ΜΕ ΤΑ ΛΕΗΛΑΤΗΜΕΝΑ ΤΙΜΑΛΦΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ΣΤΗΘΗΚΕ Η ΕΥΡΩΠΗ (Δ. Νατσιός)

“Τοῦρκοι διαβῆκαν, χαλασμός, θάνατος πέρα ὣς πέρα”

(Β. Οὐγκώ)

“Θρῆνος, κλαυθμὸς καὶ ὀδυρμός, καὶ στεναγμὸς καὶ λύπη

Θλῖψις ἀπαρηγόρητος ἔπεσε τοῖς Ρωμαίοις!

Ἐχάσασιν τὸ σπίτι τους, τὴν Πόλιν τὴν ἁγίαν,

τὸ θάρρος καὶ τὸ καύχημα καὶ τὴν ἀπαντοχή τους”.

Εἶναι οἱ τέσσερις πρῶτοι στίχοι, ἀπὸ ἕνα κυπριακὸ “ἀνακάλημα”, θρηνητικὸ ποίημα γιὰ τὴν Ἅλωση. Τὸ ὄνομα τοῦ ποιητῆ δὲν εἶναι γνωστό. Θεωρεῖται ὅμως ὁ καλύτερος θρῆνος. Τότε ποὺ τὰ “ἄνομα σκυλιὰ τὲς ἀνομιές τους κάναν”

.

 Ὀδύρεται ὁ ἀνώνυμος Ρωμιός:

“Ὅταν εἰς νοῦν θὰ θυμηθῶ τῆς Πόλεως τὰ κάλλη,

Στενάζω καὶ ὀδύρομαι καὶ τύπτω εἰς τὸ στῆθος,

κλαίω καὶ χύνω δάκρυα μεθ᾽ οἰμωγῆς καὶ μόχθου.

Ὁ κόσμος τῆς ἁγιᾶς Σοφιᾶς, τὰ πέπλα τῆς τραπέζης,

τῆς Παναγίας τῆς σεπτῆς τὰ καθιερωμένα,

τὰ σκεύη τὰ πανάγια καὶ ποῦ νὰ καταντήσουν”.

. Πολλοὶ καὶ σήμερα θρηνοῦν. Τὰ “ἄνομα σκυλιά”, οἱ Τοῦρκοι, μαγαρίζουν καὶ πάλι τὴν Μεγάλη τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία. Περιμένουμε ἀπὸ τοὺς Φράγκους, τὴν “διεθνῆ κοινότητα”, νὰ πάρουν κυρώσεις. Ἀστεῖα πράγματα. Τέτοιες ἀνόητες ἐλπίδες τρέφουν οἱ πολιτικοὶ τῆς ἐθελοδουλίας. Οἱ Φράγκοι ἐξ ἄλλου εἶναι αὐτοὶ ποὺ πρῶτοι κατέστρεψαν καὶ λεηλάτησαν τὴν Ἁγία Σοφία. Στρώθηκα καὶ ξαναδιάβασα ἕνα ὡραῖο βιβλίο γιὰ τὴν Ἁγία Σοφία. (Ἡ Ἁγία Σοφία στὸν θρύλο καὶ τὴν ἱστορία”, τοῦ Π. Σπυρόπουλου, ἔκδ. Καρδαμίτσα).

. Διαβάζω στὴν σελ. 71: “Κατὰ τὴν στυγερὰν ἐκείνην ἅλωσιν τοῦ 1204, ὑπὸ τῶν Φράγκων, διεπράχθησαν ἴσως ἀπεχθέστερα ὑπὸ τῶν χριστιανῶν μαχητῶν τοῦ σταυροῦ αἴσχη, παρ᾽ ὅσα ἔμελλον μετὰ δύο καὶ ἥμισυν αἰώνα νὰ διαπραχθοῦν ὑπὸ τῶν ὀπαδῶν τοῦ κορανίου”.

. Μάλιστα ἦταν τόση ἡ ποσότητα τῶν τιμαλφῶν κλοπιμαίων ποὺ γιὰ ἕναν χρόνο “πλοῖα κατάφορτα μὲ πολύτιμα κειμήλια ἀναχωροῦσαν κάθε τόσο ἀπὸ τὴν Πόλη μὲ προορισμὸ τὰ λιμάνια τῆς Εὐρώπης”. Τότε ἱδρύθηκαν καὶ τὰ πρῶτα θησαυροφυλάκια, οἱ τράπεζες, τῶν κρατῶν τῆς Δύσης. Χάρις στὸν χρυσὸ καὶ τὰ πολύτιμα σκεύη τοῦ ναοῦ καὶ τῆς Πόλης ὀργάνωσαν οἱ Δυτικοὶ τὶς ἀποικιοκρατικές τους κατακτήσεις καὶ λεηλασίες καὶ γενοκτονίες. Ἐκτὸς ἀπὸ τὰ ἑλληνικά, κλασσικὰ γράμματα – καὶ αὐτὰ παραμορφωμένα, αὐτὸ ποὺ ὀνομάζουν “Ἀναγέννηση”- οἱ Εὐρωπαῖοι…σταυροφθόροι κατέκλεψαν καὶ τὰ ἀμύθητα πλούτη τῆς Πόλης καὶ τῆς Ἁγιά-Σοφιᾶς. Ὁλόκληρος ὁ πολιτισμός τους εἶναι στηριγμένος στὸ αἷμα καὶ στὸν πνευματικὸ μόχθο τῶν Ἑλλήνων τῆς πανωραίας Ρωμανίας. Χαρακτηριστικὰ ὁ ναὸς τοῦ ἁγίου Μάρκου στὴν Βενετία “εἴ τι ἔχῃ, εἶναι τῆς Ἁγίας Σοφίας”, ἔγραφε ὁ πατριάρχης Ἱεροσολύμων Δωρόθεος.

. Πολλὰ κειμήλια χάθηκαν κατὰ τὴν διάρκεια τῆς λεγόμενης Γαλλικῆς Ἐπανάστασης, περίοδο σκότους καὶ φρικτῶν ἐγκλημάτων ποὺ μᾶς τὴν παρουσιάζουν καὶ στὰ ἡμέτερα σχολικὰ βιβλία ὡς περίπου παραδεισένια ἐποχή. Μάλιστα οἱ λεηλάτες Φράγκοι, ὁ ἀφιονισμένος στρατὸς τοῦ Πάπα, ἅρπαξαν πολλὰ τίμια λείψανα ἁγίων ποὺ φυλάσσονταν σὲ χρυσὲς ἢ ἀργυρὲς θῆκες. “ Ἔδειχναν προτίμηση στὰ λείψανα ἀξιόλογων καὶ εὐρύτατα γνωστῶν ἁγίων καὶ ἀποστόλων, ἰδίως τῶν τιμωμένων στὴν Δύση. Λόγῳ ὅμως συνωνυμίας πολλῶν μικροτέρων ἁγίων, συναπεκόμισαν καὶ πλῆθος τέτοιων λειψάνων, μὲ συνέπεια νὰ εὑρίσκωνται ἀνὰ τὴν Εὐρώπη ἀπίθανα σὲ ἀριθμὸ τεμάχια λειψάνων (π.χ. τρεῖς χεῖρες ἢ τρία ὀστᾶ κνήμης) ἑνὸς δῆθεν καὶ τοῦ αὐτοῦ ἁγίου. (σελ. 75). Αὐτοί, δηλαδή, γνώριζαν μόνο τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Πρόδρομο. Ποῦ νὰ ξέρουν τὸν Ἐλεήμονα, τὸν Χρυσόστομο, τῆς “Κλίμακος” ἢ τὸν “Καλυβίτη”; Γι᾽ αὐτὸ ὑπῆρξε σύγχυση, διακωμώδηση τῶν ἁγίων καὶ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τελικὰ κατέληξαν στὴν περιφρόνηση καὶ στὴν ἀθεΐα.

Οἱ δὲ βάρβαροι Τοῦρκοι, μάστιγα τῆς Ἀσίας; Ἴδιοι καὶ ἀπαράλλακτοι ἐδῶ καὶ αἰῶνες: “Τὸ φρικῶδες καὶ ἀκουόμενον, τίς διηγήσεται;” . Ρήμαζαν, ἔσπαζαν, ἔσφαζαν, ἔτρωγαν μὲ τὰ ἱερὰ σκεύη, διέπρατταν ἀσχημονίες καὶ προστυχιὲς πάνω στὶς ἱερὲς τράπεζες. Μὲ ἱερατικὲς στολὲς καὶ ἐνδύματα “ἐσκέπαζον ἵππους καὶ ὄνους καὶ ἕτερα ἀνοσιουργήματα πλεῖστα ἐποίουν, ἄξια θρήνου”.

. Νὰ σημειώσω κάτι: Τὸν Μάιο τοῦ 1346, καταστροφικὸς σεισμὸς κατακρημνίζει μέρος τοῦ ναοῦ, τὴν ἀνατολικὴ ἁψίδα. Διαβάζω: «Ὅταν πρωὶ-πρωὶ ἐκυκλοφόρησε στὴν Πόλη, ἡ θλιβερὰ εἴδηση», σημειώνει ὁ Γρηγορᾶς, «βοὴ καὶ θρῆνος ἠγείρετο μείζων». Ἄδειασαν ἀμέσως οἰκίες καὶ ἡ ἀγορὰ καὶ ὅλοι ἔτρεξαν νὰ ἰδοῦν τὸ θλιβερὸ συμβάν… ὅλοι ἐβάλθηκαν νὰ ἀπομακρύνουν τὰ συντρίμμια καὶ «οὐδ’ ἦν ἐκεῖ διακρίνειν πλούσιον ἐκ πενήτων, οὐδ’ ἀδόξων ἔνδοξον (δηλ. Δὲν μποροῦσε κανεὶς νὰ ξεχωρίσει ἐπιφανεῖς πολίτες ἀπὸ τοὺς ἄσημους), οὐδ’ ἐκ δεσπότου δοῦλον…», ἀλλὰ ὅλοι εἶχαν ἕνα σκοπό… καί, καθὼς οἱ γυναῖκες εἶναι πιὸ ἐπιρρεπεῖς στὰ δάκρυα, «πλούσιοι, δάκρυσι ραίνουσι τάς τε πλίνθους καὶ πέτρας», τὶς ἔπαιρναν κατόπιν στοὺς ὤμους τους, χωρὶς νὰ νοιάζονται γιὰ τὰ τυχὸν πολυτελῆ φορέματά τους, ποὺ ἐσχίζοντο καὶ ἐσκονίζοντο… Αὐτὸ συνεχίστηκε ἐπὶ τριάντα ὁλόκληρα μερόνυχτα». (σελ. 40). Ὁ ναὸς τῆς τοῦ Θεοῦ Ἁγίας Σοφίας ἀποκατεστάθη. . Λέω πολλὲς φορὲς στοὺς μαθητές μου: Ὁ μέγας Ἰουστινιανὸς στοὺς 40 κίονες ποὺ στήριζαν τὸν ναὸ ἔβαλε λείψανα ἁγίων. «Ἐν παντὶ κιόνι τῶν ἄνω καὶ τῶν κάτω, ἓν ἕκαστον λείψανον ἔχει ἐνθρονισμένον». Ἀκόμη καὶ σήμερα βρίσκονται ἐκεῖ. Ἐνθρονισμένα στὴν καρδιὰ τῶν κιόνων. Ὁ ναὸς εἶναι θεοστήρικτος καὶ ἁγιοστήρικτος. Τὰ ἅγια λείψανα τῶν παλληκαριῶν τῆς πίστης, οἱ κίονες τῶν ἁγίων Κωνσταντίνου, Δημητρίου, Γεωργίου, τῶν ἁγίων Ἀποστόλων καὶ τῶν μεγαλομαρτύρων Παρασκευῆς καὶ Βαρβάρας εἶναι στὴν θέση τους. Οἱ κολόνες τῆς Ἁγιά-Σοφιᾶς εἶναι λειψανοθῆκες. Στὴν Κωνσταντινούπολη συνέβησαν καταστρεπτικοὶ σεισμοὶ στὸ διάβα τῶν αἰώνων. Ὅμως ὁ ναὸς ποτὲ δὲν καταστράφηκε ὁλοσχερῶς. Γιατί; Διότι στοὺς πανέμορφους κίονές του ὑπάρχουν «ἐνθρονισμένα» λείψανα ἁγίων. Αὐτὸ τὸ ξέρουν οἱ Τοῦρκοι. Καὶ χίλιους ἰμάμηδες καὶ μουεζίνηδες νὰ βάλουν νὰ τσιρίζουν, ἡ Ἁγία Σοφία εἶναι, ἐπαναλαμβάνω, “ἡ λειψανοθήκη τῆς Ὀρθοδοξίας”. Εἶναι κατόρθωμα τῶν Ἑλλήνων, μέσῳ τοῦ ὁποίου ἐκφράζουν ἐς ἀεὶ τὴν πίστη τους στὸν Υἱὸ καὶ Λόγο τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος “ἐξῆλθε νικῶν καὶ ἵνα νικήσῃ”.

. Ἔτσι λέω τῶν παιδιῶν εἶναι καὶ ἡ πατρίδα μας. Κατάσπαρτη ἀπὸ λείψανα καὶ ὀστᾶ ἁγίων. Ἡ Ἑλλάδα εἶναι ἡ Ἁγιὰ-Σοφιὰ τῆς οἰκουμένης. Δὲν πρόκειται ποτὲ νὰ πέσει καὶ νὰ χαθεῖ. «Ἡ Ρωμιοσύνη θὰ χαθεῖ ὄντας ὁ κόσμος λείψει». Τώρα ποὺ κάποια κομμάτια της γκρεμίστηκαν καὶ «ἠκρωτηρίασται τὸ κάλλος της», ὅλοι μαζὶ -«εἴμαστε στὸ ἐμεῖς»- ἔνδοξοι καὶ ἄδοξοι νὰ τρέξουμε νὰ τὴν ἀναστυλώσουμε, ὅπως ἔπραξαν τότε οἱ Ρωμιοὶ πρόγονοί μας.

Δημήτρης Νατσιὸς
δάσκαλος-Κιλκὶς