειδησία και βρωμιά της γαλλικής διοικήσεως», οι ελληνικές μονάδες κατέβαλαν υπεράνθρωπες ηρωικές προσπάθειες και τελικά απέσπασαν τον θαυμασμό φίλων και εχθρών .
Οι μπολσεβίκοι εισέρχονται στην Οδησσό (Φεβρ 1920)
Η εκστρατεία στην Ουκρανία απέτυχε, τόσο λόγω της κακής σχεδίασης της, όσο και γιατί η επέμβαση των Δυτικών έμοιαζε (και ήταν) μια ωμή επέμβαση σε ξένη Χώρα για την εξυπηρέτηση τραπεζικών οικονομικών συμφερόντων. Η Ελληνική συμμετοχή έβλαψε την Ελλάδα σε πολλά επίπεδα, χωρίς να της προσφέρει κανένα από τα προσδοκόμενα από τον Βενιζέλο, διπλωματικά κέρδη. Μετά την πλήρη επικράτηση τους οι Μπολσεβίκοι εξόντωσαν όλες τις πολυπληθείς κοινότητες Ελλήνων στην Κριμαία, στην Γεωργία και στην Οδησσό, ενώ βοήθησαν αποφασιστικά τον Κεμάλ στον πόλεμο του κατά των Ελλήνων, τόσο διπλωματικά όσο και οικονομικά, ενώ του παρείχαν άφθονο πολύτιμο στρατιωτικό υλικό και προπαντώς πυροβολικό.
Από την άλλη, η συμμετοχή της Ελλάδας στην εκστρατεία της Ουκρανίας δεν εξασφάλισε την ουσιαστική Γαλλική βοήθεια και αρωγή για τις Ελληνικές επιδιώξεις στην Μικρά Ασία. Εκτός από σποραδικές φιλικές δηλώσεις Γάλλων υπευθύνων, η στάση της Γαλλίας ήταν πρόδηλα φιλοτουρκική και φιλοκεμαλική ήδη από το 1919, καθώς οι Γάλλοι θεωρούσαν την αναδυόμενη Τουρκία του Κεμάλ ως ανάχωμα στις πολλές Αγγλικές οικονομικές επιδιώξεις στην περιοχή, που εξυπηρετούνταν και από την Ελληνική παρουσία.
Πηγές
http://lefobserver.blogspot.com ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
http://www.sansimera.gr
http://www.diplomatikoperiskopio.com
http://sotosalexopoulos.blogspot.com
Αρχείο της Π.Σ.Δέλτα Β΄, Νικόλαος Πλαστήρας: Εκστρατεία Ουκρανίας, Κίνημα 6ηςΜαρτίου 1933, Αλληλογραφία. Επιμέλεια Π.Α.Ζάννας, Αθήνα 1979.
Anton Denikin (1872 –1947)
αφετέρου, στην εξασφάλιση της αποπληρωμής των δανείων που είχε συνάψει η Τσαρική Ρωσία με τους Γάλλους και τα οποία δεν αναγνώριζαν πλέον οι Μπολσεβίκοι .
Η όλη επιχείρηση είχε σχεδιασθεί με ασύγγνωστη επιπολαιότητα, ως να επρόκειτο περί «στρατιωτικού περιπάτου», και είχε βασισθεί κυρίως σε αναξιόπιστες πληροφορίες ονειροπόλων Ρώσων «εμιγκρέδων. Για τις χερσαίες επιχειρήσεις, ενδεικτικά, οι ίδιοι οι Γάλλοι διέθεσαν κατά βάση αποικιακές δυνάμεις, εμφανώς ταλαιπωρημένες από τις πολεμικές κακουχίες, μειωμένης συνθέσεως και αρκετά χαμηλού ηθικού.
Στο πλαίσιο αυτής της εκστρατείας, η τότε κυβέρνηση (Ελευθέριος Βενιζέλος), οιστρηλατούμενη, όπως και πολλοί άλλοι Έλληνες, απ’το όραμα της Μεγάλης Ιδέας, προκειμένου αργότερα να επιτύχει
Georges Benjamin Clemenceau
την παραχώρηση της Ανατολικής Θράκης και να αποσπάσει την εντολή για την αποβίβαση στρατού στην Μικρά Ασία (Σμύρνη), έσπευσε έναντι αορίστων και προφορικών υποσχέσεων των συμμάχων να συμμετάσχει ( Α΄Σ Στρατού με τις ΙΙ και ΧΙΙΙ Μεραρχίες) με σύνολο 23,351 ανδρών.Συγκεκριμένα ο τότε Γάλλος πρωθυπουργός Κλεμανσώ ζήτησε από τον ομόλογό του Ελευθέριο Βενιζέλο τη συμμετοχή ελληνικών δυνάμεων στις επιχειρήσεις, με αντάλλαγμα την ευμενή στάση της χώρας του υπέρ των εθνικών διεκδικήσεων σε Ανατολική Θράκη και Μικρά Ασία στη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων. Ο Βενιζέλος ζύγισε την κατάσταση, καθώς στις περιοχές αυτές υπήρχε ισχυρή ελληνική παρουσία και προβλέψιμος ο κίνδυνος αντεκδικήσεων από τους Μπολσεβίκους, και απάντησε θετικά στο αίτημα του Κλεμανσώ..
Οι σχηματισμοί των Ελλήνων μεταφέρθηκαν εντός διμήνου σταδιακά και σε αραιά χρονικά διαστήματα κατά Μονάδες – και το πρωτάκουστο χωρίς το οργανικό Πεδινό Πυροβολικό και τα απαραίτητα μέσα Διοικητικής Μερίμνης. Και ως εκ τούτου δεν έδρασαν ως αμιγώς Μεγάλες Μονάδες, αλλά κατά ανεξάρτητα κλιμάκια, κυρίως Συνταγμάτων, και ενίοτε υπό τις διαταγές νεοτέρων κατά βαθμό Γάλλων Αξιωματικών. Ανάμεσα στους διοικητές των μονάδων γνωστοί στρατιωτικοί με σημαντικό ρόλο στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας αργότερα, όπως ο συνταγματάρχης Αλέξανδρος Οθωναίος (επιτελάρχης του Α' Σώματος Στρατού) και οι αντισυνταγματάρχες Γεώργιος Κονδύλης (διοικητής του 3ου Συντάγματος Πεζικού) και Νικόλαος Πλαστήρας
(διοικητής του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων). Ας σημειωθεί ακόμα, ότι αρκετές μονάδες είχαν μεταφερθεί χωρίς να παραλάβουν τα μεταφορικά τους μέσα (ημίονοι), τα πολυβόλα τους, ή και τα απαραίτητα παρελκόμενά τους (τρίποδες κ.α.), και επί πλέον δίχως τους ίππους των στελεχών, οι οποίοι τότε θεωρούνταν αναγκαίο μέσον ενασκήσεως της διοικήσεως στο πεδίον της μάχης (Βλ .Π Δέλτα, Νικόλαος Πλαστήρας, Αθήνα 1979).
Οι ελληνικές δυνάμεις τέθηκαν αμέσως υπό τη διοίκηση της Α' Συμμαχικής ομάδας μεραρχιών, δυνάμεως 70.000 ανδρών, την οποία διοικούσε ο γάλλος στρατηγός Ντ' Ανσέλμ. Οι Έλληνες ήταν το πιο αξιόμαχο τμήμα της συμμαχικής δύναμης, καθώς οι γάλλοι στρατιώτες ήταν εμφανώς
Επιχειρήσεις βόρεια της Οδησσού
καταπονημένοι από την περιπέτεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και πολλοί από αυτούς έβλεπαν με συμπάθεια το κομμουνιστικό καθεστώς του Λένιν. Κλήθηκαν, όμως, να συμμετάσχουν σ' έναν πόλεμο σκοπιμότητας, «αδικαιολόγητο και πρόχειρα προετοιμασμένο», σύμφωνα με μεγάλη μερίδα ιστορικών.
Εναντίον του συμμαχικού εκστρατευτικού σώματος, οι Σοβιετικοί διέθεσαν τρεις στρατιές, με δύναμη 217.000 ανδρών. Ο στρατός αυτός, αφού συνέτριψε το ουκρανικό αυτονομιστικό κίνημα τον Ιανουάριο του 1919, στράφηκε στη συνέχεια κατά των Συμμάχων στην Οδησσό και την Κριμαία. Με τη συντριπτική του υπεροχή τους ανάγκασε σε μάχες οπισθοφυλακών, στις οποίες οι ελληνικές δυνάμεις διακρίθηκαν για την αυταπάρνηση και την πειθαρχία τους.
Η πρώτη μάχη με την εμπλοκή ελληνικών δυνάμεων δόθηκε στις 25 Φεβρουαρίου, όταν το 1ο Σύνταγμα Πεζικού υπό τον αντισυνταγματάρχη Νικόλαο Ρόκα, απελευθέρωσε τη φρουρά της Χερσώνας, την οποία πολιορκούσε ο Κόκκινος Στρατός. Στη συνέχεια, οι έλληνες στρατιώτες έλαβαν μέρος σε πολλές μάχες, έως τις 20 Μαρτίου 1919,
Προπαγανδιστική αφίσα των Μπολσεβίκων
όταν έπειτα από απόφαση των συμμάχων δόθηκε εντολή για το τέλος της εκστρατείας και την εκκένωση της Οδησσού. Οι ελληνικές μονάδες υποχώρησαν με υποδειγματική τάξη και παρατάχθηκαν στη δυτική όχθη του ποταμού Δνείστερου για να υπερασπίσουν την περιοχή της Βεσσαραβίας (σημερινή Μολδαβία) από τις επιθέσεις του Κόκκινου Στρατού. Στην περιοχή της Κριμαίας παρέμεινε έως τις 14 Απριλίου 1919 το 2ο Σύνταγμα Πεζικού, όπου αντιμετώπισε αλλεπάλληλες επιθέσεις του Κόκκινου Στρατού και κατέστειλε την εξέγερση των εργατών της Σεβαστούπολης, ενισχυμένους με γάλλους ναύτες, οι οποίοι είχαν στασιάσει.
Σε δύο μήνες εχθροπραξιών οι Έλληνες είχαν 398 νεκρούς και 657 τραυματίες, ήτοι σε αναλογία περίπου 1:1,7 αντί της κατά κανόνα 1:3 ή 1:4. Tούτο δε οφείλετο στο γεγονός, ότι, τόσο οι αιχμάλωτοι, όσο και οι τραυματίες, που έπεφταν στα χέρια των Μπολσεβίκων κατακρεουργούνταν. (Πλαστήρας, Μανέτας κ.α.). Πάντως, παρά τις εξαιρετικά αντίξοες από πάσης πλευράς συνθήκες και την σύμφωνα με τον Κ. Μανέτα, «ασυνειδησία και βρωμιά της γαλλικής διοικήσεως», οι ελληνικές μονάδες κατέβαλαν υπεράνθρωπες ηρωικές προσπάθειες και τελικά απέσπασαν τον θαυμασμό φίλων και εχθρών .
Οι μπολσεβίκοι εισέρχονται στην Οδησσό (Φεβρ 1920)
Η εκστρατεία στην Ουκρανία απέτυχε, τόσο λόγω της κακής σχεδίασης της, όσο και γιατί η επέμβαση των Δυτικών έμοιαζε (και ήταν) μια ωμή επέμβαση σε ξένη Χώρα για την εξυπηρέτηση τραπεζικών οικονομικών συμφερόντων. Η Ελληνική συμμετοχή έβλαψε την Ελλάδα σε πολλά επίπεδα, χωρίς να της προσφέρει κανένα από τα προσδοκόμενα από τον Βενιζέλο, διπλωματικά κέρδη. Μετά την πλήρη επικράτηση τους οι Μπολσεβίκοι εξόντωσαν όλες τις πολυπληθείς κοινότητες Ελλήνων στην Κριμαία, στην Γεωργία και στην Οδησσό, ενώ βοήθησαν αποφασιστικά τον Κεμάλ στον πόλεμο του κατά των Ελλήνων, τόσο διπλωματικά όσο και οικονομικά, ενώ του παρείχαν άφθονο πολύτιμο στρατιωτικό υλικό και προπαντώς πυροβολικό.
Από την άλλη, η συμμετοχή της Ελλάδας στην εκστρατεία της Ουκρανίας δεν εξασφάλισε την ουσιαστική Γαλλική βοήθεια και αρωγή για τις Ελληνικές επιδιώξεις στην Μικρά Ασία. Εκτός από σποραδικές φιλικές δηλώσεις Γάλλων υπευθύνων, η στάση της Γαλλίας ήταν πρόδηλα φιλοτουρκική και φιλοκεμαλική ήδη από το 1919, καθώς οι Γάλλοι θεωρούσαν την αναδυόμενη Τουρκία του Κεμάλ ως ανάχωμα στις πολλές Αγγλικές οικονομικές επιδιώξεις στην περιοχή, που εξυπηρετούνταν και από την Ελληνική παρουσία.
Πηγές
http://lefobserver.blogspot.com ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
http://www.sansimera.gr
http://www.diplomatikoperiskopio.com
http://sotosalexopoulos.blogspot.com
Αρχείο της Π.Σ.Δέλτα Β΄, Νικόλαος Πλαστήρας: Εκστρατεία Ουκρανίας, Κίνημα 6ηςΜαρτίου 1933, Αλληλογραφία. Επιμέλεια Π.Α.Ζάννας, Αθήνα 1979.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια σας θα πρέπει να αναφέρονται στη συγκεκριμένη ανάρτηση και να διατυπώνονται κόσμια ακόμα και αν διαφωνείτε.
Παρακαλούμε να χρησιμοποιείτε ελληνικούς χαρακτήρες.