Ποιοι ήταν οι "αδελφοί" του Κυρίου;

    

Πέντε πρό­σω­πα χα­ρα­κτη­ρί­ζον­ται στα Ευ­αγ­γέ­λια ως α­δελ­φοί του Κυ­ρί­ου. Τα ο­νό­μα­τά τους εί­ναι Ι­ά­κω­βος (μεγάλος και μικρός), Ι­ω­σής, Ι­ού­δας και Σί­μων (Ματθ. 13, 55. Μαρκ. 6, 3). Ως προς τη σχέ­ση τους με τον Χρι­στό δι­α­τυ­πώ­θη­καν συ­νο­λι­κά ο­κτώ α­πό­ψεις που σχε­τί­ζον­ται ά­με­σα με το α­ει­πάρ­θε­νον της Θε­ο­τό­κου. Έ­ξι α­πό αυ­τές το προ­ϋ­πο­θέ­τουν, ε­νώ δύ­ο (μί­α αρ­χαί­α και μί­α νεώτερη) το α­πορ­ρί­πτουν. Οι α­πό­ψεις αυ­τές εί­ναι οι ε­ξής:

α. Οι  α­δελ­φοί του Κυ­ρί­ου εί­ναι τέ­κνα του Ι­ω­σήφ και της Θε­ο­τό­κου, οι ο­ποί­οι με­τά την υπερ­φυ­σι­κή Του γέν­νη­ση έ­ζη­σαν τον συ­νή­θη έγ­γα­μο βί­ο. Συ­νε­πώς, οι α­δελ­φοί του Κυ­ρί­ου εί­ναι φυ­σι­κοί ο­μο­μή­τριοι α­δελ­φοί Του, που α­πό την ι­ου­δα­ϊ­κή κοι­νω­νί­α ε­θε­ω­ρούν­το και ο­μο­πά­τριοι α­δελ­φοί Του. Την ά­πο­ψη αυ­τή α­πο­δέ­χε­ται ο Τερ­τυλ­λια­νός.

β. Οι α­δελ­φοί του Κυ­ρί­ου εί­ναι τέ­κνα του Ι­ω­σήφ α­πό τον πρώ­το του γά­μο. Η ά­πο­ψη προ­έρ­χε­ται α­πό α­πό­κρυ­φα Ευ­αγ­γέ­λια και ε­πι­κρά­τη­σε στην α­να­το­λι­κή πα­ρά­δο­ση. Συ­νε­πώς, οι α­δελ­φοί του Κυ­ρί­ου δεν έ­χουν φυ­σι­κή συγ­γέ­νεια με Αυ­τόν. Ο­νο­μά­ζον­ται έ­τσι, για­τί ο Χρι­στός ε­θε­ω­ρεί­το α­πό την ι­ου­δα­ϊ­κή κοι­νω­νί­α τηςε­πο­χής Του γιος του Ι­ω­σήφ και κα­τά λο­γι­κή συ­νέ­πεια ο­μο­πά­τριος α­δελ­φός τωνπαι­δι­ών που εί­χε α­πο­κτή­σει ο Ι­ω­σήφ α­πό τον πρώ­το του γά­μο. Α­πό τους αρ­χαί­ους συγ­γρα­φείς την ά­πο­ψη αυ­τή α­πο­δέ­χον­ται οι Κλή­μης Α­λε­ξαν­δρέας, Ω­ρι­γέ­νης, Γρη­γό­ριος Νύσ­σης, Ε­πι­φά­νιος Κύ­πρου, Κύ­ριλ­λος Α­λε­ξαν­δρεί­ας,Ευ­θύ­μιος Ζυ­γα­βη­νός, Ι­λά­ριος Πι­κτα­βί­ου, Αμ­βρό­σιος Με­δι­ο­λά­νων κ.ά.

γ. Οι  α­δελ­φοί του Κυ­ρί­ου εί­ναι πρώ­τοι ε­ξά­δελ­φοί Του και παι­διά «… της α­δελ­φής της μη­τρός αυ­τού, Μα­ρί­ας της του Κλω­πά …» (Ι­ω­αν. 19, 25) «… της του Ι­α­κώ­βου του μι­κρού και Ι­ω­σή μη­τρός …» (Μαρκ. 15, 40). 

Η λέ­ξη «α­δελ­φός» και «α­δελ­φή» στην ελ­λη­νι­κή γλώσ­σα μέ­χρι τα τέ­λη του Α΄μ.Χ. αι­ώ­να δεν α­πο­δί­δε­ται μό­νο στους φυ­σι­κούς ή ε­τε­ρο­θα­λείς α­δελ­φούς, αλ­λά και σε αν­θρώ­πους που συν­δέ­ον­ται με ευ­ρύ­τε­ρη συγ­γέ­νεια αί­μα­τος. Η διάκρισηγια πα­ρά­δειγ­μα αδελφού και εξάδελφου ει­σά­γε­ται στα τέ­λη του Α΄ μ.Χ. αι­ώ­να. Τησυ­ναν­τά­με στα έρ­γα του Ι­ώ­ση­που, ε­νώ ο ε­θνι­κός λε­ξι­κο­γρά­φος Φρύ­νι­χος λί­γοαρ­γό­τε­ρα κα­ταγ­γέ­λει την ει­σα­γω­γή της ως α­πα­ρά­δε­κτο νε­ο­λο­γι­σμό. Συ­νε­πώςεδώ η λέ­ξη «ἀ­δελ­φὴ» μπο­ρεί να δη­λώ­νει την πρώ­τη και τη δεύ­τε­ρη ε­ξα­δέλ­φη, τηθεί­α, ή α­κό­μη και τη συν­νυ­φά­δα της Θε­ο­τό­κου, α­φού δύ­ο γυ­ναί­κες που παν­τρεύ­ον­ται δύ­ο α­δελ­φούς ε­θε­ω­ρούν­το α­πό την ι­ου­δα­ϊ­κή κοι­νω­νί­α α­δελ­φές. Α­πό τη συ­νω­νυ­μί­α πάν­τως των δύ­ο γυ­ναι­κών συ­νά­γε­ται ό­τι δεν πρό­κει­ται για φυ­σι­κή ἀ­δελ­φή της Θε­ο­τό­κου, α­φού δεν μπο­ρεί δύ­ο φυ­σι­κές ἀ­δελ­φές να έ­χουν το ί­διο ό­νο­μα. Ως προς τη σχέ­ση της με τον Κλω­πά η α­δελ­φή της Θε­ο­τό­κου άλ­λο­τε θε­ω­ρεί­ται σύ­ζυ­γος και άλ­λο­τε κό­ρη του. 

Και η ά­πο­ψη αυ­τή προ­έρ­χε­ται α­πό συ­ρια­κά α­πό­κρυ­φα, α­να­πτύ­χθη­κε στη Δύ­ση α­πό τον Ι­ε­ρώ­νυ­μο και μέ­σῳ αυ­τού πέ­ρα­σε στους πε­ρισ­σό­τε­ρους δυ­τι­κούς συγ­γρα­φείς. Δεν εί­ναι τυ­χαί­ο, το ό­τι οι υ­πο­στη­ρι­κτές της ταυ­τί­ζουν τους α­δελ­φούς του Κυ­ρί­ου Ι­ά­κω­βο και Ι­ού­δα με τους ο­μώ­νυ­μους μα­θη­τές Του, Ι­ά­κω­βο του Αλ­φαί­ου και Ι­ού­δα Ι­α­κώ­βου.

δ. Πα­ραλ­λα­γή της ά­πο­ψης αυ­τής υ­πο­στη­ρί­ζει ο Θε­ο­δώ­ρη­τος. Κατ᾽ αυ­τόν οι α­δελ­φοί του Κυ­ρί­ου εί­ναι πρώ­τοι ε­ξά­δελ­φοί Του και παι­διά «… της α­δελ­φής της μη­τρός αυ­τού, Μα­ρί­ας της του Κλω­πά …­», αλ­λά δεν ταυ­τί­ζον­ται με τους ο­μώ­νυ­μους μα­θη­τές Του.

ε. Οι α­δελ­φοί του Κυ­ρί­ου εί­ναι φυ­σι­κά τέ­κνα του Ι­ω­σήφ και νο­μι­κά τέ­κνα του α­δελ­φού του Κλω­πά, ο ο­ποί­ος νυμ­φεύ­τη­κε την α­να­φε­ρό­με­νη στο Κα­τά Ι­ω­άν­νην«… Μα­ρί­αν την του Κλω­πά …» και πέ­θα­νε ά­τε­κνος. Συ­νε­πώς, οι α­δελ­φοί τουΚυ­ρί­ου δεν έ­χουν πραγ­μα­τι­κή συγ­γέ­νεια με Αυ­τόν. Ο­νο­μά­ζον­ται έ­τσι, διό­τι ο Χρι­στός ε­θε­ω­ρεί­το α­πό την ι­ου­δα­ϊ­κή κοι­νω­νί­α της ε­πο­χής Του γιός του Ι­ω­σήφ και κα­τά λο­γι­κή συ­νέ­πεια φυ­σι­κός ο­μο­πά­τριος α­δελ­φός και νο­μι­κός πρώ­τος ε­ξά­δελ­φος των παι­δι­ών που α­πέ­κτη­σε ο Ι­ω­σήφ α­πό τη σύ­ζυ­γο του νε­κρού α­δελ­φού του. Την ά­πο­ψη αυ­τή α­πο­δέ­χε­ται ο Θε­ο­φύ­λα­κτος.

στ. Μια νε­ώ­τε­ρη ά­πο­ψη υ­πο­στη­ρί­ζει ό­τι οι δύ­ο α­δελ­φοί, Ι­ω­σήφ και Κλω­πάς,νυμ­φεύ­τη­καν δύ­ο δι­α­φο­ρε­τι­κές γυ­ναί­κες με το ό­νο­μα Μα­ρί­α καὶ ἀπέκτησαν τέσ­σε­ρις γιους ο κα­θέ­νας, στους ο­ποί­ους έ­δω­σαν τα ί­δια ο­νό­μα­τα. Συ­νε­πώς, οι  α­δελ­φοί του Κυ­ρί­ου εί­ναι συ­νο­λι­κά ο­κτώ άν­δρες, εκ των ο­ποί­ων τέσ­σε­ρις εί­ναι φυ­σι­κοί ο­μο­μή­τριοι α­δελ­φοί Του, που ε­θε­ω­ρούν­το α­πό την ι­ου­δα­ϊ­κή κοι­νω­νί­α και ο­μο­πά­τριοι α­δελ­φοί Του, ε­νώ οι άλ­λοι τέσ­σε­ρις δεν έχουν συγ­γέ­νεια με Αυ­τόν, αλ­λά ε­θε­ω­ρούν­το α­πό την ι­ου­δα­ϊ­κή κοι­νω­νί­α πρώ­τοι ε­ξά­δελ­φοί Του. Την ά­πο­ψη αυ­τή υ­πο­στή­ρι­ξε ο H­o­f­m­a­nn και οι α­κό­λου­θοί του.

ζ. Α­ξι­ο­ση­μεί­ω­τη εί­ναι η α­πο­δι­δό­με­νη στον Σ. Σάκ­κο ά­πο­ψη. Σύμ­φω­να με αυ­τήν, οι  α­δελ­φοί του Κυ­ρί­ου εί­ναι πέν­τε συ­νο­λι­κά άν­δρες, που γεν­νή­θη­καν α­πό δύ­ο α­δελ­φούς, τον Ι­ω­σήφ και τον Κλω­πά. Ο Ι­ω­σήφ α­πέ­κτη­σε α­πό τον πρώ­το τουγά­μο δύ­ο γιούς, τους α­δελ­φό­θε­ους Ι­ά­κω­βο και Ι­ού­δα, ε­νώ ο Κλω­πάς α­πέ­κτη­σε, α­πό τον γά­μο του με την ο­μώ­νυ­μη της Θε­ο­τό­κου Μα­ρί­α, τρεις γιους, τους Ι­ά­κω­βο τον μι­κρό, Ι­ω­σή και Σί­μω­να. Οι πέν­τε αυ­τοί άν­δρες δεν έ­χουν πραγ­μα­τι­κή συγ­γέ­νεια με τον Χρι­στό. Ο­νο­μά­ζον­ται α­δελ­φοί Του, για­τί ο Κύ­ριος ε­θε­ω­ρεί­το α­πό την ι­ου­δα­ϊ­κή κοι­νω­νί­α της ε­πο­χής Του γιός του Ι­ω­σήφ και κα­τά λο­γι­κή συ­νέ­πεια ο­μο­πά­τριος α­δελ­φός και πρώ­τος ε­ξά­δελ­φός τους.

η. Κα­τά τη γνώ­μη μας, ορ­θό­τε­ρη εί­ναι η ά­πο­ψη του Κ. Σι­α­μά­κη. Στο έρ­γο του«Η Μη­τέ­ρα του Κυ­ρί­ου», α­να­θε­ω­ρών­τας την α­πο­δι­δό­με­νη στο Σ. Σάκ­κο ά­πο­ψη του, υ­πο­στη­ρί­ζει, ό­τι ο Ι­ω­σήφ εί­χε δύ­ο, και ό­χι έ­ναν, α­δελ­φούς. Ο πρώ­τος ο­νο­μα­ζό­ταν Κλω­πάς, ε­νώ ο δεύ­τε­ρος εί­ναι ά­γνω­στος, διότι δεν μνη­μο­νεύ­ε­ται στα Ευ­αγ­γέ­λια. Οι τρεις α­δελ­φοί νυμ­φεύ­τη­καν. Ο Ι­ω­σήφ τη Θε­ο­τό­κο, ο Κλω­πάς την ο­μώ­νυ­μη της Θε­ο­τό­κου Μα­ρί­α, ο δε τρί­τος α­δελ­φός μια ά­γνω­στη γυ­ναί­κα. 

Ο Ι­ω­σήφ και η Μη­τέ­ρα του Κυ­ρί­ου έ­ζη­σαν εν παρ­θε­νί­α και δεν α­πέ­κτη­σαν α­πο­γό­νους. Αυ­τός εί­ναι ο λό­γος για τον ο­ποί­ο στην οι­κο­γέ­νεια του Ι­ω­σήφ δεν μνη­μο­νεύ­ε­ται πο­τέ η πα­ρου­σί­α άλ­λων παι­δι­ών. 

Στη δι­ή­γη­ση για πα­ρά­δειγ­μα της γέν­νη­σης ο Λου­κάς α­να­φέ­ρει, ό­τι ο Ι­ω­σήφ πή­γε α­πό τη Να­ζα­ρέτ στη Βη­θλε­έμ «… συν Μα­ριάμ τῄ με­μνη­στευ­μέ­νῃ αυ­τῴ γυ­ναι­κί, ού­σῃ εγ­κύ­ῳ …» (Λουκ. 2, 5), ε­νώ οι ποι­μέ­νες στο σπή­λαι­ο της γέν­νη­σης «…α­νεύ­ρον την τε Μα­ριάμ και τον Ι­ω­σήφ και το βρέ­φος κεί­με­νον εν τῃ φάτ­νῃ .­.­.»(Λουκ. 2, 16). Ο Λου­κάς δεν α­να­φέ­ρει την ύ­παρ­ξη άλ­λων παι­δι­ών. Αν ό­μως υ­πήρ­χαν, θα έ­πρε­πε να α­πο­γρα­φούν και συ­νε­πώς θα α­κο­λου­θού­σαν υ­πο­χρε­ω­τι­κά τον Ι­ω­σήφ και τη Θε­ο­τό­κο στο τα­ξί­δι. 

Ε­πί­σης, κα­τά τη φυ­γή στην Αί­γυ­πτο ο Ι­ω­σήφ «… πα­ρέ­λα­βε το παι­δί­ον και τηνμη­τέ­ρα αυ­τού νυ­κτός και α­νε­χώ­ρη­σε …» (Ματθ. 2, 14). Δεν θα ά­φη­νε ο Ι­ω­σήφ ταάλ­λα παι­διά του, αν υ­πήρ­χαν, μό­να τους στη Να­ζα­ρέτ. 

Η Θε­ο­τό­κος λέ­ει στον δω­δε­κα­ε­τή Χρι­στό: «… τέ­κνον, τι ε­ποί­η­σας η­μίν ού­τως, ι­δού ο πα­τήρ σου κα­γώ ο­δυ­νώ­με­νοι ε­ζη­τού­μέν σε …» (Λουκ. 2, 48), α­πο­δει­κνύ­ον­τας έμ­με­σα την α­που­σί­α άλ­λων παι­δι­ών, α­φού, αν αυ­τά υ­πήρ­χαν, θα α­να­ζη­τού­σαν μα­ζί με τον Ι­ω­σήφ και τη Θε­ο­τό­κο τον χα­μέ­νο α­δελ­φό τους. 

Ο Κλω­πάς α­πέ­κτη­σε τρεις γιους, τον Ι­ά­κω­βο τον μι­κρό, τον Ι­ω­σή και, κα­τά τη μαρ­τυ­ρί­α του Η­γή­σιπ­που, τον Σί­μω­να. Ο τρί­τος α­δελ­φός α­πέ­κτη­σε δύ­ο γιούς,τον Ι­ά­κω­βο τον με­γά­λο ή α­δελ­φό­θε­ο και τον Ι­ού­δα τον α­δελ­φό­θε­ο. 

Οι πέν­τε αυ­τοί άν­δρες, αν και δεν εί­χαν πραγ­μα­τι­κή συγ­γέ­νεια με τοΧρι­στό, ε­θε­ω­ρούν­το α­πό την ι­ου­δα­ϊ­κή κοι­νω­νί­α πρώ­τοι ε­ξά­δελ­φοί Τουκαι ως εκ τού­του ο­νο­μά­ζον­ται α­δελ­φοί Του. Η ά­πο­ψη αυ­τή ε­πι­βε­βαι­ώ­νε­ται και α­πό το ό­τι ο Κύ­ριος ε­πί του σταυ­ρού α­νέ­θε­σε τη φρον­τί­δα της μη­τέ­ρας Τουστον μα­θη­τή Του Ι­ω­άν­νη (Ι­ω­άν. 19, 25 - 27). Αν υ­πήρ­χαν στην οι­κο­γέ­νεια του Ι­ω­σήφ παι­δί­α που ε­θε­ω­ρούν­το φυ­σι­κοί ή ε­τε­ρο­θα­λείς α­δελ­φοί Του, ο Χρι­στός δεν θαχρει­α­ζό­ταν να α­να­θέ­σει σε μη συγ­γε­νι­κό Του πρό­σω­πο την προ­στα­σί­α τηςΠαναγίας Μητέρας Του. 

Το γε­γο­νός τέ­λος ό­τι οι πρω­τό­το­κοι γιοι των δύ­ο α­δελ­φών του Ι­ω­σήφ φέ­ρουν το ό­νο­μα του παπ­πού τους, ό­πως συ­νά­γε­ται α­πό τη γε­νε­ο­λο­γί­α του Ματ­θαί­ου: «… Ι­α­κώβ δε ε­γέν­νη­σε τον Ι­ω­σήφ, τον άν­δρα Μα­ρί­ας, εξ ης ε­γεν­νή­θη Ι­η­σούς, ο λε­γό­με­νος Χρι­στός …» (Ματθ. 1, 16), ε­νι­σχύ­ει α­κό­μη πε­ρισ­σό­τε­ρο την ά­πο­ψη του Κ. Σι­α­μά­κη. Υ­πο­θέ­του­με δε, ό­τι και ο Ι­ω­σήφ θα ο­νό­μα­ζε τον Κύριο Ι­α­κώβ, αν φυσικά δεν εί­χε λά­βει α­πό τον Θε­ό την εν­το­λή να τον ο­νο­μά­σει Ι­η­σού (Ματθ. 1, 21).

-----------------------------------------------------------

Σχόλιο: Τα παραπάνω αποτελούν τμήμα της εργασίας του θεολόγου κ. Μιχαήλ Μπερκουτάκη ο οποίος ανέλαβε εκ μέρους της Ομάδος μας, της Ελληνικής Νεώς, να διαλευκάνει το ζήτημα που αφορά την ταύτιση ή όχι των δυο Αποστόλων: του Αγίου Ιούδα του Θαδδαίου (εκ των δώδεκα) και του Αγίου Ιούδα του Αδελφόθεου (συγγραφέα της ομώνυμης καθολικής επιστολής). Προκειμένου να καλυφθεί σφαιρικά το ζήτημα ήταν απαραίτητο να αναφερθεί πρώτα στο ποιοι ήταν οι αδελφοί του Κυρίου σύμφωνα με τις διάφορες θεωρίες. 

Μπορείτε να διαβάσετε, αλλά και να κατεβάσετε την εργασία στον υπολογιστή σας, κάνοντας κλικ:

Ε Δ Ω 

ή να διαβάσετε τη νεότερη εμπλουτισμένη εκδοχή που συμπεριλαμβάνει ασματική ακολουθία (με μουσικά) και παρακλητικό κανόνα προς τον Άγιο Ιούδα τον Θαδδαίο ή Λεββαίο.

κλικ 

Ε Δ Ω