Ομιλία κ. Α. Μπλάνου στην ημερίδα ιστορίας: Τα διδάγματα των Ηρώων του ’21 σήμερα

Τα διδάγματα των Ηρώων του ’21 σήμερα

Πρόλογος

Το 1821 αποτελεί τη κορύφωση της ιστορικής πορείας του Ελληνικού Έθνους , κι αυτό γιατί η γενιά του ‘21 υπερέβαλε όλες τις γενιές της Φυλής μας:

Ας αναλογιστούμε, όμως: Πώς έφτασαν, οι πρόγονοί μας αυτοί, στον ξεσηκωμό για την Εθνική Παλιγγενεσία; Ποιές ήταν οι αφετηρίες τους; Για ποιά πράγματα αγωνίστηκαν; και τί κέρδισαν; Είχαν εθνική συνείδηση; Ή μήπως την απέκτησαν εκ των υστέρων, κατασκευασμένη σε «εργαστήρια Ιστορίας»; Σας προτρέπω, μέσα από την σύντομη αυτή παρέμβασή μου, να εξετάσουμε μαζί την περίοδο του 1821, όχι ως μια απλή θύμηση των γεγονότων αλλά πρωτίστως για να αντλήσουμε διδάγματα μπροστά στο μεγαλείο των αγωνιστών και τη θυσία των ηρωικών νεκρών που ξανάφεραν  τη λευτεριά στη χώρα που τη γέννησε και βεβαίως για να συνειδητοποιήσουμε ως νεοέλληνες την βαριά κληρονομιά που μας παρέδωσαν.

Κύριο μέρος

       Επειδή την πραγματική ιστορία του ’21 την έγραψαν  οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές του, ας δώσουμε πρώτα τον λόγο στον Γέρο του Μωριά:

            «…Όταν αποφασήσαμε να κάμομε την Επανάσταση, δεν εσυλογισθήκαμε, ούτε πόσοι είμεθα, ούτε πως δεν έχομε άρματα, ούτε ότι οι Τούρκοι εβαστούσαν τα κάστρα και τας πόλεις, ούτε κανένας φρόνιμος μας είπε: «Που πάτε εδώ να πολεμήσετε με σιταροκάραβα βατσέλα;», αλλά , ως μία βροχή, έπεσε σε όλους μας η επιθυμία της ελευθερίας μας, και όλοι, και οι κληρικοί, και οι προεστοί, και οι καπεταναίοι, και οι πεπαιδευμένοι, και οι έμποροι, μικροί και μεγάλοι, όλοι εσυμφωνήσαμε εις αυτό το σκοπό και εκάμαμε την Επανάσταση…» Θεόδωρος Κολοκοτρώνης  Πνύκα 1838

       Η εθνεγερσία του 1821 ήταν λοιπόν η ένοπλη εξέγερση ενός ολόκληρου λαού για την απόκτηση της ελευθερίας του από έναν βάρβαρο κατακτητή στον οποίο ήταν υπόδουλος για 400 ολόκληρα χρόνια χωρίς ποτέ όμως να σβήσει η επαναστατική φλόγα του. Η ελπίδα  και η πίστη για την απελευθέρωση έμειναν κρυμμένες στα στήθη του. Έγιναν τραγούδι και ύμνος, που τον έψελναν σιγανά τα χείλη του ραγιά στην Παναγία:

            " Σώπασε Κυρά Δέσποινα και μη πολύ δακρύζεις,

            πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά μας θα 'ναι ".

      Έγιναν δύναμη που δυνάμωνε το σκλάβο Έλληνα και τον έκανε να ξεσηκώνεται κατά καιρούς και να κτυπά τον δυνάστη.

       Αυτό το επιβεβαιώνει και πάλι ο πρωτεργάτης της εθνεγερσίας του 1821, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, στα απομνημονεύματά του, αναφερόμενος στην αιώνια προσπάθεια των Ελλήνων για Ελευθερία, με τα παρακάτω:

             «… Εμείς ποτέ δεν υποκύψαμε, δεν κάναμε συνθήκη με τον Τούρκο (εννοώντας την άρνηση του να παραδοθεί και τον ηρωικό θάνατο του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου), στρατός μας τα παλικάρια μας, που ανέκαθεν πολεμούσαν τον Τούρκο και κάστρα  μας τα βουνά». 

      Οι δάσκαλοι του γένους και οι απλοί μορφωμένοι,  από τον Εθναπόστολο Αγ. Κοσμά τον Αιτωλό,  μέχρι τον απλό Παπά του χωριού και τον Καλόγερο, που δίδαξαν τα Ελληνικά γράμματα στο Κρυφό σχολειό, τόνωσαν το Εθνικό φρόνημα και προτρέπανε το λαό να επαναστατήσει για να διώξει τον ξένο δυνάστη.

  «Ως πότε παλληκάρια, να ζούμεν στα στενά

            μονάχοι σαν λιοντάρια στις ράχες στα βουνά

            Καλλιό ’ ναι μιάς ώρας ελεύθερη ζωή

            Παρά σαράντα χρόνια, σκλαβιά και φυλακή»

        Και ο λαός ξεσηκωνόταν σε κάθε ευκαιρία. Τέτοιες εξεγέρσεις μικρές και μεγάλες έγιναν πολλές. Ξεπέρασαν τις 150, χωρίς όμως να φέρουν το " ποθούμενο".  Έτσι οι Έλληνες συνέχισαν για 368 χρόνια να δοκιμάζουν την καταπίεση και τη σκληρότητα του Ασιάτη κατακτητή, που εκδηλωνόταν με σφαγές, αρπαγές και καταστροφές, με βίαιο εξισλαμισμό, παιδομάζωμα, φορολογίες και άλλες βίαιες πράξεις.

        Ένα μέρος από τις αποτυχίες των Ελλήνων προήλθε και από την εγκατάλειψη των ξένων και ισχυρών της εποχής. Οι Έλληνες έδιδαν πίστη στις υποσχέσεις τους, ενώ αυτοί επεδίωκαν μόνο το συμφέρον τους και εγκατέλειπαν τους Έλληνες μετά τις πρώτες αποτυχίες.

        Έπειτα από πολλές τέτοιες δοκιμασίες οι Έλληνες αποφάσισαν να στηριχθούν  στις δικές τους μόνο δυνάμεις, για να πετύχουν την απελευθέρωση. Με τις συντονισμένες προσπάθειες της "Φιλικής  Εταιρείας, οργανώθηκε το Έθνος για την τελική αναμέτρηση με το δυνάστη. 

         Οι Έλληνες άρχισαν τον πόλεμο του 1821 ολιγάριθμοι και σχεδόν άοπλοι, χωρίς οργανωμένο και πειθαρχημένο Στρατό. Ήταν υποχρεωμένοι να πολεμήσουν εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που διέθετε πολυάριθμο και άρτια εξοπλισμένο Στρατό. Η ιδέα του χρέους όμως εμψύχωσε και δυνάμωσε τους Έλληνες ώστε να υπερισχύσουν των Τούρκων όπως άλλοτε οι Μαραθωνομάχοι και οι Σαλαμινομάχοι  υπερίσχυσαν των Περσών.

         Το καριοφίλι και το γιαταγάνι του Κλέφτη και του Αρματολού ενωμένα, σπάνε την αλυσίδα της σκλαβιάς. Ξεπετάγονται τότε πίσω απ’ τα ταμπούρια ο Παπαφλέσσας, ο Γέρος του Μωριά, και ο Καραϊσκάκης .

         Μπαρουτοκναπνισμένοι καπετανέοι πέρα στη θάλασσα, οι Μπούμπουλίνα, ο Κανάρης, ο Μιαούλης και πιο πάνω οι Μακεδόνες Φαρμάκης, Ολύμπιος, Κασομούλης, Καρατάσσιος. 

         Η Μαντώ Μαυρογένους, ο Μάρκος Μπότσαρης και χιλιάδες άλλες ηρωικές μορφές, συνέθεσαν τον εθνικό μας πίνακα.

         Ο αγώνας του 1821 ήταν λοιπόν καθολικός. Δεν ήταν έργο των ολίγων, μια τάξης ή μιας κοινωνικής ομάδας. Ήταν έργο όλων των Ελλήνων και όλων των περιοχών, πλουσίων και πτωχών, μορφωμένων και αγράμμάτων. Ήταν αγώνας υπέρ βωμών και εστιών  " για του Χριστού την πίστη την Αγία και της Πατρίδας την Ελευθερία ". Ήταν αγώνας για το "ποθούμενο".

     Σε όλα τα μέρη της Ελλάδας, Στερεά Ελλάδα, Εύβοια Θεσσαλία, Ήπειρο, Μακεδονία, Κρήτη και άλλα νησιά οι Έλληνες ξεσηκώθηκαν και αγωνίζονταν για τη λευτεριά τους. Είναι γενικός ο ξεσηκωμός και παρά την κατά κράτος ήττα του Υψηλάντη, δυο μήνες αργότερα, η είδηση δεν κατέβαλε τους Έλληνες αλλά με περισσότερο πείσμα συνέχισαν τον υπέρ πάντων αγώνα.

       H θυσία του Διάκου στις 22 Απριλίου 1821, το Χάνι της Γραβιάς στις  8 Μαίου 1821, η κατάληψη της Τρίπολης στις 23 Σεπτεμβρίου 1821 και η καταστροφή της Στρατιάς του Δράμαλη στα Δερβενάκια στις 26 Ιουλίου 1822 αποτέλεσαν γεγονότα, που εδραίωσαν την πίστη στη δύναμη των Ελλήνων και χαλύβδωσαν την θέληση για τη λευτεριά .

       Όταν ο Μακρυγιάννης και 200 Έλληνες, αποφάσισαν αργότερα να αντισταθούν κατά του τακτικού στρατού του Ιμπραήμ στους Μύλους, έτυχε να ναυλοχεί στη περιοχή τμήμα του Γαλλικού στόλου, υπό το ναύαρχο Δεριγνί και διηγείται ο Μακρυγιάννης  στα απομνημονεύματά του: 

                    «’Ήρθε ο Ντερνίς να με ιδεί. Μου λέγει, τι κάνεις αυτού, οι θέσεις είναι αδύνατες. Του λέγω, είναι όμως δυνατός ο Θεός, όπου μας προστατεύει. Καν είμαστε ολίγοι, παρηγοριόμαστε με έναν  τρόπο, ότι η τύχη μας έχει τους Έλληνες πάντα ολίγους. Ότι αρχή και τέλος, παλαιόθεν έως τώρα, όλα τα θεριά πολεμούν να μας φάνε και δεν μπορούνε. Τρώνε από μας και μένει και μαγιά. Και οι ολίγοι αποφασίζουν να πεθάνουν….. και όταν το κάμουν, λίγες φορές χάνουν και πολλές κερδίζουν».

       Εκτός από τις επιτυχίες υπήρξαν  όμως και αποτυχίες και μεγάλες καταστροφές. Η καταστροφή της Χίου στις 31 Μαρτίου 1822 η συντριβή των Ελλήνων στη μάχη του Πέτα της Ηπείρου στις 4 Ιουλίου 1822, η δυσμενής εξέλιξη της επανάστασης στη Μακεδονία μετά από τις πρώτες επιτυχίες και άλλες παρόμοιες περιπτώσεις στη ξηρά και τη θάλασσα αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα.

      Από τις αποτυχίες και τις καταστροφές αυτές, άλλες οφείλονταν στη συντριπτική υπεροχή  του εχθρού και άλλες  στα σφάλματα ή τις διενέξεις μεταξύ των Ελλήνων, που δυστυχώς φούντωναν σε κάθε απομάκρυνση του εθνικού κινδύνου.

      Από το πρώτο χρόνο της Επανάστασης οι Πελοποννήσιοι ιδρύουν με ψήφισμά τους τη Γερουσία των Καλτετζών, οι Αιτωλονακαρνάνες τη Γερουσία  της Δυτικής Ελλάδας και οι Στερεοελλαδίτες τον Άρειο Πάγο της Ανατολικής Ελλάδας.

      Για κάποιο διάστημα το 1823 η Ελλάδα είχε δυο κυβερνήσεις έτοιμες για αλληλοσπαραγμό. Παρόμοια διαμάχη το 1824 οδήγησε στη φυλάκιση του Κολοκοτρώνη, τον οποίο αναγκάστηκαν να αποφυλακίσουν το 1825 για να αντιμετωπίσει την απειλή του Ιμπραήμ. Αποκορύφωμα υπήρξε η ξενοκίνητη δολοφονία του πρώτου κυβερνήτη Ι. Καποδίστρια που έμελε να σημαδέψει την νεώτερη πορεία και ιστορία μας.

        Ευτυχώς όμως " ο Θεός είχε υπογράψει τη λευτεριά της Ελλάδας και δεν επήρε πίσω την υπογραφή του", όπως έλεγε ο Γέρος του Μωριά. Ο Έλληνας είχε πάρει την απόφασή του. "Ελευθερία ή θάνατος". Το πλείστο των Ελλήνων, είτε πλούσιοι ήταν, είτε φτωχοί, μορφωμένοι ή αμόρφωτοι, ήταν γνήσιοι αγωνιστές. Ο αγώνας για του Χριστού τη πίστη την Αγία και της Πατρίδας την ελευθερία είχε φουντώσει σε όλη την Ελλάδα και δεν ήταν εύκολο να καταπνιγεί.

       Παράλληλα οι ωμότητες των Τούρκων,  η πυρπόληση της ναυαρχίδας των Τούρκων στη Χίο, η καταστροφή  των Ψαρών, η ηρωική αντίσταση στο Μεσολόγγι και πολλά άλλα παρόμοια γεγονότα προκάλεσαν τη συμπάθεια των λαών της Ευρώπης πράγμα που ανάγκασε τους ηγέτες τους να υποστηρίξουν την απελευθέρωση της Ελλάδας.

         Η Ελληνική Επανάσταση δεν έγινε λοιπόν κάτω από κανένα ιδεολογικό πρόσταγμα για κοινωνική ανατροπή ούτε για τις οικονομικές επιδιώξεις της καταπιεσμένης εργατικής ή αγροτικής τάξης αλλά Υπέρ Πίστεως και Πατρίδος και για χάρη του οράματος της αναγέννησης του Ελληνικού Έθνους. Δεν μπορεί να γίνει δεκτό το επιχείρημα, ότι ο Διαφωτισμός και κυρίως η Γαλλική Επανάσταση του 1789 γέννησαν το 1821, παρά μόνο η συμβολή τους στην επιτάχυνση των ρυθμών στο χώρο της αστικής τάξης. Ο λαός μας, στην πλατειά βάση του (αγροτοκτηνοτροφικός κόσμος), δεν συμβιβάστηκε ποτέ με την κατάσταση της δουλείας, ούτε έχασε ποτέ την εθνική συνείδηση και ενότητά του. Οι ήρωες της Αλαμάνας Επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας και Αθανάσιος Διάκος στην επαναστατική τους προκήρυξη τους δηλώνουν:

                   << αγωνιζόμεθα για τον Χριστό και τον Λεωνίδα>> .

         Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, από το Ιάσιο, στις 24 Φεβρουαρίου του 1821, απαντά στα παραπάνω ερωτήματα  περί εθνικής συνείδησης, με τούτα τα λόγια:

                   «…Ας καλέσουμε, ανδρείοι και μεγαλόψυχοι Έλληνες, την ελευθερία, στη γη της Ελλάδος! Ας πολεμήσουμε, στους τάφους των πατέρων μας, οι οποίοι, για να μας αφήσουν ελευθέρους, πολέμησαν και πέθαναν εκεί. …Το αίμα των τυράννων, δεν είναι δεκτό, στη σκιά του Θηβαίου Επαμεινώνδα, του Αθηναίου Θρασύβουλου… Στα όπλα, λοιπόν, η Πατρίδα, μας προσκαλεί!»

          Επίσης στις 28 Ιουνίου, του 1821, ο Μάρκος Μπότσαρης κι ο Κίτσος Τζαβέλας, σε προκήρυξη τους, προς τους κατοίκους της Πάργας, διακηρύσσουν:

                   «Είμεθα Έλληνες, πιστοί στον όρκο μας, σταθεροί στην απόφαση μας, και με το Σταυρό μπροστά, και τα όπλα στα χέρια, προτιμάμε να κατεβούμε στους τάφους, χριστιανοί και  ελεύθεροι, παρά να ζήσουμε σκλάβοι, χωρίς θρησκεία, χωρίς  πατρίδα, χωρίς τιμή»!

         Είναι λοιπόν ηλίου φαεινότερον ότι η γενιά του ‘21 δεν περίμενε καμία επανάσταση για να ανακαλύψει ότι ανήκει σε ένα Έθνος με βαθιές ιστορικές ρίζες γιατί πολύ απλά είχε βαθειά συνείδηση της εθνικής του ταυτότητας. Ο Ρήγας Φεραίος στα επαναστατικά κείμενά του κάνει συνεχή επίκληση στο ελληνικό έθνος, την ελληνική πατρίδα, τον ελληνικό λαό και την ελληνική γλώσσα στην οποία θα γράφονται οι νόμοι του νέου κράτους. Το ίδιο και ο Αδαμάντιος Κοραής, εμπνευσμένος από τον μέγα δάσκαλο Αριστοτέλη. Οι Φιλικοί επίσης αναγγέλλουν την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης στους συμπατριώτες τους ως εξής:

                       «Φίλοι και αδελφοί Έλληνες πατριώτες. Αύριο εις Ιάσιον υψώνεται η Σημαία της Ελευθερίας της πατρίδος μας παρά του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Νέοι τρέξατε, πλούσιοι βοηθήσατε, γέροντες παρακινήσατε. Η Ελλάς, η δυστυχισμένη Πατρίς μας κράζει να την ελευθερώσωμεν».

        Όλοι αυτοί οι θαυμαστοί άνθρωποι θεωρούσαν ότι ανήκουν σε ένα έθνος με ιστορία και παραδόσεις, πίστευαν στην ενότητα και την διαχρονική ύπαρξη του έθνους αυτού, και ήταν έτοιμοι να θυσιαστούν για να το δουν ελεύθερο.

    

      

Διδάγματα

         Η Επανάσταση του 1821 είναι το σπουδαιότερο γεγονός στην Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας και παράλληλα είναι ένα γεγονός παγκοσμίου σημασίας διότι υπήρξε η πρώτη Εθνική Επανάσταση, για την ανεξαρτησία ενός υπόδουλου Έθνους, που παραδειγμάτισε και άλλους υπόδουλους λαούς.

Δεν πρέπει λοιπόν να λησμονούμε ποτέ, οι σημερινοί Έλληνες,  ότι οφείλουμε την Ελευθερία, την Εθνική μας υπόσταση και υπερηφάνεια, την πρόοδο και την ευημερία μας στους αγώνες και τις θυσίες των αγωνιστών του 1821.

Χάρη στη ζωτικότητα της φυλής, το Ελληνικό Έθνος διατήρησε την Εθνική του συνείδηση περί  κοινής καταγωγής και γλώσσας και την πίστη του στη Χριστιανική Θρησκεία καθ' όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Ο Έλληνας δεν αφομοιώθηκε από άλλους λαούς, αντίθετα λίγες ξένες ομάδες που μετανάστευσαν στον Ελληνικό χώρο αφομοιώθηκαν και εξελληνίσθηκαν.

Οι ιδέες της ελευθερίας του Έθνους, του κοινοτισμού  και της άμεσης Δημοκρατίας ενέπνεαν τους αγωνιστές του  21. Τους ένωναν οι θρησκευτικές πεποιθήσεις, οι παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα τους. Δυστυχώς όμως μεσολαβούσαν συχνά και τα στοιχεία, που τους χώριζαν. Οι ξένες επιρροές, οι εγωισμοί και τα μικροσυμφέροντα δίχαζαν πολλές φορές τους Έλληνες και βοηθούσαν τον εχθρό. Έτσι " η διχόνοια η δολερή" όπως την ονόμασε ο ποιητής λίγο έλειψε να φέρει την καταστροφή και να οδηγήσει σε αποτυχία την επανάσταση.

 Όλα αυτά μας αποδεικνύουν ότι η γενιά του 1821 είχε όλες τις πανάρχαιες αρετές και αδυναμίες της φυλής μας. Αγωνιζόταν για να κτίσει, αλλά από την άλλη πλευρά γκρέμιζε μερικές φορές.  Όπως όμως συνήθως συμβαίνει με τους Έλληνες, το κτίσιμο ήταν περισσότερο από το γκρέμισμα και έτσι έκτισαν την καινούργια Ελλάδα.

           Τα Έθνη για να επιβιώσουν, πρέπει να έχουν πάνω απ΄όλα ιστορική μνήμη. Δίχως αυτήν, ένας λαός οδηγείται, με μαθηματική ακρίβεια στην αλλοίωση των βασικών γνωρισμάτων της ταυτότητάς του, στην μη συνειδητοποίηση της σημαντικότητας του Έθνους του, στην ενδεχόμενη αφομοίωσή του από αλλόφυλα πληθυσμιακά σύνολα και, αναπόφευκτα, στην εξαφάνισή του.

Επίλογος

            Είναι  αναγκαίο να μην περιοριζόμαστε κάθε χρόνο μόνο σε επετειακούς εορτασμούς  για την 25η Μαρτίου 1821 και τους ήρωες της εθνεγερσίας  που μας ελευθέρωσαν από τον τούρκικο ζυγό, αλλά να έχουμε πρωτίστως συναίσθηση του χρέους μας να κρατήσαμε αυτά που μας παράδωσαν.  Άς τους υποσχεθούμε λοιπόν ότι είμαστε έτοιμοι και στο μέλλον να υποστούμε κάθε θυσία για να υπερασπιστούμε τα όσια και τα ιερά της φυλής και να διατηρήσουμε κάθε σπιθαμή του Ελληνικού χώρου. Παράλληλα  να αντλούμε κυρίως αυτογνωσία  από τα διδάγματα τους όπως η συνείδηση της ταυτότητας και η διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και παράδοσης. Να καταπολεμήσουμε τη διχόνοια κάνοντας πράξη την ομόνοια, την ενότητα και την αδερφοσύνη. Μόνο έτσι μπορούμε να αποκτήσουμε πείρα για να δημιουργήσουμε ένα καλύτερο μέλλον για τον Τόπο μας αλλά και να αντιμετωπίσουμε τις νέες προκλήσεις και να οδηγήσουμε την Ελλάδα ξανά στην πρόοδο και την ευημερία .

      

         

         Αυτό το τόσο ξεχωριστό γεγονός της νεώτερης ιστορίας μας αλλά και της ευρωπαϊκής, πρέπει να μας παραδειγματίζει, ιδιαίτερα στα πλαίσια της σημερινής  κρίσης. Μιας κρίσης η οποία δεν είναι απλώς οικονομική, αλλά ακόμα βαθύτερα, είναι κρίση αξιών και ταυτότητας, μιας και τα πάντα στη σημερινή εποχή έχουν αποδομηθεί.

         Να προχωρήσουμε ενωμένοι, με σχέδιο και όραμα, να χτίσουμε μιαν άλλη Παιδεία και μιαν άλλη Πολιτεία με θεμέλιο την αλήθεια, την ιστορική και πολιτιστική μας ρωμαίϊκη κληρονομιά  και να ταχθούμε σθεναρά απέναντι σε όλους αυτούς που καλλιεργούν την πνευματική σύγχυση, που μας αποκόπτουν μεθοδικά από τις ρίζες μας, δηλ. τους εθνομηδενιστές καθώς και τους ντόπιους και ξένους υπαλλήλους της «νέας τάξης» και βιαστές της ψυχής του Λαού μας!

                   Ο π. Γεώργιος Μεταλληνός έγραψε σε πρόσφατο άρθρο του:   << Ἡ Χώρα μας δεν μπορεῖ νά ἐξέλθει ἀπό τό οἰκονομικό τέλμα καί τήν πολιτική ἀσυδοσία, χωρίςἀνθρώπους πίστεως καί μετανοίας, βαδίζοντες στά ἴχνη τῶν Ἁγίων μας. Ὅπως καί στήν μακρόσυρτη δουλεία τῆς Τουρκοκρατίας, ἡ λύση ἔρχεται ἀπό τήν πλατειά λαϊκή βάση, τή ζυμωμένη μέσα στην ἑλληνορθόδοξη παράδοση τοῦ Ἔθνους. Καίἐπειδή αὐτή μπορεῖ μέν νά περιορίζεται, ἀλλά δέν χάνεται ποτέ, δέν χάνεται καί ἡἐλπίδα τῆς ἀνάστασης, φορεύς τῆς ὁποίας εἶναι ἡ «μαγιά» τοῦ Μακρυγιάννη>>.

         Αν πράγματι, λοιπόν, τα ινδάλματα μας είναι, ο Κολοκοτρώνης, ο Καραϊσκάκης, ο Ανδρούτσος, ο Τζαβέλας, ο Μακρυγιάννης, ο Μπότσαρης, ο Καπετάν Μελέτης και ο Άγιος της πολιτικής Ιωάννης Καποδίστριας,  ας κάνουμε πράξη τις επιταγές τους! Ας διδαχτούμε, και από τα κατορθώματά τους, αλλά και από τα λάθη τους!

Επιμέλεια Ανδρέας Π. Μπλάνος
Υ.Γ.
Αντλήθηκαν στοιχεία απο ανοικτές πηγές όπως το διαδίκτυο

http://dardiza.blogspot.gr