Ρωμηοσύνη / Εγκαίνια Κωνσταντινούπολης / Ιωάννου Κων. Νεονάκη*

 

Τῇ 11ῃ τοῦ μηνός Μαΐου, τὴν ἀνάμνησιν πνευματικῶς ἐπιτελοῦμεν τοῦ Γενεθλίου, ἤτοι τῶν Ἐγκαινίων ταύτης τῆς θεοφυλάκτου καὶ Βασιλίδος τῶν Πόλεων, τῆς κατ’ ἐξαίρετον ἀνακειμένης τῇ Δεσποίνῃ ἡμῶν, καὶ Ἁγίᾳ Θεοτόκῳ, καὶ ὑπ’ αὐτῆς διὰ παντὸς σῳζομένης.

Οι στιγμές που ζούμε είναι εξαιρετικά επώδυνες και κρίσιμες και προσωπικά για τον καθένα μας αλλά και συλλογικά για το λαό και το γένος μας. Οφείλομε να προσεγγίσομε τα αίτια της κατάστασης και να προσπαθήσομε να ερμηνεύσομε τα φαινόμενα. Είμαστε ένας λαός με συνεχή και αδιάσπαστη ιστορική παρουσία για πάνω από 4000 χρόνια.

Εκτός από τη συνέχεια αίματος (που είναι δευτερευούσης σημασίας), έχομε κυρίως μιαν αδιάκοπη πολιτισμική συνέχεια. Εμείς οι Έλληνες έχομε ένα διακριτό από τους άλλους πολιτισμό, που έχει υποστεί μεγάλη ιστορική ωρίμανση και εξέλιξη. Από τον ήδη προ Χριστού κοινωνικοκεντρικό πολιτισμό μας (με την έννοια της αναζήτησης της σχέσης των ανθρώπων ως αλήθεια και ως πρωτεύον) προχωρήσαμε σε μια νέα ταυτότητα, τη Ρωμαίικη ταυτότητά μας. Αυτή η εξέλιξη ήταν αποτέλεσμα της ζύμωσης του πολιτισμού μας με δύο άλλες παραδόσεις: τη Ρωμαϊκή και την παλαιοδιαθηκική Εβραϊκή παράδοση. Ο γόνιμος συγκερασμός των τριών αυτών παραδόσεων έγινε υπό το φώς της πίστης μας στον ενσάρκως αναστηθέντα Χριστό και στην Ορθοδοξία. Από το στενό Ελληνισμό του έθνους περάσαμε στη Ρωμηοσύνη. 

Οι έννοιες Ελληνισμός και Ρωμηοσύνη δεν είναι ταυτόσημες. Ο Ελληνισμός εμπεριέχεται στη Ρωμηοσύνη, αλλά η Ρωμηοσύνη είναι μια πολύ πιο ευρεία έννοια, με οικουμενικές διαστάσεις, ενώ ενέχει και διαφορετικά αιτήματα και προτάγματα. Η Ρωμαίικη ταυτότητα διαμορφώθηκε προοδευτικά τους πρώτους αιώνες μετά Χριστό, έγινε όμως απολύτως διακριτή από τα μέσα του τετάρτου αιώνα και κυρίως μετά το Μεγάλο Κωνσταντίνο, το διάταγμα των Μεδιολάνων περί ανεξιθρησκίας και τη μεταφορά της πρωτεύουσας στη Νέα Ρώμη/Κωνσταντινούπολη. Όπως έχομε σημειώσει και στο παρελθόν, η Ρωμανία (η αυτοκρατορία που λανθασμένα και δολίως επικράτησε να λέγεται Βυζαντινή) με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη, αντιλαμβάνεται πλέον τον εαυτό της ως τη μόνη, ενιαία, αδιαίρετη, οικουμενική, συντεταγμένη χριστιανική πολιτεία επί της γης. Άξονας, ζητούμενο, λόγος ύπαρξης και πρόταγμά της καθίσταται η «σάρκωση του Λόγου», η βίωση της Βασιλείας του Θεού όχι σε μιαν αφηρημένη, ασαφή, ελπιζόμενη, μεταφυσική διάσταση, αλλά εν τοις πράγμασι και στην καθημερινή βιωτή. Το όραμα και ο άξονας αυτός αποτελεί τη νοηματοδότηση της ζωής των Ρωμηών τόσο σε ατομικό όσο και συλλογικό επίπεδο. 

Για 1500 χρόνια, μέχρι περίπου το 1830, το γένος των Ρωμηών, παρά τις όποιες αστοχίες και παλινωδίες του, αγωνίστηκε ελεύθερα και υπερήφανα για την προάσπιση της ιδιοπροσωπίας του. Οι αμέτρητοι αγώνες και οι θυσίες των προγόνων μας ζύμωσαν και ταύτισαν εν πολλοίς το γένος μας με την ιστορική πορεία της Εκκλησίας του ενσάρκως αναστηθέντος Χριστού. Οι Ρωμηοί αγωνίζονταν και θυσίαζαν τη ζωή τους αγαπητικά και υπερήφανα στο όνομα του Χριστού και της Ορθοδοξίας, καταθέτοντας μαρτυρία φωτός στο σκότος του κόσμου τούτου. Έχει μεγάλη σημασία και αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι στο πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδος (Σύνταγμα Επιδαύρου, Ιανουάριος του 1822) ως Έλληνες χαρακτηρίζονται οι κάτοικοι της επικράτειας που «πιστεύουσιν εις Χριστόν». Το Ρωμαίικο σώμα συγκροτούμενο από τους προαπελθόντες, τους συγκαιρινούς και τους ερχόμενους Ρωμηούς κάθε εποχής συμπορεύεται αενάως μαζί με τους Αγίους και την Υπέρμαχο Στρατηγό προς το τέλος (σκοπό και ολοκλήρωση) της ιστορίας. 

Η γνώση του τέλους, η συνύπαρξη και άμεση κοινωνία με τους Αγίους, η ένσαρκη ανάσταση του Χριστού και η διαβεβαίωσή Του ότι «πύλαι Άδου ου κατισχύσουσιν» της Ορθοδοξίας, απετέλεσαν και αποτελούν την πηγή της αλύγιστης αισιοδοξίας και της πίστης του τελικού νικητή, παρά τα όποια ζοφερά επισυμβαινόμενα.  Η Ρωμηοσύνη είναι μια διακριτή και πλήρως αφοριζόμενη από τις άλλες παράδοση. Η Ρωμηοσύνη δεν ανήκει ούτε στη Δύση, ούτε στην Ανατολή. Στην πραγματικότητα, αυτό που χαρακτηρίζομε ως Δύση και ως Ανατολή νοηματοδοτήθηκαν  και οριοθετήθηκαν ως πολιτισμικές οντότητες από τη σύγκρουσή τους με τον προϋπάρχοντα Ρωμαίικο πολιτισμό. Αυτό που έγινε είναι ότι πολλοί λαοί ήρθαν σε επαφή με τη Ρωμανία και τον πολιτισμό της. Πολλοί από αυτούς δέχτηκαν τον πολιτισμό αυτό και με βάση τα δικά τους ιδιαίτερα χαρακτηριστικά διαμόρφωσαν τη δική τους παράδοση, όπως είναι για παράδειγμα η Ρώσικη Παράδοση. Άλλοι όμως λαοί παρότι ήρθαν σε επαφή και γνώρισαν το Ρωμαίικο πολιτισμό επέδειξαν αδυναμία να τον κατανοήσουν και έτσι όχι μόνο δεν τον δέχτηκαν αλλά διαμόρφωσαν δικά τους πολιτισμικά κακέκτυπα, που μέχρι σήμερα αντιμάχονται τον Ρωμαίικο πολιτισμό και βασανίζουν την ανθρωπότητα. 

Στη Δύση οι Φράγκοι και τα άλλα Γερμανικά φύλα, λαοί απολίτιστοι και βάρβαροι, διαμόρφωσαν ένα πολιτισμικό μόρφωμα βασισμένο στην ενστικτώδη αγάπη προς τον εαυτό και το ίδιον συμφέρον. Μετέτρεψαν δε την Εκκλησία του Χριστού στο έκτρωμα της Φράγκικης Εκκλησίας, αυτής δηλαδή που λανθασμένα και κάκιστα αποκαλούμε σήμερα Ρωμαιοκαθολική (καθώς ούτε Ρωμαίικη είναι, αλλά ούτε και καθολική). Η βαρβαρότητα των Γερμανικών φύλων και η διαστρεβλωμένη Φράγκικη Εκκλησία με το πλήθος των διαφοροποιήσεων και αποσχίσεων της (διαμαρτυρία κλ.) διαμόρφωσαν αυτό που ιστορικά αποκαλούμε δυτικό «πολιτισμό». Έναν «πολιτισμό» βασισμένο αποκλειστικά στο συμφέρον, το κέρδος και τον εγωισμό της δύναμης, «πολιτισμό» που έκανε και κάνει τόσους αιώνες την ανθρωπότητα να υποφέρει οικτρά. Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς: το σκοταδισμό του φεουδαλισμού, την καταστροφή της Ρωμανίας το 1204 και τη Φραγκοκρατία, τις Ιερές Εξετάσεις, τον αφανισμό των λαών της Αμερικής, το δουλεμπόριο, την αποικιοκρατία, το ρατσισμό και την παντελή έλλειψη σεβασμού για οτιδήποτε διαφορετικό, τους δύο παγκόσμιους και τους αμέτρητους περιφερικούς πολέμους, την καταστροφή του περιβάλλοντος και την απάνθρωπη ζούγκλα του αχαλίνωτου κορπορατικού καπιταλισμού που ζούμε σήμερα;  Είναι λοιπόν απολύτως σαφές ότι η Ρωμηοσύνη ούτε ανήκε, ούτε ανήκει, ούτε έχει  απολύτως καμία σχέση με αυτό που αποκαλούμε Δύση. 

Η Ρωμηοσύνη όμως δεν έχει επίσης καμία απολύτως σχέση ούτε και με την Ανατολή. Το Ισλάμ παρότι στην αρχή θεωρήθηκε ως μία ακόμα αίρεση του Χριστιανισμού, ουσιαστικά είναι μια απλοϊκή αλλά στυγνή νομολογία, με ισχνότατη έως ανύπαρκτη μεταφυσική και με οδηγό σαρκικά και ηδονιστικά οράματα. Στηριζόμενο στην απλοϊκότητα του, εξαπλώθηκε με τη βία, αιματοκυλίζοντας τον κόσμο. Έκλεψε, λεηλάτησε και αφάνισε τους «απίστους». Οδήγησε δε συνολικά τους ανθρώπους του σε ένα, συνεχιζόμενο ως τις μέρες μας, βαθύτατο σκοταδισμό. Η Ρωμηοσύνη πάλεψε και παλεύει τόσο με την Ανατολή, όσο και με τη Δύση, των οποίων διαχρονικό αίτημα παραμένει ο αφανισμός κάθε διαφορετικού πολιτισμού και ειδικά του Ρωμαίικου πολιτισμού, τον οποίον και καπηλεύτηκαν και διαστρέβλωσαν. Τα τελευταία περίπου 180 χρόνια η κατάσταση έγινε πιο περίπλοκη και δύσκολη, καθώς επήλθε στη Ρωμηοσύνη ένας εσωτερικός αποπροσανατολισμός και μια σύγχυση, που οδήγησαν τη Ρωμηοσύνη σε πολλαπλές ακυρώσεις και το γένος μας στα πρόθυρα της πλήρους διάλυσης που βιώνουμε σήμερα.

*MD, MSc, PhD