Δεν είσαι μόνος - 4ο επεισόδιο: Συνάντηση Ελληνισμού - Χριστιανισμού

Ό,τι θεός ή μη θεός ή το μέσον τι είναι θεός, τι μη θεός και τι είναι ανάμεσά τους; 

Ευριπίδης, Βάκχες 

Μετά την καταδίωξη από το ιουδαϊκό ιερατείο και τους διωγμούς από την ρωμαϊκή εξουσία, η Εκκλησία πορεύεται το δρόμο της στο νέο πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον της εποχής μετά τον Μεγάλο Κωνσταντίνο. Στο πεδίο αυτό συναντάται με τον ελληνικό πολιτισμό και την αρχαία θρησκεία, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί και εξαπλωθεί στον ελληνορωμαϊκό κόσμο του 4ου αιώνα. 

Κοινός τόπος συνάντησης είναι η ελληνική γλώσσα, ως Κοινή γλώσσα των λαών της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής από την Εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Οι Μεγάλοι Πατέρες της εποχής αξιοποιούν τις φιλοσοφικές έννοιες των Ελλήνων στοχαστών, χωρίς να προσλαμβάνουν το θρησκευτικό υπόβαθρο της φιλοσοφίας τους. Οι αρχαιολάτρες φιλόσοφοι και οι στοχαστές, απ’ την άλλη, αντιμετωπίζουν με περιφρόνηση τη νέα πίστη, η οποία ωστόσο ολοένα και περισσότερο κερδίζει έδαφος όχι μόνο ανάμεσα στους απλούς ανθρώπους αλλά και στους μορφωμένους και ευγενείς της εποχής. 

Στην Αθήνα, την πόλη των φιλοσόφων, συναντώνται ως φοιτητές δύο εμβληματικές μορφές αυτής της περιόδου, ο Ελληνολάτρης πρίγκιπας και μετέπειτα αυτοκράτορας Ιουλιανός και ο Βασίλειος, αργότερα επίσκοπος Καισαρείας και μέγας θεολόγος, μαζί με τον αδερφικό του φίλο Γρηγόριο Θεολόγο. Ο Βασίλειος, μαζί με τον Γρηγόριο τον Θεολόγο, θα αντιταχθεί στην προσπάθεια του Ιουλιανού να επαναφέρει την παλιά θρησκεία, ως μέσο για την ανανέωση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η πραγματικότητα θα αποδείξει ότι οι εποχές είχαν αλλάξει και ο σύντομος βίος του Ιουλιανού θα αφήσει την προσπάθεια του για επαναφορά της αρχαίας θρησκείας μετέωρη. 

Η Ιστορία θα δικαιώσει τον Μέγα Βασίλειο, ο οποίος με την περίφημη επιστολή του ΠΡOΣ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ, διαχωρίζει την ελληνική παιδεία από την αρχαία θρησκεία, ανοίγοντας τον δρόμο για την πολύ γόνιμη συνάντηση Χριστιανισμού-Ελληνισμού. 

Όσοι στα συγγράμματα των αρχαίων Ελλήνων δεν αναζητούν μονάχα την ηδύτητα και την χάρη του λόγου μπορούν να αποκομίσουν και κάποια ωφέλεια για την ψυχή. Και όπως κόβοντας το τριαντάφυλλο, αποφεύγουμε τα αγκάθια της τριανταφυλλιάς, έτσι και από τα κείμενα αυτά θα πάρουμε ό,τι είναι χρήσιμο και θα προφυλάξουμε τον εαυτό μας από ό,τι είναι επιζήμιο. 

 Απόσπασμα από την επιστολή προς νέους, 

Μέγας Βασίλειος 

ΠΗΓΗ: http://deneisaimonos.gr/den-ise-monos-sinantisi-ellinismou-christianismou.html